«Όλα τα πουλιά μισεύουν κι οι σπουργίτες απομένουν.»
Η παροιμία του τίτλου λέγεται και αλλιώς: «Όλα τα πουλιά διαβαίνουν κι οι σπουργίτες απομένουν.» [Η λέξη «σπουργίτης» προέρχεται από το ελληνιστικό επίθετο «πυργίτης».] Σύμφωνα με τον Νικόλαο Πολίτη, η έκφραση σημαίνει: «Οι ικανοί και δραστήριοι ξενιτεύονται προς μόρφωσιν και πλουτισμόν, μένουσιν δε εις τον τόπον μόνον νωθροί και ανίκανοι.» Όμοια σημασία έχει και η ιταλική «Ο σπουργίτης μένει και το χελιδόνι φεύγει.», η δανέζικη «Αν όλα τα πουλιά πετάξουν μακριά, οι κουρούνες απομένουν.» και η γερμανική «Όλα τα πουλιά πηγαίνουν, όμως μας μένουν ο σπουργίτης κι η κουρούνα.»
Κατά τον ίδιο η φράση έχει και άλλη έννοια: «…ότι δεν πρέπει να θεωρηθεί μόνιμος η διαμονή εις τινάν τόπον του άλλοθεν ελθόντος, ενώ οι εκ του τόπου καταγόμενοι εις αυτόν πάντες θα εγκαταβιώσουν.»
Με αυτή τη σημασία είπε την παροιμία ο Κολοκοτρώνης απευθυνόμενος προς τον «ξενόφερτο» και «περαστικό» Αλβανό μπουλούκπαση που τον καταδίωκε, όταν επικηρύχθηκε από την Πύλη με σουλτανικό φιρμάνι (1802). Στη «Διήγηση» διαβάζουμε:
«Ὁ Δεληγιάννης ὁρκώνει δύο προεστοὺς νὰ μὲ σκοτώσουν. Ἦτο δύσκολο, διότι ἤμουν πολλὰ προφυλακτικός. Ἐσυνακούσθησαν μὲ τὸν Βελεμβίτζα, τὸν ὥρκωσαν πρῶτα· αὐτὸς ἀποκρίθηκε: «Δὲν τὸν βλέπω τὸν σκοτωμόν τους, θὰ χαλάσουμε τὸ βιλαέτι». Αὐτοὶ δὲν ἔβγαιναν ἀπὸ τὴν γνώμην τους. – Εἶχαν φέρει ἕναν Μπουλούμπαση μὲ Ἀρβανίτες εἰς τὴν Καρύταιναν. Ὑποπτεύθηκα· ἐπῆγα νὰ χαιρετήσω ἕναν προεστὸν εἰς τὴν Στεμνίτζα· τοῦ λέγω: «Τί τὸν θέλετε τὸν Ἀρβανίτη Μπουλούμπαση; δὲν θέλει γένει ἡ γνώμη σας». Εἰς τὴν Στεμνίτζαν πᾶνε Ἀλβανοί… Ὑπάγω καὶ ἐγὼ μὲ 50. Ἀνταμώθηκα μὲ τὸν Μπουλούμπαση, τοῦ εἶπα: «Θὰ μᾶς βάλουν νὰ τζακίσουμε τὰ στουρνάρια, τὰ ἥμερα δὲν θὰ διώξουν τὰ ἄγρια, ὅλα φεύγουν, ὁ σπουργίτης πάντοτε μένει».
Δ.Τ.
Οι πληροφορίες είναι από εδώ: Ν.Γ. Πολίτου. Μελέται επί του βίου και της γλώσσης του ελληνικού λαού. Εν Αθήναις. Τύποις Π.Δ. Σακελλαρίου. 1900.
Περισσότερες παροιμίες, παροιμιώδεις φράσεις και γνωμικά μπορείτε να βρείτε στο αρχείο μας ΕΔΩ.
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ομάδα του facebook Παροιμίες & γνωμικά.
Αν θέλετε να γίνετε μέλη της ομάδας, επισκεφτείτε τη διεύθυνση: https://www.facebook.com/groups/2285257741730850/
