H Mάχη των Οχυρών Μεταξά μέσα από τα Επίσημα Αρχεία του Ελληνικού Στρατού.

Γράφει ο Νίκος Μωραϊτάκης 

Η εποποιία των οχυρών της «Γραμμής Μεταξά» έμεινε στην ιστορία και στη συλλογική μνήμη του λαού, ως μια από τις πιο ηρωικές πράξεις αντίστασης στον κατακτητή.

Οι Έλληνες στρατιώτες, οι περισσότεροι τραυματισμένοι, κατά τη διάρκεια των μαχών των οχυρών, αντιστέκονται σθεναρά στον πολυάριθμο γερμανικό στρατό.

Γράφουν με κιμωλία στον τοίχο: «Στις Θερμοπύλες σκοτώθηκαν οι 300, εδώ θα πεθάνουν οι 80». Απέναντι στον υπερσύγχρονο πολεμικό εξοπλισμό του εχθρού στέκουν με το κεφάλι ψηλά έχοντας για εφόδια την αξιοπρέπειά τους και τη μεγάλη τους αγάπη για την πατρίδα!

H γερμανική επίθεση εκδηλώθηκε στις 05.15 της 6ης Απριλίου.

Για τον κανονισμό των βολών πυροβολικού είχε μεταφερθεί στα βόρεια του Στρυμόνα ένα δέσμιο στη γη αερόστατο, η παρουσία του οποίου ήταν προκλητική καθώς οι ελληνικές δυνάμεις υστερούσαν από αεροπορική κάλυψη.

Ελάχιστα λεπτά αργότερα άρχισαν οι επιθέσεις από αεροσκάφη στούκας, στόχος τους εκτός από το οχυρό ήταν και το Κέντρο Αντίστασης Καπίνας.

Η γερμανική επίθεση στα ανατολικά του Ρούπελ.

Στα ανατολικά του αριστερού υποτομέα του Συγκροτήματος Σιδηροκάστρου έδρασαν τα γερμανικά τάγματα ΙΙ/125 & ΙΙΙ/125, όπου σύμφωνα με το σχέδιο της επίθεσης έπρεπε πρώτα να καταλάβουν το ύψωμα 350 στο διάκενο των οχυρών Ρούπελ-Καρατάς. Για να μην καταληφθεί το ύψωμα πολέμησαν η διμοιρία του φυλακίου Κούλας και του 3ου λόχου προκάλυψης.

Το ΙΙ/125 τάγμα πλησίασε, στις 06.40, το ύψωμα 350 και το κατέλαβε με αιφνιδιαστική επίθεση, ακολουθούμενο από το ΙΙΙ/125.

                                                    Επίθεση του ΙΙΙ/125 γερμανικού τάγματος.

Εκμεταλλευόμενοι στη συνέχεια τις πτυχώσεις του εδάφους, οι Γερμανοί έφθασαν σε απόσταση 200 μ. από το οχυρό Ρούπελ. Οι υπερασπιστές του οχυρού μαζί με την βοήθεια του οχυρού Καρατάς και του πυροβολικού κατάφεραν να αποκρούσουν και τις τρεις επιθέσεις του τάγματος.

                                  Διείσδυση του ΙΙ/125 γερμανικού τάγματος στα νώτα του Ρούπελ

 Όμως οι Γερμανοί του ΙΙ/125 τάγματος τα κατάφεραν και αποτέλεσαν το μόνο πραγματικό  κίνδυνο  για τις ελληνικές δυνάμεις καθ’όλη την διάρκεια του αγώνα. Από τους 100 άντρες πέρασαν οι 60 με μια ομάδα βαρέων πολυβόλων και μια ομάδα διαβιβαστών.

Οι υπόλοιποι λόχοι του τάγματος γνώρισαν την καταστροφή. Ο 5ος λόχος σχεδόν διαλύθηκε. Ο 8ος κατάφερε να περάσει το βράδυ της 6-7/4 και ενώθηκε με τα υπόλοιπα τμήματα το μεσημέρι της 7/4 με πολύ μεγάλες απώλειες.

