Λαϊκές παροιμίες για τους λύκους
Κουβεντούλα κουβεντούλα, τρώει ο λύκος τη βετούλα. Ανταμικό [= συνεταιρικό, μεσιακό] γαϊδούρι, ή του λύκου ή του ψόφου. Λύκο, γιατί είν’ ο σβέρκος σου χοντρός; Γιατί κάνω τη δουλειά μοναχός μου. Λύκε τ’ είσαι χοντρολαίμης; Δεν οκνεύω και χοντραίνω. Δέσε το γάιδαρο κι ας τονέ φάει ο λύκος. Έξω αρνί και μέσα λύκος. Αν εφοβείτο ο λύκος τη βροχή εφόραε καπότα. Ο λύκος τη φωλιά του δεν τη μαγαρίζει. Ο λύκος στην αντάρα χαίρεται. Ο λύκος στη γειτονιά του αρνί δεν αρπάζει. Βάλαμε το λύκο να φυλάξει το μαντρί (ή τα πρόβατα).
Θρέψε λύκο το χειμώνα, να σε φάει το καλοκαίρι. Καλύτερα να σε φάει ο λύκος, παρά το τσακάλι. Άμα έχει ο λύκος, έχουν εκατό κοράκια. Ο λύκος σαν γεράσει, μασκαράς των σκυλιών γίνεται. Του λύκου η τρίχα πέφτει, το πετσί δεν αλλάζει. Ο λύκος παστουρμά δεν κάνει. Ο λύκος γάλα δεν έφερε, στο μαντρί τι γύρευε. Κάλλιο άδειο το μαντρί, παρά χίλιοι λύκοι μέσα. Ουρλιάζει ο λύκος μπάτε στα ουρμάνια. [ουρμάνι, ρουμάνι= πυκνό άγριο δάσος.]
Απ’ το λύκο γλίτωσε, στην αρκούδα έπεσε. Γλίτωσε απ’ το στόμα του λύκου.
Έρημο μαντρί, γεμάτο λύκους. Άνθρωπος, ανθρώπου λύκος. Φάτε λύκοι, φάτε αρκούδες. Το μισιακό γαϊδούρι το τρώει ο λύκος. Ο λύκος δε βρωμίζει τη φωλιά του. Εμείς το λύκο βλέπουμε, πούθε πάν’ τ’ αχνάρια του. Και τα σκυλιά περιγελούν το λύκο σαν γεράσει. Άμα γεράσει ο λύκος τον κοροϊδεύουν τα τσακάλια. Αν δεις λύκου χνάρια, έχε το νου σου στα πρόβατα. Εύκαιρο μαντρί, γεμάτο λύκους. Λύκος να μας φάει. Αυτός που υπομένει, το λύκο διαφεντεύει. Λύκος να φάει τα πρόβατα κι αρκούδα τον τσομπάνο. [= όλα πάνε στραβά κι ανάποδα.] Το λύκο τον βλέπεις, τον τορό [= χνάρι] γυρεύεις; Ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται. Λύκος λύκον δεν τρώγει. Τα πρόβατα που έχουν πολλά αφεντικά, τα τρώει ο λύκος. Έχει μορφή προβάτου και γνώμη λύκου.
