28 Ιανουαρίου 2017 at 20:18

Για τον αμερικάνικο εμφύλιο πόλεμο – Ο πόλεμος που έγινε μια επανάσταση;

από

Για τον αμερικάνικο εμφύλιο πόλεμο – Ο πόλεμος που έγινε μια επανάσταση;

Γράφει ο Ευθύμης Φρεντζαλάς

Τον Ιανουάριο του 1860 ο Καρλ Μαρξ έγραψε και έστειλε ένα γράμμα στον Ένγκελς με θέμα ανάμεσα σε άλλα το ζήτημα της δουλείας στην Αμερική. Καθώς πίστευε πως «όπως ο Αμερικάνικος Πόλεμος της Ανεξαρτησίας εισήγαγε μία νέα εποχή ανόδου για την μεσαία τάξη, έτσι και ο Αμερικάνικος Πόλεμος Ενάντια στη Δουλεία θα κάνει το ίδιο για τις εργαζόμενες τάξεις» εξέφρασε την πεποίθησή του αυτή και στο φίλο του γράφοντάς του πως «το πιο σπουδαίο πράγμα που συμβαίνει σήμερα στον κόσμο είναι, αφενός, το κίνημα μεταξύ των δούλων στην Αμερική, που ξεκίνησε με τον θάνατο του Brown και αφετέρου το κίνημα μεταξύ των δούλων στη Ρωσία, από την άλλη… Έχω δει στην Tribune ότι υπήρξε μία νέα εξέγερση των δούλων στο Μισούρι, που φυσικά καταστάληκε. Αλλά το σήμα έχει πλέον δοθεί». Η δουλεία και ο ρατσισμός διαστρέβλωναν κατά την άποψή του την ταξική συνείδηση των φτωχών και εργαζόμενων λευκών και γι’ αυτό έπρεπε να κοπούν από τη ρίζα τους. Μετά το ξέσπασμα του Εμφυλίου Πολέμου ο Μαρξ επέκρινε έντονα τον Πρόεδρο Λίνκολν για την βραδύτητά του να ενεργήσει κατά της δουλείας και την διστακτικότητά του να επιτρέψει να πολεμήσουν μαύρα στρατεύματα στον πόλεμο (κατά των Νότιων φυσικά) αυτό. Που να ήξερε πως ο Λίνκολν δεν ήθελε να στεναχωρήσει τις Συνοριακές Πολιτείες δούλων που είχαν παραμείνει στην Ένωση αλλά και να μην θίξει τις φυλετικές προκαταλήψεις των Βόρειων λευκών και πως μοναδικός, διακηρυγμένος από τον ίδιο μάλιστα στόχος του, ήταν η διατήρηση της Ένωσης και όχι η κατάργηση της δουλείας. Μόλις το 1862 και μετά από κάποιες ήττες των Βορείων αντιλήφθηκε πως έπρεπε να εγείρει έντονα και αποφασιστικά το αίτημα για την κατάργηση της δουλείας γιατί έτσι θα εξασθένιζε σίγουρα την Συνομοσπονδία και θα την κέρδιζε, όπως και έγινε. Ταυτόχρονα ο Μαρξ διαφώνησε με τους συντρόφους του εκείνους που δεν έβλεπαν καμία πραγματική διαφορά ανάμεσα στον καπιταλιστικό Βορρά με την εκμετάλλευση της μισθωτής εργασίας και στις φυτείες του Νότου με την μη αμειβόμενη εργασία των αφρικανών δούλων.

Το λιμάνι της Νέας Ορλεάνης. New Orleans, the largest cotton exporting port for New England and Great Britain textile mills, shipping Mississippi River Valley goods from North, South and Border states.
Το λιμάνι της Νέας Ορλεάνης. New Orleans, the largest cotton exporting port for New England and Great Britain textile mills, shipping Mississippi River Valley goods from North, South and Border states.