          Την αυγή του 7ης Απριλίου συγκροτήθηκαν τρεις περίπολοι από το οχυρό Ρούπελ με αποστολή την εκκαθάριση της περιοχής από τους εχθρούς και την αποκατάσταση της τηλεφωνικής επικοινωνίας. Αποτέλεσμα αυτής της περιπολίας ήταν η σύλληψη 14 αιχμαλώτων με 3 συσκευές ασυρμάτου και 2 όλμους.

           Υπόψη ότι δεν έλειψαν οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί, μάλιστα στις 7-8/4 τα Στούκας χρησιμοποίησαν βόμβες  500 κιλών.

Η υποχώρηση των Γερμανών και οι μικρές απώλειες των Ελλήνων υπερασπιστών ανύψωσαν το ηθικό των Ελλήνων. Ο Παπακωνσταντίνου σημειώνει χαρακτηριστικά: «Το ηθικόν των στρατιωτών υπέροχον. Τους βομβαρδισμούς και την  κόλασιν πυρός υποδέχοντο με ζητωκραυγάς.»

                                     Αγώνες εναντίον των Γερμανών στα νώτα του Ρούπελ

Η παρουσία των Γερμανών στα νότια του οχυρού Ρούπελ απασχόλησε τις ελληνικές δυνάμεις. Η διμοιρία αρμάτων που θα ενεργούσε με το απόσπασμα του Παπαχατζή δεν χρησιμοποιήθηκε λόγω εδαφικών δυσχερειών.

Εναντίον  των Γερμανών που είχαν καταλάβει το παρατηρητήριο της 7ης πυροβολαρχίας στο ύψωμα Τεπελάρ κινήθηκαν δύο διμοιρίες του 3ου λόχου υπό των Νιάνου και Παπαχατζή υπό τον ανθυπολοχαγού Καρατζά. Μετά από ολοήμερη μάχη, οι ελληνικές δυνάμεις κατάφεραν να απωθήσουν τους Γερμανούς στο ύψωμα Γκολιαμά ανάμεσα στο χωριό Κλειδί και το λόφο Λουτρών.

Στις 6:00 το πρωί της 8ης Απριλίου το οχυρό Ρούπελ δέχτηκε νέο σφοδρό βομβαρδισμό από την αεροπορία και το πυροβολικό, που συνεχίστηκε όλη την ημέρα.

Οι Γερμανοί του ΙΙΙ/125 τάγματος ετοιμάστηκαν για νέα επίθεση με τρεις ομάδες εδάφους και μία διμοιρία σκαπανέων.

Για το σκοπό αυτό το γερμανικό τάγμα ΙΙΙ/125 ενισχύθηκε με δύο διμοιρίες του 13ου και 14ου λόχου.Οι απώλειες του οχυρού την ημέρα αυτή ήταν ένας νεκρός και τέσσερις τραυματίες οπλίτες ενώ οι υλικές ήταν ελάχιστες. Σημαντικές, αντίθετα, ήταν οι απώλειες του εχθρού.

                     Ενέργειες για την εξουδετέρωση των Γερμανών στα νώτα του Ρούπελ.

Πιο σοβαρή ήταν η κατάσταση στα νότια του οχυρού αφού το ΙΙ/125 τάγμα ενισχύθηκε από την κάθοδο των Γερμανικών Δυνάμεων της 5ης Ορεινής Μεραρχίας στα δυτικά του Στρυμόνα.

Η κατάσταση χειροτέρεψε για την ελληνική πλευρά γιατί η Ομάδα Μεραρχιών διέταξε τα τάγματα του 41 Συντάγματος Πεζικού να επιστρέψουν στης αρχικές τους θέσεις μάχης. Η κατάσταση ήταν κρίσιμη καθώς η επόμενη προγραμματισμένη ενέργεια ήταν η διάβαση του Στρυμόνα από την πιο πάνω γερμανική 5η Ορεινή Μεραρχία.

                                                                      9 Απριλίου

Το οχυρό Ρούπελ υπέστη βομβαρδισμούς πυροβολικού και αεροπορίας και την ημέρα αυτή. Μέχρι το μεσημέρι οι βομβαρδισμοί ήταν μικρής έντασης αλλά από τις 14:00 μετατράπηκαν σε σφοδρούς. Στις 12:30, όμως, όταν επρόκειτο να εφορμήσουν τα τμήματα κρούσης, το ελληνικό πυροβολικό εξαπέλυσε στους χώρους εξόρμησης φονικό πυρ και προκλήθηκαν πολλές και βαριές απώλειες στους Γερμανούς. Μετά από αυτό τα γερμανικά τμήματα άρχισαν να οπισθοχωρούν. Οι απώλειες του οχυρού ήταν πέντε νεκροί και έντεκα τραυματίες.

