Τα γράμματα του Μπετόβεν στην ‘Αθάνατη Αγαπημένη’
Μεταφράζει ο Κωνσταντίνος Σαπαρδάνης
Το καλοκαίρι το 1812 μετά από οδηγίες γιατρού, ο Μπετόβεν πήγε στα λουτρά της Τσέχικης Teplitz. Η υγεία του δε βελτιώθηκε, αλλά εκεί έκανε πολλές γνωριμίες, όπως με τον Γκαίτε. Ένα άλλο ενδιαφέρον περιστατικό του καλοκαιριού αυτού ήταν τα μυστηριώδη γράμματα που έγραψε ο συνθέτης σε κάποια «Αθάνατη Αγαπημένη». Εικασίες λένε πως επρόκειτο για μία από τις Giulieta Guicciardi, Thereza von Brunswick, Amalia Seebald ή Antonie Brentano. Είναι γνωστό πως όλες αυτές οι γυναίκες κάποια στιγμή ήταν το αντικείμενο προσοχής του Μπετόβεν. Οι πιο πρόσφατες έρευνες δείχνουν περισσότερο το πρόσωπο της τελευταίας, Antonie Brentano, ως της πλέον πιθανής ταυτότητας του έρωτά του. Τα γράμματα που ακολουθούν βρέθηκαν μετά το θάνατό του στα προσωπικά του αντικείμενα. Η γραφή του είναι θυελλώδης και δεν ακολουθεί συντακτικούς κανόνες, όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες των πρωτοτύπων.
6 Ιουλίου, πρωί
Άγγελέ μου, εσύ όλα μου, εαυτέ μου – μόνο λίγες λέξεις σήμερα, και μάλιστα με μολύβι (με το δικό σου) – μόνο μέχρι αύριο είναι εξακριβωμένη η διαμονή μου – τι αχρείαστο χάσιμο χρόνου σε τέτοιες λεπτομέρειες – προς τι αυτή η βαθιά θλίψη, όταν μιλάει η ανάγκη – μπορεί η αγάπη μας να υπάρχει χωρίς θυσίες – χωρίς να απαιτεί τα πάντα; Δεν μπορείς ν’ αποφύγεις το γεγονός πως είσαι είσαι ολότελα δική μου κι εγώ ολότελα δικός σου –Θεέ μου, κοίτα έξω την ωραία φύση και γαλήνεψε το πνεύμα σου και αναλογίσου αυτά που πρέπει να γίνουν – ο έρωτας δίκαια απαιτεί τα πάντα, έτσι γίνεται για μένα με σένα και για σένα με μένα – Αλλά ξεχνάς τόσο εύκολα ότι πρέπει να ζήσω για μένα και για σένα· εάν ήμασταν απολύτως ενωμένοι θα αισθανόσουν τον πόνο μονάχα όσο εγώ – Το ταξίδι μου ήταν τρομακτικό· Δεν είχα φτάσει εδώ μέχρι χθες στις 4:00 το πρωί. Του έλλειπαν άλογα κι έτσι ο ηνίοχος επέλεξε άλλη διαδρομή, αλλά τι απαίσια ήταν· στον τελευταίο σταθμό με προειδοποίησαν να μην ταξιδέψω νύχτα· Με φοβέρισε ένα δάσος, αλλά αυτό με έκανε μόνο πιο πρόθυμο – και έκανα ένα λάθος. Η άμαξα τσακίστηκε στον άθλιο δρόμο, έναν δρόμο απύθμενης λάσπης. Χωρίς τους αμαξάδες που είχα μαζί μου θα είχα παραμείνει κολλημένος στο δρόμο. Ο Esterhazy, που πήρε τον συνηθισμένο δρόμο για εδώ, είχε την ίδια τύχη με οκτώ άλογα που είχα εγώ με τέσσερα – Κι όμως πήρα κάποια ευχαρίστηση από αυτό, όπως κάνω πάντα όταν ξεπερνάω δυσκολίες – Τώρα μια γρήγορη αλλαγή σε πράγματα εσωτερικά από τα εξωτερικά πράγματα. Θα δούμε σίγουρα ο ένας τον άλλον σύντομα· Επιπλέον, σήμερα δεν μπορώ να μοιραστώ μαζί σου τις σκέψεις που είχα κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών που αγγίζουν την ίδια τη ζωή μου – Εάν οι καρδιές μας ήταν πάντα κοντά μεταξύ τους, δε θα είχα καμία από αυτές. Η καρδιά μου είναι γεμάτη από τόσα πολλά πράγματα να σου πω – αχ – υπάρχουν στιγμές που αισθάνομαι ότι η ομιλία δεν αξίζει τίποτα – Χαμογέλα – να παραμείνεις ο πιστός μου, ο μοναδικός μου θησαυρός, όλα μου, όπως εγώ για σένα. Οι θεοί πρέπει να μας στείλουν τα υπόλοιπα, αυτά που πρέπει και πρόκειται να γίνουν για μας-