Γιατί όμως ξέσπασε ο εμφύλιος αυτός πόλεμος; Μήπως έφταιγε το Σύνταγμα του 1787 που είχε αφήσει άλυτα πολλά προβλήματα με τις σκόπιμα ασαφείς εκείνες διατάξεις του που διαχώριζαν την εξουσία μεταξύ των πολιτειών και της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και για την ανοχή του απέναντι στην δουλεία για να εξασφαλίσει την έγκρισή του κι από τους Νότιους; Μήπως τον προκάλεσαν οι μειοψηφίες των φανατικών υπέρ ή κατά της δουλείας με τα καμώματά τους και τις ασταμάτητες συγκρούσεις τους κάθε τόσο; Μήπως τελικά ο εμφύλιος έγινε γιατί κάποιοι αποφάσισαν ότι εκείνη τη στιγμή έπρεπε να ολοκληρωθεί το έργο της επανάστασης, να εκπληρώσει δηλαδή αυτή επιτέλους την υπόσχεσή της για την παροχή του δικαιώματος στη ζωή και στην ελευθερία σε όλους τους ανθρώπους; Ή μήπως οι Βόρειοι φοβούνταν πως η διαιώνιση του καθεστώτος στον Νότο θα συμπαρέσυρε και τους ίδιους στην επιβράδυνση καθυστερώντας την περαιτέρω ανάπτυξη της οικονομίας τους; Μήπως προκλήθηκε από όλα τα παραπάνω; Και θα μπορούσε άραγε ο εμφύλιος αυτός να θεωρηθεί ως η ολοκλήρωση της Αμερικανικής Επανάστασης του 1770;

Οι βόρειες και οι νότιες Πολιτείες την Αμερικής συγκρούονταν μεταξύ τους για πολλά χρόνια πριν από την έναρξη του εμφυλίου μεταξύ τους το 1861 και η δουλεία που άκμαζε κυρίως στο Νότο και σε μερικές από τις λεγόμενες Συνοριακές Πολιτείες δεν ήταν φυσικά η μοναδική αλλά ούτε και η σημαντικότερη αιτία των συγκρούσεών τους. Διαιρέθηκαν από το τέλος του 19ου αιώνα κυρίως στο ζήτημα των δικαιωμάτων των Πολιτειών. Οι περισσότεροι λευκοί Αμερικανοί καθόλου δεν ενδιαφέρονταν για την κατάργηση της δουλείας μέχρι το ξέσπασμα του Εμφυλίου Πολέμου. Μία μικρή μόνο μειοψηφία αγωνιζόταν με ομιλίες, αναφορές και κείμενα ενάντια στον θεσμό για λόγους καθαρά ηθικούς. Η δουλεία και η κατάργησή της κατέστη κυρίαρχο ζήτημα, όπως γράφει ο καθηγητής Ιστορίας στο Boston College John Cashman (στα Ιστορικά της Ελευθεροτυπίας τεύχος 113 13/12/2001) όταν απείλησε να διαταράξει την ισορροπία της πολιτικής ισχύος μεταξύ του Βορρά και του Νότου. Καθώς ο Βορράς δηλαδή γινόταν όλο και πιο αστικός και πυκνοκατοικημένος αυξανόταν και το ποσοστό συμμετοχής του στη Βουλή των Αντιπροσώπων (Κογκρέσο) των Ηνωμένων πολιτειών έτσι που μόνο ο ίσος αριθμός Βορείων και Νοτίων Γερουσιαστών μπορούσε να διατηρήσει κάπως την ισορροπία αυτή. Οι Νότιοι επέμεναν πολύ στη διατήρηση ίσης αναλογίας με τους Βόρειους στη Γερουσία για να μπορούν να ματαιώνουν οποιαδήποτε νομοθεσία θα μπορούσε να υπονομεύσει την περιοχή τους και τον τρόπο ζωής τους, που όλο και περισσότερο ταυτιζόταν και εξαρτιόταν από τη δουλεία. Έτσι όταν για παράδειγμα το Μισούρι ζήτησε να γίνει πολιτεία το 1819 και τέθηκε σε ψηφοφορία πρόταση μέλους του Κογκρέσου να μην επιτραπεί να μπουν άλλοι δούλοι στο Μισούρι και να απελευθερωθούν τα παιδιά των δούλων που βρίσκονταν ήδη εκεί το μεν Κογκρέσο υπερψήφισε την πρόταση η δε Γερουσία την καταψήφισε. Η σύγκρουση κατέληξε στην υπογραφή μίας συμφωνίας γνωστής ως Συμβιβασμός του Μισούρι του 1820 που παρέμεινε σε ισχύ για τριάντα χρόνια. Η ρύθμιση όρισε το Μισούρι ως πολιτεία δούλων και το Μέϊν από τη βόρεια περιφέρεια της Μασαχουσέτης ως ελεύθερη πολιτεία. Το Μέϊν έγινε πολιτεία επειδή το επιδίωξαν οι Βόρειοι. Η ισορροπία έτσι διατηρήθηκε αλώβητη. Οι Η.Π.Α αποτελούνταν πλέον από δώδεκα πολιτείες δούλων και δώδεκα ελεύθερες. Το 1854, επίσης, δημιουργήθηκαν δύο νέες περιοχές, το Κάνσας και η Νεμπράσκα. Με την Πράξη Κάνσας- Νεμπράσκα χωρίστηκε άλλη μία περιοχή στα δύο κατά μήκος του 40ου παράλληλου και μετατέθηκαν οι αρμοδιότητες για ζητήματα δουλείας από το Κογκρέσο στα περιφερειακά νομοθετικά σώματα. Για τα επόμενα δύο χρόνια τα λιβάδια του Κάνσας βάφτηκαν με αίμα αφού τελέστηκαν πολλά εγκλήματα όπως επίσης εμπρησμοί και λεηλασίες από ανυποχώρητους αντιπάλους, υπέρ και κατά της δουλείας. Τέσσερα χρόνια πριν είχε ψηφιστεί η Πράξη των Φυγάδων Δούλων που υποχρέωνε τους Βόρειους να επιστρέφουν στους Νότιους ιδιοκτήτες όλους τους φυγάδες δούλους…