Όμως, στις 17:00 προσήλθαν Γερμανοί κήρυκες για να γνωστοποιήσουν την συνθηκολόγηση του ΤΣΑΜ (Τμήματος Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας) ζητώντας την παράδοση του οχυρού.

          Ο Διοικητής του Οχυρού, Ταγματάρχης Γεώργιος Δουράτσος απάντησε ότι τα οχυρά δεν παραδίδονται αλλά καταλαμβάνονται και ότι θα συνεχίσει τον αγώνα στερούμενος άλλων διαταγών.

Ο κήρυκας διαβεβαίωσε στην στρατιωτική του τιμή ότι δεν επρόκειτο για απάτη και όρισε συνάντηση για την 6:00 της επόμενης 10/4.

Το οχυρό επικοινώνησε με τη Μεραρχία όπου κοινοποίησε την συνθηκολόγηση. Η αντίδραση των ανδρών του οχυρού ήταν ότι ο αγώνας έπρεπε να συνεχιστεί.

                                                                 Γεώργιος Δουράτσος

Την επομένη 10 Απριλίου 1941 έλαβε χώρα η παράδοση του οχυρού. Τα γερμανικά τμήματα «μας εσεβάσθησαν και μας ετίμησαν», σύμφωνα με την έκθεση Πλευράκη.

Έξω από το οχυρό ήταν παραταγμένο γερμανικό τμήμα και απέδωσαν τιμές.

Ο εντεταλμένος για την παραλαβή του οχυρού Γερμανός αξιωματικός συγχάρηκε τον διοικητή του, Ταγματάρχη Γεώργιο Δουράτσο, διαβεβαιώνοντας τα συγχαρητήρια και το θαυμασμό των ανωτέρων του.

Τόνισε μάλιστα ότι για τους Γερμανούς αποτελούσε τιμή και υπερηφάνεια ότι είχαν ως αντίπαλο έναν τόσον ηρωικό στρατό.

Σχετικά με τις απώλειες των εμπολέμων στον αριστερό υποτομέα του Συγκροτήματος Σιδηροκάστρου, ο Πλευράκης σημειώνει στην έκθεση του: «Αι απώλειαι  ασήμαντοι έναντι τοιούτου αγώνος αφού είχαν περιορισθεί σε 4 νεκρούς αξιωματικούς και 40 άνδρες, τραυματίες 2 αξιωματικούς και 150 άνδρες. Απεναντίας του αντιπάλου βαρύταται, ως μαρτυρούν τα υπάρχοντα νεκροταφεία και ας αποσιωπώ δια λόγους σκοπιμότητος».

Ο Γιόζεφ Γκαίμπελς, στο ημερολόγιό του, στις 8 Απρ. 1941, δύο ημέρες μετά τη γερμανική επίθεση: «Προχωρούμε αργά στην Ελλάδα… Οι Έλληνες είναι γενναίοι μαχηταί… Τα καταληφθέντα χαρακώματα είναι γεμάτα πτώματα… Και αυτός ο Φύρερ θαυμάζει ιδιαιτέρως το θάρρος των Ελλήνων. Ίσως υπάρχει ακόμη ένα ίχνος της παλαιάς ελληνικής καταγωγής σ’ αυτούς».

         Ο Αδόλφος Χίτλερ, σε ομιλία του στο Ράιχσταγκ, 4 Μαΐου 1941: «Ενώπιον της Ιστορίας είμαι υποχρεωμένος να αναγνωρίσω ότι, από τους μέχρι τώρα αντιπάλους μας, ο Έλληνας στρατιώτης πολέμησε με εξαιρετική γενναιότητα και δεν παραδόθηκε παρά όταν κάθε αντίστασή του ήταν αδύνατη. Ως εκ τούτου, απεφάσισα να μην κρατηθεί κανένας Έλληνας στρατιώτης αιχμάλωτος και οι αξιωματικοί να διατηρήσουν τα προσωπικά όπλα τους».