Νίκος Παναγιωτόπουλος – Επάγγελμα: Ερασιτέχνης Σκηνοθέτης
Ακολουθεί μια συνέντευξη από την αρχή της καριέρας του Νίκου Παναγιωτόπουλου, όπως περιλαμβάνεται στο βιβλίο Επάγγελμα: Ερασιτέχνης Σκηνοθέτης (εκδ. Αιγόκερως, 1992). Παραθέτουμε στη συνέχεια και κάποια ακόμα αποσπάσματα από το βιβλίο.
-Έχετε γυρίσει τις ταινίες μικρού μήκους, «Κυριακή», «Ανδρέου», και «Cinelove», που δεν προβλήθηκαν ποτέ στην Ελλάδα.
ΠΑΝΑΓ.: Για τις ταινίες μου μικρού μήκους, έχω να πω, πώς δεν με ενδιαφέρουν πια. Δυστυχώς ο κινηματογράφος παλιώνει πολύ γρήγορα. Λέμε «μια παλιά ταινία του Φορντ», αλλά δεν λέμε ποτέ «ένα παλιό βιβλίο του Θερβάντες»! θέλω ακόμα να σας πω, πως δεν αγαπώ τις ταινίες μου σαν παιδιά μου. Παίρνω πάντα μια απόσταση απ’ αυτές ακόμα κι όταν τις γυρίζω.
-Τι ακριβώς είναι η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους «Τα χρώματα της ίριδος» που ετοιμάζεστε να γυρίσετε;
ΠΑΝΑΓ.: Μια ταινία, όπου τόσο η κινηματογραφική μηχανή, όσο και οι θεατές, θα έχουν από ένα ρόλο, όπως ακριβώς οι ηθοποιοί.
-Το γεγονός ότι δεν θέλετε να μας μιλήσετε για την ταινία, μας κάνει να σκεφτούμε ότι ίσως θέλετε να δημιουργήσετε κάποιο «σασπένς».
ΠΑΝΑΓ.: Δεν υπάρχει το παραμικρό σασπένς. Απλώς αποφεύγω να διηγούμαι την πλοκή, με δύο ή και περισσότερα λόγια. Αυτό είναι όλο.
-Χαρακτηρίζετε το φιλμ, «αντιεπιστημονική φαντασία» και «σινεμά-σοκ». Μπορείτε να μας εξηγήσετε τι εννοείτε μ ‘ αυτούς τους όρους;
ΑΝΑΓ: Όπως όλοι οι όροι είναι κι αυτοί κενοί περιεχομένου. θέλουν να πουν πολλά και συγχρόνως τίποτα. Αντιεπιστημονικό με την έννοια ότι θα είναι ένα φιλμ όχι επιστημονικής ανάλυσης, όπως είναι της μόδας, αλλά καθαρής φαντασίας, και σινεμά-σοκ μια που το σινεμασκόπ, που αγαπώ πολύ, κοστίζει ακριβά. Χρησιμοποίησα αυτό το σλόγκαν γιατί δεν είχα να πω κάτι πιο συγκεκριμένο και πάντως πιστεύω ότι τελικά το φιλμ θα θυμίζει «κόμικς» και καθόλου «ψυχολογικό κινηματογράφο».
-Κι ο τίτλος «Τα χρώματα της ίριδος»;
ΠΑΝΑΓ.: Ίρις, μέσα στο φιλμ, είναι το όνομα μιας γυναίκας και λιγότερο τα χρώματα του ουράνιου τόξου. Πιστεύω, ότι σ’ αυτό το φιλμ, δεν θα χρειάζεται να διαβάζει κανείς ανάμεσα στις εικόνες.
-Μερικοί που ξέρουν το σενάριό σας, διατείνονται πως η ταινία σας θα έχει πολιτικές αποκλίσεις.
ΠΑΝΑΓ.: Κοιτάξτε, τα πράγματα πηγαίνουν από δω ή από κει, ανάλογα με τους κανόνες που βάζει κανείς στο παιχνίδι. Προσωπικά θα ήθελα αυτή η ταινία να είναι παιχνίδι χωρίς κανόνες.
-Δηλαδή;
ΠΑΝΑΓ.: Δηλαδή, υπεράνω σκοπών και επιδιώξεων. Εξάλλου, τι εννοούμε ότι λέμε «πολιτική ταινία»; Μια κατηγορία όπως λέμε «αστυνομική», «αισθηματική» ή «μουσικοχορευτική»; Η ταινία μου θα ήθελα να είναι έξω από τέτοιες αισθητικές κατηγορίες.
-Ποιο είναι το ερέθισμα που σας έσπρωξε για να κάνετε αυτήν την ταινία;
ΠΑΝΑΓ.: Αγαπώ πολύ τον κινηματογράφο για να μου χρειάζονται ερεθίσματα. Μ’ αρέσει η αισθητική των προβολέων και των κινηματογραφικών μηχανών. Μου αρέσει η μυρωδιά του φιλμ. Μου αρέσουν τα προγράμματα των κινηματογράφων που γράφουν «ένα ρωμαλαίο φιλμ που θα καθηλώσει»! Ειλικρινά δεν νομίζω πως χρειάζομαι ερεθίσματα. Δεν πιστεύω στους σκηνοθέτες που ψάχνουν να βρουν ένα ενδιαφέρον θέμα, H ίδιο η. ταινία, είναι το θέμα.