Η Μάχη της Antietam. Battle_of_Antietam_by_Thulstrup
Η Μάχη της Antietam. Battle_of_Antietam_by_Thulstrup

Οι Νότιοι θεωρούσαν τους Βόρειους αγριανθρώπους και θρησκόληπτους. Την ελίτ των Νότιων την αποτελούσαν τσιφλικάδες που ζούσαν σε πύργους και παρίσταναν τους μεγάλους ιππότες. Χαρτόπαιζαν, σέβονταν τις κυρίες, ντύνονταν με ακριβά ρούχα και κινούνταν με άμαξες και γι’ αυτό οι Βόρειοι με τη σειρά τους τους θεωρούσαν ψευδοαριστοκράτες. Τα αγροκτήματά τους ήταν τεράστια και θεωρούσαν τους δούλους τους περιουσία τους. Είχαν δε απαγορεύσει διά νόμου ακόμη και την μόρφωση των δούλων . Αυτοί οι τελευταίοι ζούσαν σε μικρές καλύβες στην περιοχή της φυτείας του αφέντη τους και μετακινούνταν από εκεί μόνο όταν τους το επέτρεπε το αφεντικό τους. Τα αγροκτήματα στον Βορρά ήταν τόσο μικρά που τα βόλευαν οι κτηματίες με τα παιδιά τους και δυο-τρεις μεροκαματιάρηδες. Οι Βόρειοι υπερασπίζονταν την ορθολογική χρήση βίας, την μεθοδική δηλαδή χρησιμοποίηση και την εξαντλητική εκμετάλλευση της «κατώτερης μαύρης ψυχής» στις βιοτεχνίες και στις βιομηχανίες τους με την παροχή σχετικής χειραφέτησης και ψευδαισθήσεων ελευθερίας σε αυτήν, τακτική που αύξανε κατά τις εκτιμήσεις τους την απόδοσή της, την ίδια στιγμή που οι Νότιοι είχαν πείσει τους εαυτούς τους ότι οι νέγροι «ήθελαν μαστίγιο και συνεχή βασανιστήρια». Ο Βορράς διέθετε 100.000 τουλάχιστον βιοτεχνικές εγκαταστάσεις ενώ ο Νότος 18.000 βιοτεχνίες κατά μήκος του ποταμού Ποτόμακ. Ο Νότος πλήρωνε επίσης υψηλότερους δασμούς. Ο Βορράς με τα εργοστάσιά του διέθετε ήδη πολλούς σιδηροδρόμους και τις μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας ενώ ο Νότος παρέμενε απλώς μία πλούσια για την ελίτ του αγροτική περιοχή και τίποτε παραπάνω. Η ελίτ των Νοτίων μαζί με την μεσαία τάξη, αφού πρώτα πλούτισαν αρκετά, άρχισαν να ονειρεύονται τον πλήρη έλεγχο της κεντρικής ομοσπονδιακής εξουσίας που χάραζε την εθνική πολιτική και σε περίπτωση αποτυχίας την πλήρη απαλλαγή της περιοχής τους από αυτήν την κεντρική εξουσία. Και μόνο που άκουγαν φωνές από το Βορρά κατά της δουλείας ένιωθαν πως απειλούνταν η ύπαρξή