21 Απριλίου 2021 at 20:11

«Περί ορέξεως ουδείς λόγος.»

από

«Περί ορέξεως ουδείς λόγος.»

Γράφει ο Δημήτρης Τζήκας

Η -μάλλον «λόγια»- φράση του τίτλου σημαίνει ότι ο καθένας ορέγεται, θέλει, επιθυμεί διαφορετικά πράγματα· καθένας έχει επιθυμίες που (μπορεί να) διαφέρουν από τις επιθυμίες των άλλων· είναι «ζήτημα γούστου»· δεν γίνεται, δεν χρειάζεται να γίνει συζήτηση. Εις ζητήματα προσωπικής αρεσκείας δεν χωρεί συζήτησις. Με παραπλήσια σημασία, λέγονται και η παροιμία: «Του ανθρώπου η καρδιά είν’ περιβόλι, θέλει μήλο τρώει, θέλει κυδώνι.»

Η αρχαία ελληνική λέξη ὄρεξις, -εως, ἡ (ὀρέγω) σημαίνει επιθυμία, όρεξη, έφεση ή σφοδρή επιθυμία για κάτι, πόθος γι’ αυτό.[1] Κατά τον Αριστοτέλη, τριών ειδών είναι η όρεξη: «Αυτό που κινεί τις πράξεις μας είναι η όρεξις· και υπάρχουν τρία είδη ορέξεως: η επιθυμία, ο θυμός και η βούλησις».[2]

ARKAS -The Original Page

Στην Πάπισσα Ιωάννα, ο Εμμανουήλ Ροΐδης γράφει: ….ὁ φιλόξενος Νικητὰς διέταξε να παρατεθῶσιν ὀπταὶ[3] τρυγόνες, μέλι τοῦ Ὑμηττοὺ καὶ ἄδολος οἶνος τῆς Χίου. Εἰς τὴν θέαν τοῦ περιέχοντος τὸ θεῖον ἐκεῖνο ποτὸν ἐρυθροῦ σταμνίου, αἱ ζοφεραὶ ὄψεις τῶν καλῶν ἀσκητῶν ἤστραψαν ὑπὸ τῆς χαρᾶς ὡς ὁ Ἅδης, ὅτε κατέβη εἰς αὐτὸν ὁ Ἰησοῦς, πάντες δὲ ἔτειναν μετὰ προθυμίας τὸ ποτήριον εἰς τὸ προφυροὺν νέκταρ τῆς πατρίδος τοῦ Ὁμήρου, ἀποδεικνύοντες οὕτω ὅτι ἡ ἀνθρωπίνη φύσις ὑπόκειται μὲν ὡς καὶ αἱ ἐγκυμονούσαι γυναῖκες εἰς ἰδιοτρόπους ὀρέξεις, δυναμένη ν’ ἀγαπήσῃ τὸ βαλάνιον, τὴν ῥυπαρότητα, τοὺς χοίρους καὶ τὸν ῥητινίτην,[4] ἀλλ’ ἅμα τὸ ἀληθὲς καὶ ἄδολον καλὸν ὑπὸ οἰανδήποτε μορφὴν ἐπιλάμψη, εὐθὺς στρέφεται πρὸς ἐκεῖνο ὡς ἡ μαγνήτις πρὸς τὸν πόλον καὶ οἱ δαιτυμόνες τοῦ Νικητὰ πρὸς τὸ σταμνίον τῆς Χίου. Σοφισταί μοι φαίνονται οἱ ἰσχυριζόμενοι ὅτι ἕκαστος λαὸς ἣ καὶ ἄνθρωπος ἔχει ἴδιον τίνα τύπον τοῦ καλοῦ καὶ ψευδὴς παροιμία περὶ ὀρέξεων οὐδεὶς λόγος. Ἐκ τῆς αὐτῆς ζύμης εἶναι πεπλασμένα πάντων τῶν ἀπογόνων τοῦ Ἀδὰμ τὰ ὄμματα, τὰ ὦτα[5] καὶ τὰ χείλη· «εἷς ἄρτος καὶ ἓν σῶμα οἱ πολλοί ἐσμέν» καὶ εἰς πάντας ἀρέσκουσιν αἱ παρθένοι τῆς Κιρκασίας, οἱ ἀδάμαντες τῶν Ἰνδιών, οἱ ἵπποι τῶν Ἀράβων, αἱ στῆλαι τοῦ Παρθενῶνος, αἱ σταφυλαὶ τῆς Κωνσταντινουπόλως, οἱ πόδες τῶν Ἰσπανίδων, ὁ πάγος ἐν ὤρᾳ θέρους, τὰ ἰταλικὰ ᾄσματα καὶ οἱ οἶνοι τῆς Γαλλίας· καὶ αὐτοὶ δὲ οἱ μαῦροι τῆς Ἀφρικῆς προτιμῶσι τάς λευκὰς γυναίκας μᾶλλον ἣ τάς Αἰθιοπίδας. Πρβλ.

