«Αν, λοιπόν, κάποια από τις λειτουργίες ή τα πάθη της ψυχής τής ανήκει, η ψυχή θα μπορούσε να υπάρχει ξέχωρα από το σώμα· αν, όμως, τίποτα δεν τής ανήκει, δεν μπορεί να υπάρχει χωριστά…» (403a 11-13). Κατά συνέπεια: «Φαίνεται έτσι πως, και τα πάθη της ψυχής, όλα συνδέονται με κάποιο σώμα· το θάρρος, η πραότητα, ο φόβος, ο οίκτος, η τόλμη, επίσης η χαρά και η αγάπη και το μίσος· γιατί όταν εμφανίζονται αυτά, πάσχει και το σώμα με κάποιον τρόπο»

Η οθωμανική πολιτική των κατακτήσεων στο Αιγαίο μετά το 1500 συνεχίστηκε και στη Βόρεια βαλκανική χερσόνησο. Στις 24 Ιουνίου του 1522, αποβιβάστηκαν στη Ρόδο τα πρώτα οθωμανικά στρατεύματα· επικεφαλής των Δυνάμεων ήταν ο ίδιος ο Σουλεϊμάν, ο επονομαζόμενος και Νομοθέτης (Kanuni) ή Μεγαλοπρεπής (στους δυτικοευρωπαίους ιστορικούς). Η πολιορκία της Ρόδου κράτησε περίπου πέντε μήνες· η φρουρά, γύρω στους 5.000 άνδρες, ανάμεσά τους 600 στρατιώτες και ιππότες του τάγματος του Αγίου Ιωάννη, 400 Κρητικοί, ξένοι ναυτικοί, ντόπιοι Ροδίτες και άλλοι νησιώτες που κατέφυγαν στο κάστρο, αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει την 1η Ιανουαρίου του 1523.

Η ανάγκη να κρύβουν τα μυστικά του επαγγέλματος και η ευνόητη επιθυμία τους να συνεννοούνται χωρίς να τους αντιλαμβάνονται οι εκάστοτε «ξένοι» ώθησε τους χτίστες να δημιουργήσουν μια συνθηματική «γλώσσα» της συντεχνίας, άγνωστη στους πολλούς. Άλλωστε, η συμπεριφορά του κόσμου απέναντι στους μαστόρους ήταν συχνά διφορούμενη και μάλλον αρνητική· οι πετράδες μιλούσαν με πίκρα «για μια περιφρόνηση που συναντούσαν απ’ τους ντόπιους πληθυσμούς.

Η καταστροφική λαίλαπα σκόρπισε τον πανικό στους θρησκόληπτους και δεισιδαίμονες «βαρβάρους»· μάλιστα, κάποιοι Τούρκοι έλεγαν ότι εμφανίστηκε το ίδιο βράδυ «επερχόμενος απειλητικός καλόγερος», επικεφαλής αναρίθμητων αγγελικών λεγεώνων, και «φέρων πυρσόν ίνα κατακαύση αυτούς.» Με διάταγμα που εξέδωσε ο ναύαρχος Πιζάνης, «κατ’ έτος, την 11ην Αυγούστου τελείται λιτανεία του Αγίου ανά την πόλιν μετά της προσηκούσης πομπής και παρατάξεως, εις ανάμνησιν της σωτηρίας της νήσου.»

«Δει δη χρημάτων.» Κάντε μια μικρή «δωρεά» στον «Ερανιστή»!

Το παιδομάζωμα γίνεται κάθε πέντε χρόνια σαν φόρος του λαού όλων των ελληνικών περιοχών από ειδικούς επιτρόπους επιφορτισμένους για τη συγκρότηση των γενιτσαρικών σωμάτων. […] Τα παιδιά οδηγούνται στην Πόλη κι εκεί αρχίζει η προσεχτική και συστηματική εκπαίδευση σε ειδικούς χώρους όπου δεν επιτρέπεται διόλου η έξοδος. Φρουρούνται από ευνούχους, όπως ακριβώς οι γυναίκες του χαρεμιού. Έχουν εκπαιδευτές που τους διδάσκουν τη μουσουλμανική γλώσσα, τα καθήκοντα και τις ευθύνες τους και, προπαντός, την τυφλή υπακοή στους ανωτέρους τους. Τα παιδιά μένουν έγκλειστα εφτά χρόνια, όσο να ολοκληρωθή η εκπαίδευση».