τους και οι «αξίες» τους και πως ο Νότος σύντομα θα τους έκανε τον βίο αβίωτο. Είχαν καταφέρει πάντως, στηριγμένοι στον πλούτο τους και στους δούλους, να δεσπόζουν στην αμερικανική κυβέρνηση σε όλη τη διάρκεια του πρώτου μισού του 19ου αιώνα επωφελούμενοι από την αυξημένη αντιπροσώπευση που αναλογούσε στις νότιες πολιτείες αφού στον πληθυσμό του Νότου προσμετρούνταν και οι δούλοι (όλοι ή ποσοστό αυτών ) . Γιατί οι Νότιοι μπορεί να μην θεωρούσαν καν ανθρώπους τους δούλους αλλά ήθελαν πάντα να μετριούνται και οι έγχρωμοι σε κάθε απογραφή πληθυσμού ώστε να δικαιούνται οι πολιτείες τους περισσότερους αντιπροσώπους. Ο Βορράς φοβόταν κι αυτός πως θα καταντούσε ενεργούμενο του Νότου και γι΄ αυτό τον πίεζε όσο μπορούσε επειδή η ελίτ του διψούσε κιόλας για ζωτικό χώρο. Ζωτικό χώρο αποτελούσαν φυσικά και οι νέες περιοχές και πολιτείες που προέκυπταν και εντάσσονταν κάθε τόσο στην Ένωση. Πίεζε τον Νότο χρησιμοποιώντας εντέχνως και εντόνως και το υπαρκτό πρόβλημα της δουλείας από κάποια στιγμή και μετά, λίγο πριν δηλαδή το ξέσπασμα του εμφυλίου, για να τον εκσυγχρονίσει αστικοποιώντας τον κατά κάποιον τρόπο . Ο Νότος εξέλαβε τις πιέσεις αυτές ως στυγνή καταπίεση και επαναστάτησε. Γιατί πολλοί στις βόρειες πολιτείες δεν πίστευαν στην ανεξαρτησία των πολιτειών πάνω και πέρα από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών ενώ οι κάτοικοι των νοτίων πολιτειών πολύ συχνά θεωρούσαν ότι η κάθε πολιτεία μπορούσε να διατηρήσει την πλήρη ανεξαρτησία της, ακόμη και σε βαθμό πλήρους αποχώρησης από την Ένωση των Πολιτειών και είχαν συχνά πολεμήσει για να υπερασπιστούν αυτή τους την πεποίθηση. Γι’ αυτό εξάλλου πολλοί Νότιοι που απέρριπταν την δουλεία και δεν κατείχαν οι ίδιοι δούλους υποστήριξαν την αποχώρηση της πολιτείας τους από την Ένωση. Πίστευαν ακράδαντα ότι το μόνο που απασχολούσε πραγματικά τους καταπιεστικούς Βόρειους ήταν το πως θα αφαιρούσαν δικαιώματα από τους Νότιους για να τους συνετίσουν. Τέσσερις δε πολιτείες δούλων, οι λεγόμενες και Συνοριακές, το Μισούρι, το Ντελάγουερ το Μαίρυλαντ και το Κεντάκυ παρέμειναν ως το τέλος στην Ένωση.