Πιστά δικός σου
Ludwig
6 Ιουλίου, Βράδυ, Δευτέρα
Υποφέρεις, αγαπημένο μου πλάσμα – μόλις τώρα έμαθα ότι τα γράμματα πρέπει να αποστέλλονται πολύ νωρίς το πρωί από Δευτέρα έως Πέμπτη – τις μόνες ημέρες που η ταχυδρομική άμαξα πηγαίνει από εδώ και στην Κ. – Υποφέρεις – Αχ, όπου κι αν είμαι, εκεί θα είσαι κι εσύ – θα το κανονίσω μαζί σου να ζήσουμε μαζί. Τι ζωή!!! Έτσι!!! χωρίς εσένα – κυνηγημένοι από την καλοσύνη των ανθρώπων εδώ και εκεί – που εγώ λίγο θέλω να τ’ αξίζω όσο τ’ αξίζω – Η ταπεινότητα του ανθρώπου προς τον άνθρωπο – με πονάει – και όταν θωρώ τον εαυτό μου σε σχέση με το σύμπαν, τι είμαι εγώ και τι είναι Αυτός – τον οποίο αποκαλούμε τον σπουδαιότερο – και όμως – εδώ βρίσκεται το θεϊκό στον άνθρωπο – δακρύζω όταν σκέφτομαι ότι μάλλον δε θα λάβεις τα πρώτα νέα από μένα μέχρι το Σάββατο – Όσο κι αν μ ‘αγαπάς – Εγώ σ’ αγαπώ περισσότερο – αλλά ποτέ μην αποκρύψεις τον εαυτό σου από μένα – καλή νύχτα – Αφού λούστηκα[1] πρέπει να πάω για ύπνο – Θεέ μου – τόσο κοντά! Τόσο μακριά! Δεν είναι η αγάπη μας μια πραγματικά ουράνια κατασκευή, αλλά και τόσο σταθερή όπως ο θόλος του ουρανού;
Καλημέρα, στις 7 Ιουλίου
Αν και ακόμα στο κρεβάτι, σκέφτομαι εσένα, Αθάνατη Αγαπημένη μου, τώρα και τότε με χαρά, ύστερα με θλίψη, περιμένοντας να μάθω αν η μοίρα θα μας εισακούσει ή όχι – μπορώ να ζήσω μόνο εξ ολοκλήρου με σένα ή καθόλου – Ναι, είμαι αποφασισμένος να περιπλανιέμαι τόσο καιρό μακριά από σένα μέχρι να μπορώ να πετάξω στην αγκαλιά σου και να πω ότι μαζί σου είμαι εκεί που πραγματικά ανήκω, και να μπορώ να στείλω την ψυχή μου τυλιγμένη μέσα σου στη γη των πνευμάτων – Ναι, δυστυχώς θα πρέπει να είναι έτσι – να είσαι ικανοποιημένη γνωρίζοντας την πίστη μου σε σένα. Καμία άλλη ποτέ δεν θα μπορέσει να αποκτήσει την καρδιά μου – ποτέ – ποτέ – Θεέ, γιατί πρέπει κάποιος να χωρίζεται από αυτήν που τόσο αγαπάει. Και όμως η ζωή μου στην V είναι πλέον μια άθλια ζωή – η αγάπη σου με κάνει ταυτόχρονα τον ευτυχέστερο και τον δυστυχέστερο των ανδρών – Στην ηλικία μου χρειάζομαι μια σταθερή, ήρεμη ζωή – μπορεί να είναι έτσι στη δική μας σχέση; Άγγελέ μου, μόλις μου είπαν πως η ταχυδρομική άμαξα φεύγει κάθε μέρα – οπότε, θα πρέπει να κλείσω αμέσως, ώστε να λάβεις το γράμμα αμέσως – Να είσαι ήσυχη, μόνο με μια ήρεμη εξέταση της ύπαρξής μας μπορούμε να επιτύχουμε το σκοπό μας να ζήσουμε μαζί – Να είσαι ήσυχη – να μ’ αγαπάς – σήμερα – χθες – τι απελπισμένη η επιθυμία για σένα – εσένα – εσένα – ζωή μου – όλα μου – αντίο. Ω συνέχισε να μ ‘αγαπάς – ποτέ μην υποτιμήσεις την πιο πιστή καρδιά του αγαπημένου σου.
πάντα δικός σου
πάντα δική μου
πάντα δικοί μας
[1] Ο Μπετόβεν έγραψε τα τρία αυτά γράμματα το 1812 ενώ βρισκόταν για θεραπεία στα ιαματικά λουτρά του Toeplitz στη Βοημία
