Η ζωή και δράση του Σπ. Τρικούπη
Γράφει ο Κότσης Παναγιώτης
Α. Τα πρώτα χρόνια:
Ο Μεσολογγίτης πολιτικός και συγγραφέας Σπυρίδων Τρικούπης αποτελεί -όπως και ο υιός του- Χαρίλαος Τρικούπης,- μία από τις σπουδαιότερες φυσιογνωμίες του 19ου αιώνα. Ο βιογραφούμενός μας είδε το πρώτο φως του κόσμου στις 20 Απριλίου του 1788 στο Μεσολόγγι και, πέθανε στις 24 Φεβρουαρίου (ν.η) του 1873 στην Αθήνα. Αφού ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στην ιδιαίτερη πατρίδα του και την Πάτρα, σπούδασε φιλοσοφία στη Ρώμη και το Παρίσι, χάρη στη βοήθεια του λόρδου Γκίλφορντ.
Β. Ο πολιτικός Σπ. Τρικούπης (ως το 1844):
Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης (1824), όποτε ξεκίνησε η αρχική διαμόρφωση των «ξενικών» κομμάτων, ο Σπυρίδων Τρικούπης εξελέγη βουλευτής (1824). Το 1826 υπήρξε μέλος της «Προσωρινής Κυβέρνησης» και, έλαβε μέρος στην Γ’ Εθνοσυνέλευση, στην Νέα Επίδαυρο, η οποία διέκοψε τις εργασίες της τον Απρίλιο του 1826.[1] Επίσης, αποφασίστηκε η επανέναρξή της τον Σεπτέμβριο του ιδίου έτους. Τελικά, η Γ’ Εθνοσυνέλευση ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 1827 στην Ερμιόνη και, την άνοιξη του ιδίου έτους, συνεχίστηκε στην Τροιζήνα. Εκεί αποφασίστηκε η εκλογή του Ι. Καποδίστρια ως πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδος.
Στις 6 Ιανουαρίου 1828, το βρετανικό πλοίο «Γουώρ σπάϊτ» προσορμίσθηκε στο λιμάνι του Ναυπλίου, μαζί με δύο άλλα πλοία, ένα γαλλικό και ένα ρωσικό. Δύο μέρες μετά, ο Καποδίστριας αποβιβάστηκε στο Ναύπλιο, όπου έτυχε αποθεωτικής υποδοχής από το πλήθος. Το κύρος του Επτανήσιου κυβερνήτη αποκατέστησε ορισμένα «κακώς κείμενα», τα οποία υπήρχαν στην πόλη.
Πρώτο μέλημα του νέου κυβερνήτη υπήρξε η αντιμετώπιση του πολιτικού προβλήματος, το οποίο ήταν ιδιαίτερα εμφανές από την Γ’ Εθνοσυνέλευση. Βέβαια, ο Καποδίστριας γνώριζε για την κοινωνική κατάσταση της Ελλάδος και, προχώρησε «μεθοδικά» στην εκλογή των κατάλληλων προσώπων για την πλήρωση των κυβερνητικών θέσεων.
Η εκλογή έγινε μέσω καταλόγων. Συγκεκριμένα, τα μέλη της Κυβερνητικής Επιτροπής και της Βουλής, παρέδωσαν στον κυβερνήτη λίστες με ονόματα επιφανών ανδρών και, καταλόγους, οι οποίοι είχαν συνταχθεί στις επαρχίες και «περιέκλειαν» τους ικανοτέρους όλων στις περιοχές αυτές.
Με διάταγμα του Καποδίστρια, την 23η Ιανουαρίου 1828, διορίστηκαν τα πρώτα μέλη του «σώματος», που έμεινε γνωστό στην ιστορία ως «Πανελλήνιο», επειδή αντιπροσωπεύονταν όλες οι επαρχίες του νεοπαγούς ελληνικού κράτους. Ως γραμματέας της Επικρατείας ορίστηκε ο Σπυρίδων Τρικούπης, διότι εκπροσωπούσε την Δυτική Στερεά και, μάλιστα, την πόλη του Μεσολογγίου. [2]
Κατά συνέπεια, ο Καποδίστριας πέτυχε να σχηματίσει μία κυβέρνηση, η οποία θα μπορούσε να θεωρηθεί «εθνικής ενότητας» και, η «μορφή» της ήταν απαραίτητη, όχι μόνο για το εσωτερικό, αλλά και για την εικόνα της Ελλάδος στο διεθνές «στερέωμα». Παρ’ όλα αυτά, ο κυβερνήτης ήταν και γνώστης της πολιτείας και της φύσης των αντιμαχόμενων συμφερόντων. Η επιλογή αυτή υπήρξε ορθή και, απέβλεπε στο να «ξεπεράσει» η Ελλάδα την κρίσιμη αυτή φάση της Επανάστασης.
