Μερικές απλές οδηγίες μοντάζ από τον Τζίγκα Βέρτοφ

Μερικές απλές οδηγίες μοντάζ από τον Τζίγκα Βέρτοφ

Το παρακάτω κείμενο περιλαμβάνεται στο βιβλίο Μοντάζ, μια συλλογή κειμένων για την κινηματογραφική αυτή τέχνη, από σκηνοθέτες και θεωρητικούς του χώρου (διαβάστε εδώ το κείμενο του Βασίλη Ραφαηλίδη που περιέχεται στο ίδιο βιβλίο). Το συγκεκριμένο είναι γραμμένο από το τρομερό παιδί του ρώσικου κινηματογράφου, Dziga Vertov, Πολωνού σκηνοθέτη του περίφημου Man with a movie camera (1929) [δείτε εδώ ένα απόσπασμα με μουσική υπόκρουση από του Cinematic Orchestra].

Οι ΚΙΝΟΚΣ[1] και το μοντάζ

του Τζίγκα Βέρτοφ

Στον καλλιτεχνικό κινηματογράφο έχει συμφωνηθεί να υπονοούμε με τη λέξη μοντάζ το κόλλημα των σκηνών που έχουν γυριστεί χωριστά, σε σχέση μ’ ένα σενάριο που λίγο-πολύ είναι επεξεργασμένο από ένα σκηνοθέτη.

Οι ΚΙΝΟΚΣ δίνουν στο μοντάζ μια σημασία τελείως διαφορετική και το εννοούν ως την οργάνωση του πραγματικού κόσμου.

Οι ΚΙΝΟΚΣ διακρίνουν:

1. Το μοντάζ κατά τη διάρκεια της παρατήρησης: προσανατολισμό του ματιού χωρίς κάμερα, σε οποιονδήποτε χώρο και οποιαδήποτε στιγμή.
2. Το μοντάζ μετά την παρατήρηση: διανοητική διαδικασία του υλικού που έχει παρατηρηθεί σε συνάρτηση με ορισμένους χαρακτηριστικούς δείκτες.
3. Το μοντάζ κατά τη διάρκεια του γυρίσματος: προσανατολισμό της μηχανής στο χώρο που έχει παρατηρηθεί στην παράγραφο 1. Προσαρμογή του γυρίσματος στους όρους εκείνους που έχουν τροποποιηθεί.
4. Το μοντάζ μετά το γύρισμα, οργάνωση σε γκρόσο μότο του υλικού που έχει κινηματογραφηθεί σε συνάρτηση με τους βασικούς δείκτες. Αναζήτηση του υλικού που λείπει για το μοντάζ.
5. Ο έλεγχος (αναζήτηση του υλικού που λείπει για το μοντάζ), στιγμιαίος προσανατολισμός σε οποιοδήποτε οπτικό πεδίο για να επιτύχουμε εικόνες αναγκαίες για τη σύνδεση. Εξαιρετική ικανότητα προσοχής. Κανόνες μάχης: έλεγχος, ταχύτητα, επιμονή.
6. Το οριστικό μοντάζ: κατάδειξη των μικρών καθώς και των μεγάλων θεμάτων που κρύβονται μέσα στο ίδιο πλάνο. Αναδιοργάνωση ολόκληρου του υλικού με την καλύτερη διαδοχή. Να δοθεί ανάγλυφα ο προσανατολισμός της ταινίας. Γκρουπάρισμα συγγενών καταστάσεων και τέλος αρίθμηση όλων αυτών.

Όταν οι συνθήκες του γυρίσματος δεν επιτρέπουν να προηγηθεί η παρατήρηση όπως στην περίπτωση, παραδείγματος χάρη, που η κάμερα κινηματογραφεί μέσα σε νηματουργείο ή κινηματογραφεί εξ απροόπτου, τότε πηδούμε τις δύο πρώτες παραγράφους και εφαρμόζουμε μονάχα τις παραγράφους 3 και 5.

Για το γύρισμα σκηνών μικρού μήκους ή λήψεων που επείγουν, επιτρέπεται να συγχωνευτούν περισσότερες παράγραφοι.

Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις που κινηματογραφούμε, όλες οι παράγραφοι επιβάλλεται να γίνουν σεβαστές, το μοντάζ είναι συνεχές, από την αρχική παρατήρηση μέχρι την οριστική ταινία.

Μετάφραση από το περιοδικό «ΦΙΛΜ», τεύχος 6/75

[1] Οι Κίνοκς («κινηματογραφικά μάτια») ήταν μια κολεκτίβα Σοβιετικών κινηματογραφιστών επικεντρωμένοι στον Τζίγκα Βέρτοφ, η οποία προωθούσε έναν κινηματογράφο που απέβλεπε στο γεγονός παρά στη φαντασία. Απέρριπταν το «στημένο» σινεμά των σταρ, των πλατό και των στούντιο.