«Οι καλοί θεσμοί που δεν έχουνε στήριγμα στρατιωτικό ξεφτίζουνε το ίδιο μ’ ένα περήφανο, βασιλικό αρχοντικό, καταστόλιστο με πετράδια και χρυσάφι, που όμως είναι ξέσκεπο και δεν έχει τίποτα να το φυλάξει απ’ τη βροχή.»

«Μα τώρα, μια και στην πατρίδα μου πια δε διαγέρνω πίσω, και μήτε γλίτωσα τον Πάτροκλο και μήτε τους συντρόφους / τους άλλους, που απ’ το θείο τον Έχτορα πολλοί στο χώμα έπεσαν, / μον᾿ φόρτωμα της γης ανώφελο πλάι στα καράβια οκνεύω…»

Καβάφης, ο ποιητής της Ιστορίας

Η στροφή της αγγλικής εξωτερικής πολιτικής απέναντι στην οθωμανική αυτοκρατορία και τη Ρωσία είχε εν τέλει θετικό αποτέλεσμα για τον ηρωικό αγώνα των Ελλήνων· στους υποστηρικτές της ελληνικής ανεξαρτησίας προστέθηκαν τώρα και όσοι περίμεναν να πάρουν πίσω τα χρήματά τους ή να κερδοσκοπήσουν με τα ελληνικά χρεόγραφα.

Λίγο πριν την πολιορκία, ο χρονογράφος Φραντζής διαπίστωσε ότι υπήρχαν στην πόλη μόνο τέσσερις χιλιάδες εννιακόσιοι ογδόντα τρεις διαθέσιμοι Έλληνες και λίγο πιο κάτω από δύο χιλιάδες ξένοι. Ο Κωνσταντίνος συγκλονίστηκε με τον αριθμό και διέταξε το Φραντζή να μην τον δημοσιοποιήσει· και Ιταλοί μάρτυρες κατέληξαν στο ίδιο συμπέρασμα. Απέναντι στο σουλτανικό στρατό των περίπου ογδόντα χιλιάδων ανδρών και των ορδών του από ατάκτους, η μεγάλη πόλη, με τα δεκατέσσερα μίλια τειχών, έπρεπε να στηρίξει την άμυνά της σε λιγότερους από επτά χιλιάδες άνδρες.

Λέω λοιπόν πως ο λαός, όταν έρχεται να διαλέξει, ακολουθεί ότι λέει για κάποιον η δημόσια διάδοση ή φήμη, αν δεν τον ξέρει αλλιώς από γνωστές πράξεις του· ή πάλι, ακολουθεί τις γνώμες και τις εικασίες που ΄χει υφασμένες για τον ίδιο.»

Αυτό το δεινό οξύμωρο, να ζεις σε μια χώρα η οποία αδυνατεί να αναλάβει την ευθύνη του εαυτού της, να ξοδεύεις τις μέρες σου ξορκίζοντας τους θεσμούς και φτύνοντας στον κόρφο σου, να αισθάνεσαι διαρκώς θύμα του κράτους χωρίς να κάνεις το παραμικρό για να τελειώσει επιτέλους αυτή η μαύρη πολιτική κωμωδία.

Στην πραγματικότητα, βλέπουμε πως στην Ευρώπη αντιπαρατίθενται δύο οράματα. Το πρώτο είναι εκείνο του προέδρου Μακρόν, του οποίου η διαίσθηση ήταν να αναπτύξει την ιδέα της ευρωπαϊκής κυριαρχίας, αντιστεκόμενος στην Ουκρανία, αλλά και προσπαθώντας να προωθήσει μια αυτόνομη και ενιαία πολιτική απέναντι στην Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το πρόβλημα είναι ότι, αν δεν είναι σε θέση να εδραιώσει την εξουσία του στο εσωτερικό, αυτά που λέει στο εξωτερικό δεν έχουν πλέον σημασία.

Τη θαλπωρή του σπιτιού αποζητούμε όλοι, έπειτα από ένα ταξίδι ή στο τέλος μιας εξαντλητικής μέρας. Ισόγειο, υπόγειο ή ρετιρέ, ιδιόκτητο ή νοικιασμένο, με λίγα ή πολλά δωμάτια, σε πόλη ή σε χωριό, φτωχικό ή… έξυπνο, σαν να βγήκε από ταινία επιστημονικής φαντασίας, το σπίτι είναι ο πιο σημαντικός χώρος για τη ζωή κάθε ανθρώπου.