Confederate ironclads at Norfolk and New Orleans dispersed blockade, until Union ironclads could defeat them.
Confederate ironclads at Norfolk and New Orleans dispersed blockade, until Union ironclads could defeat them.

Το 1861 η Αμερική ήταν πρώτη σε όλο τον κόσμο σε αριθμό δούλων. Οι πρώτοι Αφρικανοί δούλοι πουλήθηκαν στο Τζέϊμστάουν της Βιρτζίνια το 1619. Η χρησιμοποίηση Αφρικανών ως δούλων έγινε σταδιακά θεσμός λόγω της ελλείψεως εργατικών χεριών αλλά η λύση αυτή δεν αποδείχτηκε ποτέ πλήρως εφαρμόσιμη στην Βόρεια Αμερική ίσως λόγω της μεγαλύτερης επιρροής των θρησκειών στις συνειδήσεις των κατοίκων της και της κατάτμησης της γης της σε μικρά αγροκτήματα. Το 1833 η Μ. Βρετανία κατήργησε τη δουλεία και έθεσε εκτός νόμου το δουλεμπόριο. Πριν χρόνια, το 1793, ο Έλι Γουϊτνι εφηύρε την εκοκκιστική μηχανή η οποία αφαιρούσε τους σπόρους από το ακατέργαστο βαμβάκι γρήγορα και αποτελεσματικά. Η παραγωγή του βαμβακιού άρχισε από τότε να ανεβαίνει με ταχύτατους ρυθμούς καθώς χάρη στην μηχανή του Γουϊτνι το εθνικό αυτό προϊόν είχε γίνει και πάλι πολύ ανταγωνιστικό και απαιτούσε άφθονα εργατικά χέρια για την καλλιέργεια και την περισυλλογή του . Έτσι ενώ το 1790 οι Η.Π.Α παρήγαγαν 3.000 δέματα βαμβακιού και οι δούλοι που ζούσαν στις Η.Π.Α δεν ξεπερνούσαν τις 700.000 το 1860 παρήγαγαν πλέον 5.500.000 δέματα και ο πληθυσμός των δούλων είχε αυξηθεί κατά 3.300.000 εκατομμύρια σχεδόν. Η δουλεία ήταν άρρηκτα δεμένη με την καλλιέργεια βαμβακιού.

Οι νότιες Πολιτείες συγκρότησαν τελικά τον Φεβρουάριο του 1861 την Συνομοσπονδία των Ομόσπονδων Πολιτειών της Αμερικής, ψήφισαν δικό τους Σύνταγμα και εξέλεξαν ως πρόεδρό τους έναν τσιφλικά, ιδιοκτήτη φυτείας στον Μισισιπή , τον Τζέφερσον Ντέϊβις , ο οποίος φυσικά συμμετείχε ενεργά στον συνασπισμό των Νότιων πολιτικών που πρότειναν τελικά την αποχώρηση από την Ένωση. Στην απόφαση αυτή οδηγήθηκαν από την εκλογή στο αξίωμα του Προέδρου του Αβραάμ Λίνκολν που είχε υποσχεθεί στους ψηφοφόρους του μεταξύ άλλων και τον τερματισμό της επέκτασης της δουλείας. Καθότι αρχοντοφέρνανε ο ασουλούπωτος Λίνκολν τους φαινόταν γελοίος. Οι Βόρειοι θεώρησαν την κίνησή τους αυτή ως ποταπή ανταρσία και μεγάλη προδοσία της πατρίδας.