Στη μάντρα λύκος αν εμπεί, θ’ αρπάξει του φτωχού τ’ αρνί. Ο λύκος κι αν εγέρασε κι άσπρισε το μαλλί του, ούτε τη γνώμη άλλαξε ούτε την κεφαλή του. Ο λύκος με μηνύματα ποτές αρνί δεν τρώει. Για τον πόνο του βοδιού γλύφει ο λύκος τη βουκέντρα (ή τον ζυγό). Για χατήρι του βοδιού, γλύφει ο λύκος το ζυγό. [Βεν. Ότι χάριν άλλου κολακεύει τις άλλον.] Όταν τα σκυλιά τρώγονται, ο λύκος τρώει τα πρόβατα. Το λύκο τον κουρεύανε, πούθε παν’ τα πρόβατα. Έπεσε ο λύκος στ’ άντερα. Ο σκύλος που δεν αλυχτάει λύκους τραβάει στη μάνδρα. Βάλε το λύκο πιστικό [= βοσκό] και το σκυλί δραγάτη [= αγροφύλακα.] Ο λύκος αρνί δε γίνεται. Ο λύκος με μύγες δε χορταίνει. Χορταίνει ο λύκος με τα μυρμήγκια;
Ο λύκος έχει τ’ όνομα κι ο τσάκαλος τη χάρη. Η πείνα σπρώχνει το λύκο έξω από το δάσος. Όποιο πρόβατο φεύγει απ’ το μαντί το τρώει ο λύκος. Βάλαμε το λύκο να φυλάξει το μαντρί. Ο λύκος έχει τ’ όνομα κι η αλεπού τη χάρη. Εμπήκ’ ο λύκος στο μαντρί, αλί που ‘χε το ένα. Αρνί που βλέπει ο Θεός, ο λύκος δεν το τρώει. Και ο λύκος χορταμένος και τα πρόβατα σωστά. [Αραβ. Προς υπηρέτας αποκρύπτοντας τας εκ της αφροντισίας των ζημία του δεσπότου. Ποιμήν αμελής ανεπλήρου τα θύματα της των λύκων βοράς, πωλών τα μεγάλα των προβάτων και εκ της τιμής αυτών αγοράζων μικρότερα εις αντικατάστασιν του αριθμού.]
Λύκε μ’ γιατί ο λαιμός είναι χοντρός; Γιατί παίζω μοναχός. [= για όσους κάνουν τις δουλειές βασιζόμενοι στις δικές τους δυνάμεις.] Αν ελογάριαζε ο λύκος τ’ αχνάρια του, έπεφτε και ψόφαε. Λύκος πεινασμένος, πουρνάρι τρώει. Η μάντρα σαν χιλιάσει, το λύκο δε φοβάται. Αν είσαι πρόβατο, θα βρεθούν λύκοι. Δε φτάνει που ‘φαγε ο λύκος το γομάρι, τι τσεβάπι [= εξήγηση, λόγος, δικαιολογία] θα δώσουμε στον κόσμο.
Το σκίτσο είναι από εδώ: Αρκάς. Ο καλός λύκος. Εκδ. Γράμματα.
Δ.Τ.
Περισσότερες παροιμίες μπορείτε να βρείτε στο αρχείο μας ΕΔΩ και στην ομάδα του facebook Παροιμίες & γνωμικά.
Βιβλιογραφία
Πολ.= Νικόλαος Γ. Πολίτης.
Βεν.= Ι. Ι. Βενιζέλος.
Π. Αραβαντινός. Παροιμιαστήριον ή συλλογή παροιμιών εν χρήσει ουσών παρά τοις Ηπειρώταις. Τυπογραφείον Δωδώνης. Ιωάννινα 1863.
Ι. Βενιζέλου. Παροιμίαι δημώδεις. Εκ του τυπογραφείου της πατρίδος. Εν Ερμουπόλει, 1867.
Κ. Κωστογιάννης. Πριγκηπιανές παροιμίες. NUR BASIMEVI. ISTANBUL. 1960.
Μιλτιάδου Λουλουδόπουλου. (Εξ Αγχιάλου). Ανέκδοτος συλλογή ηθών, εθίμων, δημοτικών ασμάτων, προλήψεων δεισιδαιμονιών, παροιμιών, αινιγμάτων κλπ. Των Καρυών (επαρχίας Καβακλή). Εν Βάρνη, 1903.
Μιχαήλ Γκέκας. Παροιμίαι Ελληνο-Γαλλικαί. Αθήνα 1926.
Ν.Γ. Πολίτου. Μελέται επί του βίου και της γλώσσης του ελληνικού λαού. Εν Αθήναις. Τύποις Π.Δ. Σακελλαρίου. 1900.