Οι Θεσσαλονικείς υποχρεούνται εκ των πραγμάτων να βάλουν κι αυτοί ένα στοίχημα με τον εαυτό τους: να προστατεύσουν από κάθε είδους δολιοφθορά το νέο απόκτημα των υποδομών της πόλης. Να προστατεύσουν το παρόν και το μέλλον μιας πόλης ανοιχτής και σύγχρονης, για την οποία είναι περήφανοι.

Και τελοσπάντων πολύ το αναλύσαμε. Η Θεσσαλονίκη επιτέλους γυρίζει σελίδα από την ατέλειωτη «εποχή της λαμαρίνας» κι αυτό από μόνο του είναι μια καλή είδηση. Και η πόλη δεν ακούει συχνά τέτοιες καλές ειδήσεις, παρόλο που τις έχει ανάγκη.

Το ημερολόγιο έδειχνε 30 Αυγούστου του 1936 όταν ο Αλεξέι Σταχάνοφ μαζί με τους υποστηλωτές Γκαβριήλ Στσιγκολιόφ και Τύχων Μπορίσενκο, τον προϊστάμενο του τμήματος Νικολάι Μασούροφ, τον γραμματέα της κομματικής οργάνωσης του ορυχείου Κωνσταντίν Πετρόφ και τον διευθυντή της τοπικής εφημερίδας Μιχαήλοφ, κατέβηκαν στις στοές.

 Ένα από τα γνωστότερα έργα του Παπαδιαμάντη αποτελεί το μυθιστόρημα «Η Φόνισσα», το οποίο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1903, στο περιοδικό «Παναθήναια». Η υπόθεση διαδραματίζεται στην Σκιάθο. Πρωταγωνίστρια είναι η ηλικιωμένη Χαδούλα ή Φραγκογιαννού, η οποία συνειδητοποιεί ότι η γυναίκα είναι προορισμένη από την φύση της να έχει το ρόλο της σκλάβας. Πιο αναλυτικά, αρχικά είναι σκλάβα των γονιών της, ως ανύπαντρη. Έπειτα, ως παντρεμένη είναι σκλάβα του συζύγου της αλλά και των παιδιών της.

Παρατηρείται οπισθοδρόμηση της δημοκρατίας; Και ναι και όχι. Εξαρτάται από τα κριτήριά μας: όταν η ελληνική αριστερά καταγγέλλει τη χώρα μας ως μη κράτος δικαίου χωρίς να σκέφτεται ότι για τα πιθανά ελλείμματα φταίει, πρωτίστως, το αριστερό κατεστημένο, η «δημοκρατική οπισθοδρόμηση» καταγράφεται ψευδώς· χωρίς να υφίσταται. Αν για την οπισθοδρόμηση της δημοκρατίας ενοχοποιείται ο «νεοφιλελευθερισμός» (μια ανύπαρκτη οντότητα) και όχι, λόγου χάρη, ο ισλαμικός εξτρεμισμός και ο αριστερός κρατικισμός, οδηγούμαστε σε λανθασμένα συμπεράσματα.

«Ο Έλληνας που ζωγράφιζε ο Θανάσης Βέγγος δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει η καλοσύνη, η ψυχική ευγένεια, το φιλότιμο, η αυτοθυσία, το χιούμορ, η φιλία».

Αφού τελείωσε και ο εμφύλιος σπαραγμός, η Ελλάδα άρχισε σιγά σιγά να βγαίνει από τις στάχτες και να ορθοποδεί. Όμως οι συνθήκες εξακολουθούσαν να είναι αδιανόητα δύσκολες, αφού τα πάντα είχαν ρημάξει. Η δουλειά και πάλι σκληρή, απ’ το πρωί μέχρι αργά το βράδυ! Χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, χωρίς τις ανέσεις που όλοι εμείς σήμερα θεωρούμε αυτονόητες. «Όλα με το κουμπί γένονται σήμερα… και φχαριστημό δεν έχει κανένας!», συνήθιζες να λες, και πολύ σωστά, αφού σήμερα οι περισσότεροι έχουν χιλιάδες λόγους για να μεμψιμοιρούν, χωρίς να σκέφτονται τι πέρασαν οι πρόγονοί μας.