Το γράμμα του Αλμπέρ Καμύ στον αγαπημένο του δάσκαλο
Ο Καμύ γεννήθηκε το 1913 και τον μεγάλωσε, αυτόν και τον αδερφό του, σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας, η αγράμματη και σχεδόν κουφή μητέρα του και η γιαγιά του, καθώς ο πατέρας του είχε πεθάνει όταν αυτός ήταν 11 μηνών. Στο σχολείο ο Καμύ έλαμψε, με τη βοήθεια του δασκάλου του που του αναγνώρισε κάποιο ταλέντο και τον καθοδήγησε στο μονοπάτι της επιτυχίας.
Το 1957 ο Καμύ κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας (διαβάστε την ομιλία του στην τελετή απονομής εδώ). Λίγο μετά που έμαθε για το βραβείο του έγραψε στο δάσκαλό του το παρακάτω γράμμα, ευχαριστώντας τον για όσα του προσέφερε.
19 Νοεμβρίου 1957
Αγαπητέ Κύριε Ζερμέν
Αφήνω την αναστάτωση που με περιτριγυρίζει αυτές τις μέρες να υποχωρήσει για λίγο, πριν σας μιλήσω από τα βάθη της καρδιάς μου. Μόλις μου δώσανε μια υπερβολικά μεγάλη τιμή, την οποία ούτε επιζητούσα ούτε επιδίωξα.
Αλλά όταν άκουσα την είδηση, η πρώτη μου σκέψη, μετά τη μητέρα μου, ήσασταν εσείς. Χωρίς εσάς, χωρίς το στοργικό χέρι που απλώσατε στο μικρό φτωχό παιδί που ήμουν, χωρίς τη διδασκαλία και το παράδειγμά σας, τίποτα απ’ όλα αυτά δε θα είχε συμβεί.
Δεν νομίζω ότι σημαίνει και πολλά αυτού του είδος η τιμή. Αλλά τουλάχιστον μου δίνει την ευκαιρία να σας πω τι υπήρξατε και ακόμα είστε για μένα, και για να σας διαβεβαιώσω πως οι προσπάθειές σας, η δουλειά σας, και η γενναιοδωρία που αφιερώσατε σε αυτήν, ακόμα επιζούν σε ένα από τα σχολιαρόπαιδά σας το οποίο, παρά τα χρόνια που πέρασαν, δεν έχει παύσει να είναι ο ευγνώμων μαθητής σας. Σας εναγκαλίζομαι με όλη μου την καρδιά.
Αλμπέρ Καμύ
Η απάντηση ήρθε στον συγγραφέα ενάμιση χρόνο μετά:
30 Απριλίου 1959
Αγαπητό μου παιδί,
Δεν ξέρω πώς να εκφράσω την ευχαρίστηση που μου έδωσες με την ευγενική σου πράξη ούτε πώς να σε ευχαριστήσω γι’ αυτήν. Αν ήταν δυνατόν, θα έδινα μια μεγάλη αγκαλιά στο μεγάλο αγόρι που έχεις γίνει και που για μένα θα είναι για πάντα «ο μικρός μου Καμύ».
Ποιος είναι ο Καμύ; Έχω την εντύπωση πως όποιος προσπαθεί να εξιχνιάσει τη φύση σου δεν τα καταφέρνει. Έχεις επιδείξει μία ενστικτώδη επιφυλακτικότητα στο να αποκαλύψεις τη φύση σου, τα αισθήματά σου. Έχεις επιτύχει όλο και περισσότερο όντας πηγαίος, άμεσος. Και μάλιστα όντας καλός! Είχα αυτές τις εντυπώσεις από σένα στη σχολική αίθουσα. Ο παιδαγωγός που κάνει τη δουλειά του ευσυνείδητα δεν παραβλέπει καμία ευκαιρία να γνωρίσει τους μαθητές του, τα παιδιά του, και τέτοιες ευκαιρίες παρουσιάζονται συνεχώς. Μία απάντηση, μια χειρονομία, μία στάση είναι πάντα αποκαλυπτική. Οπότε πιστεύω πως ξέρω καλά τον καλοσυνάτο μικρό που ήσουνα, και πολύ συχνά το παιδί περιλαμβάνει τον σπόρο του άνδρα στον οποίο εξελίσσεται. Η ευχαρίστησή σου που ήσουν στο σχολείο ξεχείλιζε παντού. Το πρόσωπό σου έδειχνε αισιοδοξία. Και ποτέ δεν υποψιάστηκα την πραγματική κατάσταση της οικογένειάς σου από το να σε μελετώ. Πήρα μόνο μια ματιά όταν η μητέρα σου ήρθε να με δει για το θέμα της υποψηφιότητάς σου για την υποτροφία. Όπως και να έχει, αυτό έγινε όταν ήταν να με αφήσεις. Αλλά μέχρι τότε μου φαινόταν πως ήσουν στην ίδια κατάσταση με τους συμμαθητές σου. Πάντα είχες ό,τι χρειαζόσουν. Όπως ο αδερφός σου, ήσουν καλά ντυμένος. Δε νομίζω πως μπορώ να βρω καλύτερη φιλοφρόνηση για τη μητέρα σου.
Μου δίνει μεγάλη ικανοποίηση που βλέπω πως η φήμη δε σου πήρε τα μυαλά. Έχεις παραμείνει ο Καμύ: μπράβο. Έχω παρακολουθήσει με ενδιαφέρον τις πολλές μεταπτώσεις του θεατρικού που διασκεύασες και ανέβασες στη σκηνή: Οι Δαιμονισμένοι[1]. Σε αγαπώ πάρα πολύ για να μη σου ευχηθώ τη μεγαλύτερη επιτυχία: είναι αυτό που αξίζεις.
Να ξέρεις πως, ακόμα κι όταν δεν γράφω, συχνά σας σκέφτομαι όλους σας.
Η Κυρία Ζερμέν κι εγώ σας αγκαλιάζουμε θερμά και τους τέσσερις.
Εγκαρδίως δικός σας,
Λουί Ζερμέν
Τα κείμενα υπάρχουν στα Αγγλικά εδώ και στα Γαλλικά εδώ.
[1] Διασκευή του ομότιτλου βιβλίου του Ντοστογιέφσκι σε τετράωρη παράσταση.
Μετάφραση: Σαπαρδάνης Κωνσταντίνος