Μαύροι σκλάβοι σε φυτεία της νότιας Καρολίνας. Slaves on a South Carolina plantation (The Old Plantation, c. 1790
Μαύροι σκλάβοι σε φυτεία της νότιας Καρολίνας. Slaves on a South Carolina plantation (The Old Plantation, c. 1790

Οι Βόρειοι που κέρδισαν τελικά τον πόλεμο αφού κατάφεραν πρώτα να αποκλείσουν τον Νότο από τα λιμάνια του άρα από τα μέσα ανεφοδιασμού του, μπορεί να υπερτερούσαν εμφανώς σε έμψυχες και άψυχες δυνάμεις αλλά θα μπορούσαν να είχαν χάσει τον πόλεμο. Οι Νότιοι τα θαλασσώσανε μετά την νικηφόρα μάχη τους στο Μπαλ Ραν γιατί προτίμησαν να γλεντήσουν τη νίκη τους ενώ η Ουάσιγκτον , η πρωτεύουσα της Ένωσης, τούς περίμενε ανυπεράσπιστη . Ενώ πολλοί Βόρειοι πίστευαν πως θα τέλειωναν μέσα σε λίγες μέρες με τους Νότιους κι ότι θα καταλάμβαναν εύκολα την πρωτεύουσά τους, το Ρίτσμοντ της Βιρτζίνια, ο πόλεμος διήρκεσε τελικά μέχρι το 1865. Οι γνωστικοί και μετριόφρονες ήξεραν πως επειδή και μόνο ο Νότος ήταν σε έκταση πιο μεγάλος από την Ευρώπη ήταν αδύνατον να τον καταλάβουν στρατιωτικά. Ο ικανότατος μάλιστα στρατηγός των Νοτίων ο Ρόμπερτ Έντουαρτ Λη καταγόταν από την Βιρτζίνια και ήταν πριν τον πόλεμο άνθρωπος, έμπιστος που λέμε του Λίνκολν. Έφυγε όμως αμέσως από τον Βορρά όταν αποφάσισε ότι δεν θα μπορούσε ποτέ να πολεμήσει εναντίον της πατρίδας του της Βιρτζίνια. Εξάλλου και ο Ουάσιγκτον από την Βιρτζίνια δεν καταγόταν; Θα πολεμούσε ποτέ αυτός εναντίον της πατρίδας του;

Δεν υπάρχουν ντοκουμέντα και αποδείξεις για υποκίνηση του αμερικανικού εμφυλίου από ξένες δυνάμεις. Η Γαλλία και η Αγγλία πάντως είχαν σπεύσει να αναγνωρίσουν την Συνομοσπονδία των Ομόσπονδων Πολιτειών ως ανεξάρτητο κράτος. Η Αγγλία δε ευνοούσε τον Νότο γιατί είχαν επενδύσει κεφάλαια εκεί άγγλοι προύχοντες και προμηθευόταν βαμβάκι . Πάντως και οι δύο αντιμαχόμενες δυνάμεις αγόραζαν όπλα και πολεμοφόδια από την Ευρώπη αδιακρίτως , μόνο που οι Βόρειοι έφερναν περισσότερα αφού διέθεταν περισσότερα πλοία.