-Είστε τυχερός. Έχετε έναν χρηματοδότη που διαθέτει τη διπλή ιδιότητα του παραγωγού και του εφοπλιστού…
ΠΑΝΑΓ.: Και λοιπόν; Ποιό είναι το πρόβλημα; Τον θέλατε αμιγή παραγωγό με πούρο; Ο Παπαλιός είναι ερασιτέχνης παραγωγός που έχει στο ενεργητικό του ταινίες σαν τις «Μέρες του 36», και τον «Θίασο» που γυρίζει τώρα ο Αγγελόπουλος. Εγώ από τη μεριά μου είμαι ένας ερασιτέχνης σκηνοθέτης που έχει πίσω του δεκαπέντε χρόνια κινηματογράφο. Η αρμονία είναι απόλυτη. Άλλωστε δεν μ’ αρέσουν οι επαγγελματίες. Μέσα στη λέξη ερασιτέχνης υπάρχει η λέξη εραστής και η λέξη τέχνη. Μέσα στη λέξη επαγγελματίας δεν υπάρχει τίποτα.
Συνέντευξη στη Νατάσσα Μπακογιαννοπούλου περιοδικό «Γυναίκα» 1973
Αποσπάσματα:
«Δεν ήταν ο Ρενουάρ που έλεγε πως οι ταινίες όπου όλοι καταλαβαίνουν τα ίδια πράγματα είναι κακές ταινίες;» (σελ.13)
«Ο ήρωας στο φιλμ παίζει τη ζωή του για το λόγο ότι δεν μπορεί να την ζήσει. Όταν θα το συνειδητοποιήσει θα γίνει πραγματικός και θα βγει από το φιλμ που είναι παράσταση και κατ’ επέκταση από την ζωή που είναι θέαμα!» (για τα Χρώματα της Ίριδος) (σελ.14)
«Κάπου διάβασα ότι ο Βισκόντι όχι μόνο απαιτούσε τα αξεσουάρ του ντεκόρ να είναι αυθεντικά αλλά ζητούσε να του δείξουν και τα χαρτιά που αποδείκνυαν και τη γνησιότητά τους. Και να σκεφτεί κανείς ότι μια φορά η ταινία τελειωμένη, θα κριθεί στην ίδια βάση με τον Βισκόντι.» (για τους Τεμπέληδες της Εύφορης Κοιλάδας) (σελ.40)
«Δεν πιστεύω ότι κάποιος γίνεται σκηνοθέτης κοιτάζοντας από το παράθυρο. Όπως ένας ζωγράφος γίνεται ζωγράφος κοιτάζοντας πίνακες και όχι ηλιοβασιλέματα.» (σελ. 53)
«Αν θέλουμε να καταργήσουμε την κριτική πρέπει να είμαστε προσεκτικοί γιατί τη θέση της καραδοκεί να καταλάβει η διαφήμιση» (σελ. 63)
«Υπάρχει μια τρομερή σύγχυση για τη σχέση κινηματογράφος-σενάριο-ταινία. Δηλαδή πιστεύεται γενικά, απ’ όλο σχεδόν τον κόσμο, ότι το σενάριο είναι το σημαντικότερο πράγμα στον κινηματογράφο. Γιατί νομίζουν ότι μια ταινία γίνεται πάνω σε κάτι. Αλλά μια ταινία δεν μπορεί να στηρίζεται πουθενά. Δεν γίνεται πάνω σε κάτι. Μια ταινία είναι κάτι ή δεν είναι.» (σελ.65)
«Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί λένε ότι το ποδόσφαιρο είναι κακό πράγμα. Όπως δεν είναι και η μόδα κακή. Ό,τι εξάπτει το φαντασιακό μου είναι καλό. Εγώ θέλω να μου λένε: «ο γίγαντας Σαργκάνης», μ’ αρέσουν αυτά. Αφού τελείωνα τα γυρίσματα νωρίς για να πάω να δω τον Ολυμπιακό.» (σελ. 88)
«Εγώ δεν πιστεύω στον θεό, γι’ αυτό μ’ ενδιαφέρει μόνο εκείνο που εκφράζεται στο επίπεδο της καθημερινότητας. Θα ήθελα ο κινηματογράφος να είναι μέρος της καθημερινής μου ζωής.» (σελ.98)
«Όταν βλέπω μια ταινία με ενδιαφέρει αυτός που την έκανε. Δεν με ενδιαφέρει η ίδια η ταινία.» (σελ.147)
«Οι Έλληνες κομμουνιστές για παράδειγμα –γιατί κι αυτοί είναι κοινό- αντί ν’ αγκαλιάσουν τις φτωχές ταινίες του Τορνέ, αγκαλιάζουν τον πλούσιο Γούντι Άλεν. Δεν είναι απορίας άξιο που το τείχος του Βερολίνου πέφτει και τους πλακώνει» (σελ.161)