Το φθινόπωρο του 1831, μετά το φόνο του Καποδίστρια, ο «πρωταγωνιστής» μας γίνεται Υπουργός Εξωτερικών. Υπό την ιδιότητα αυτή, ο Τρικούπης συνήψε την Συνθήκη της 7ης Μαΐου 1832, χάρη στην οποία η Ελλάδα αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητο κράτος. Παράλληλα, ο βιογραφούμενός μας κατάφερε να ορίσουν οι προστάτιδες Δυνάμεις ως βασιλιά της Ελλάδος τον έφηβο Όθωνα, από την Βαυαρία.
Όμως, το 1833, ο Όθων ήταν ανήλικος ακόμη και, για το σκοπό αυτό, η εξουσία πέρασε «στα χέρια» μίας τριμελούς αντιβασιλείας, η οποία κυβέρνησε την Ελλάδα ως το 1835, όταν και ενηλικιώθηκε ο Βαυαρός βασιλόπαις. Στο διάστημα αυτό, ο Τρικούπης διορίστηκε πρωθυπουργός. Από το 1835 έως το 1838 ο Τρικούπης υπήρξε πρεσβευτής της Ελλάδος στο Λονδίνο, [3]κίνηση η οποία «κατεδείκνυε» την μεγάλη σημασία των ελληνοβρετανικών σχέσεων.
Γ. Ο Τρικούπης από το 1844 και εξής:
Το 1843, το αντικείμενο μελέτης μας, μετά από μία δεύτερη θητεία ως πρέσβης στο Λονδίνο, επιστρέφει στην Ελλάδα και, γίνεται υψηλόβαθμο στέλεχος του «Αγγλικού» κόμματος.[4] Η επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου του έτους εκείνου, αλλά και το Σύνταγμα του 1844, το οποίο ακολούθησε, τον «επανέφεραν» κεντρική πολιτική σκηνή. Συγκεκριμένα, ανέλαβε Υπουργός Παιδείας και Εξωτερικών και, το 1845 εξελέγη αντιπρόεδρος της Γερουσίας, θέση την οποία διατήρησε μέχρι το 1849.
Λίγο αργότερα, ο Σπυρίδων Τρικούπης υπήρξε πάλι ο Έλληνας πρεσβευτής στο Λονδίνο. Η τελευταία του θητεία διήρκεσε ως το 1861. Σύντομα, απομακρύνθηκε από την κεντρική πολιτική σκηνή και, πέθανε στην Αθήνα το 1873. Ας σημειωθεί ότι την εποχή του θανάτου του, «ανατέλλων αστήρ» στην πολιτική ήταν ο γιος του, Χαρίλαος, τότε αρχηγός του «πέμπτου κόμματος».
Δ. Ο συγγραφέας Τρικούπης:
Ο Σπ. Τρικούπης -αναντίρρητα- αποτελεί την μοναδική «ζωντανή πηγή» για τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των ετών 1821-1828, διότι υπήρξε «αυτόπτης μάρτυρας». Η σπουδαιότητα του κολοσσιαίου έργου του «Ιστορία της ελληνικής επανάστασης» αποδεικνύεται μέσα από τις επανειλημμένες εκδόσεις του έργου και, τη συχνή χρήση του ως αξιόπιστη μαρτυρία πολλών και οτρηρών θεραπόντων της Κλειούς, αλλά και αρκετών φιλίστορων συμπολιτών μας.
Βιβλιογραφία:
Βακαλόπουλου, Α. (1984) «Νέα ελληνική ιστορία 1204-1981», εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη.
Βερέμη, Αθ. & Κολλιόπουλου, Ι.Σ. (2005) «Ελλάς, η σύγχρονη συνέχεια», εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα.
Εγκυκλοπαίδεια «του Ηλίου», Αθήνα.
Εγκυκλοπαίδεια «Νέα Δομή», Αθήνα.
«Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» (συλλογικό), εκδ. Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα.
[1])Σημ: Η Γ’ Εθνοσυνέλευση διέκοψε τις εργασίες τις στις 16 Απριλίου του 1826, επειδή γνωστοποιήθηκαν τα γεγονότα του Μεσολογγίου.
[2]) Βλ και «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», τ. ΙΒ’
[3]) Βλ και Βερέμη, Α. & Κολλιόπουλου, Ι.Σ. «Ελλάς, η σύγχρονη συνέχεια»
[4]) Σημ: Το «αγγλικό» κόμμα υποστήριζε επανειλημμένα την επιβολή του συντηρητικού κοινοβουλευτισμού.