Οι στρατιώτες και των δύο πλευρών θεωρούσαν ότι αγωνίζονταν για την υπεράσπιση της κληρονομιάς της πιο μεγάλης κατά την άποψή τους γενιάς της Αμερικής, αυτής των Ιδρυτών Πατέρων της Αμερικανικής Επανάστασης. Οι μεν στρατιώτες της Συνομοσπονδίας πίστευαν πως μάχονταν για την ανεξαρτησία της περιοχής τους από μία καταπιεστική κυβέρνηση και κάποιοι για το Σύνταγμα που είχε κατοχυρώσει τον συμβιβασμό ανάμεσα στον Βορρά και τον Νότο. Οι δε στρατιώτες της Ένωσης αισθάνονταν ότι υπερασπίζονταν την διατήρηση του έθνους που είχε ιδρυθεί το 1776 από την αποσύνθεση και την καταστροφή. Πολλοί από αυτούς τους τελευταίους μετακινήθηκαν συνειδητά από το τέλος του 1861 περίπου και μέχρι το τέλος του πολέμου από την διστακτική υποστήριξη της απελευθέρωσης των δούλων στην αποφασιστική αξίωση της κατάργησής της. Σίγουρα θεωρούσαν ότι αγωνίζονταν για έναν ευγενέστερο σκοπό και την συμμετοχή τους στον πόλεμο πιο δικαιολογημένη από την συμμετοχή των Νότιων αδερφών τους. Οι περισσότεροι στρατιώτες της Συνομοσπονδίας πάλι ανησυχούσαν για την θέση τους στη νέα κοινωνία χωρίς δούλους, που θα προέκυπτε αν νικούσαν οι Βόρειοι, αλλά υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις πως πολεμούσαν όλο και πιο απρόθυμα όσο προχωρούσε ο πόλεμος κάτι που μείωνε κιόλας σταδιακά την αποτελεσματικότητα του στρατού της Συνομοσπονδίας. Συνειδητοποιούσαν μάχη τη μάχη πως αγωνίζονταν για τα συμφέροντα και μόνο των τσιφλικάδων.

Σκλάβοι προς πώληση. laves Waiting for Sale: Richmond, Virginia. Painted upon the sketch of 1853
Σκλάβοι προς πώληση. laves Waiting for Sale: Richmond, Virginia. Painted upon the sketch of 1853

Ο Λίνκολν αναγκάστηκε τελικά να παρατήσει τους αρχικούς του δισταγμούς και ξεκίνησε στις αρχές του 1863, μετά την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των δούλων στις περιοχές που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο της Συνομοσπονδίας, μία εκτεταμένη εκστρατεία στρατολόγησης πρώην δούλων, εγχρώμων δηλαδή, αφού παραδέχτηκε πρώτα πως κάποιοι διοικητές του στρατού του είχαν σημειώσει επιτυχίες στο μέτωπο χάρη στην χρησιμοποίηση έγχρωμων στρατευμάτων. Η εκστρατεία απέφερε καρπούς και συνετέλεσε στην τελική νίκη των Βορείων καθώς στα λεγόμενα Έγχρωμα Στρατεύματα υπηρέτησαν συνολικά 7.122 μαύροι αξιωματικοί και 178.895 άντρες. Οι άντρες αυτοί προέρχονταν σε ποσοστό 80% τουλάχιστον από πολιτείες της Συνομοσπονδίας και οι περισσότεροι ήταν πρώην δούλοι. Οι λευκοί στρατηγοί της Ένωσης τους αντιμετώπισαν λίγο καλύτερα από τα πρώην αφεντικά τους… Τοποθετούσαν τις μονάδες τους στις πιο ανθυγιεινές τοποθεσίες, τους ανέθεταν όλες τις χειρωνακτικές εργασίες, τους παρείχαν κατώτερο οπλισμό όταν τους έριχναν σε μάχες και τους εκτελούσαν πιο εύκολα σε σχέση με τους λευκούς για αδικήματα που διέπρατταν. Η Ένωση δε τους πλήρωνε ως εργάτες και όχι ως στρατιώτες, έπαιρναν δηλαδή και λιγότερα χρήματα από τους λευκούς στρατιώτες. Τα μαύρα τάγματα έχασαν 29.000 άντρες από ασθένειες και το 21% των στρατιωτών της Ένωσης που εκτελέστηκαν ήταν έγχρωμοι αν και αυτοί αποτελούσαν μόνο το 8% του στρατού της. Παρ΄ όλ΄αυτά τα μέλη τους ήλπιζαν σε ένα καλύτερο μέλλον… Μπορεί να μην είχαν προσέξει κιόλας τα ψιλά γράμματα της Διακήρυξης του Λίνκολν που διασαφήνιζε ότι οι δούλοι ελευθερώνονταν για πολιτειακούς λόγους και όχι από ανθρωπιστική διάθεση… Πάντως απελευθερώθηκαν τελικά μετά το τέλος του πολέμου αφού το Κογκρέσο τους εξασφάλισε το 1866 την ισότητα στα πολιτικά δικαιώματα ενώ το 1868 απέκτησαν και το δικαίωμα ψήφου. Τι κι αν ο Λίνκολν είχε γράψει σε μία επιστολή του πως «εάν μπορούσα να σώσω την Ένωση χωρίς να ελευθερώσω κανέναν δούλο θα το έκανα» πάντως αυτός τουλάχιστον δεν υποχώρησε την τελευταία στιγμή από το κύριο μέρος της πλατφόρμας με την οποία είχε εκλεγεί και που ήταν ο αποκλεισμός της δουλείας από όλα τα νεοαποκτηθέντα εδάφη που περίμεναν να γίνουν πολιτείες των Η.Π.Α., παρόλο που στο Κογκρέσο είχαν κατατεθεί και πάλι πολλές συμβιβαστικές προτάσεις για να αποφευχθούν περαιτέρω αποσχιστικές ενέργειες.