Στην Οδύσσεια του Ομήρου διαβάζουμε: «Τέτοιος εγώ στον πόλεμο· δε μ’ άρεζαν χωράφια / και σπιτικά, που συνηθούν λαμπρά παιδιά να θρέφουν, / μόνε όλο πλοία με τα κουπιά λαχτάραγε η καρδιά μου, / πολέμους και καλόξεστα κοντάρια και σαγίτες, / κακά, που φόβο σε αλλονούς κι ανατριχίλα δίνουν. / Μα πάλε, τα όσα μού ‘βαζε ο θεός στο νου αγαπούσα· / τι άλλα ο ένας κυνηγάει, κι άλλα ζητάει ο άλλος.»][6]

Σημειώσεις και παραπομπές

[1] Βλ. LIDDELL & SCOTT.

[2] «Ηθικά Μεγάλα», βιβλίο πρώτο, μετάφραση Βασίλειος Μπετσάκος, εκδόσεις ΖΗΤΡΟΣ, Θεσσαλονίκη 2010. (1187b 12.2).

[3] ὀπτός, -ή, -όν= ψημένος, ψητός στα κάρβουνα ή στη σχάρα· ἑφθὰ καὶ ὀπτά= βραστά και ψητά κρέατα· ψητός στο φούρνο, σε κεραμικές εστίες· λέγεται για το σίδερο, σφυρήλατο, πυρακτωμένο. Βλ. LIDDELL & SCOTT.

[4] = οίνος, κρασί με ρετσίνι· ρετσίνα. ρητίνη η= παχύρρευστη και κολλώδης ύλη που εκκρίνεται από τον κορμό του πεύκου και άλλων κωνοφόρων δέντρων· ρετσίνι. [λόγ. < αρχ. ῥητίνη] Τριαντ.

[5] = αυτιά.

[6] (ξ226), «ἄλλος γάρ τ᾿ ἄλλοισιν ἀνὴρ ἐπιτέρπεται ἔργοις.» Μετάφραση Αργύρη Εφταλιώτη· και σε μετάφραση Καζαντζάκη-Κακριδή: «κάθε άνθρωπος και με άλλη χαίρεται μαθές δουλειά στον κόσμο.»

Ο Δημήτρης Τζήκας είναι ιστορικός και διαχειριστής στη σελίδα https://eranistis.net/wordpress/

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ομάδα του facebook Παροιμίες & γνωμικά. Αν θέλετε να γίνετε μέλη της ομάδας, επισκεφτείτε τη διεύθυνση: https://www.facebook.com/groups/2285257741730850/. Περισσότερες παροιμίες, παροιμιώδεις φράσεις και γνωμικά μπορείτε να βρείτε στο αρχείο μας ΕΔΩ.

(Εμφανιστηκε 1,917 φορές, 4 εμφανίσεις σήμερα)

Δείτε ακόμη:

Κάντε ένα σχόλιο

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.