Ο πόλεμος αυτός στοίχισε στην Αμερική πάνω από 15 δισεκατομμύρια δολάρια και έστειλε στον άλλο κόσμο 617.528 στρατιώτες. Οι μάχες που διεξήχθησαν ειδικά από την Διακήρυξη της Απελευθέρωσης και μετά ήταν σφοδρότατες, κάτι που μαρτυρά και ο αριθμός των νεκρών και από τις δύο πλευρές. Χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να συνέλθουν κάποιες περιοχές. Πάντως οι Νότιοι ακόμη πρέπει να θυμούνται τον στρατηγό Σέρμαν της Ένωσης ο οποίος δεν άφησε τίποτα όρθιο στο διάβα του από την Ατλάντα έως την Σαβάνα της Γεωργίας. Ο στρατός της Ένωσης συνέχισε να κατέχει το Νότο για λίγο καιρό μετά την λήξη του πολέμου για να καλύπτει τις ανάγκες που επέβαλαν τα σχέδια ανοικοδόμησης της περιοχής. Σταδιακά, όμως, οι Βόρειοι κουράστηκαν να προσπαθούν να επιβάλουν αλλαγές στο Νότο. Βέβαια ο Νότος δεν επανήλθε ποτέ στην κατάσταση που βρισκόταν πριν τον πόλεμο, όμως οι Νότιοι δεν μπορούσαν να ξεχάσουν τους παλιούς τους εαυτούς και καθιέρωσαν ένα σύστημα καστών το οποίο άντεξε ως τις δεκαετίες του ΄50 και του ΄60 ενώ κάποιοι αμετανόητοι αποφάσισαν να συνεχίσουν μόνοι τους τον «πόλεμο» από νέα μετερίζια, την Κου Κλουξ Κλαν, τους Ρεντσέρς και τις λέσχες οπλοφορίας. Σήμερα πια το κόμμα του Λίνκολν διοικείται από τον Τράμπ και την παρέα του όπως παλιότερα διοικούνταν από τον Τζωρτζ Μπους και τα γεράκια του, μαζί με το κόμμα του Τσαγιού . Κι όμως έως την διοίκηση του Θίοντορ Ρούσβελτ το κόμμα αυτό διατηρούσε τον προοδευτικό χαρακτήρα του σε πολλά θέματα. Αφού χωρίστηκε σε δύο στρατόπεδα το 1912 τελικά ξαναενώθηκε το 1916 αλλά τα ηνία του είχε αρχίσει να τα διεκδικεί με αξιώσεις η συντηρητική του πτέρυγα η οποία κατάφερε τελικά να τα αναλάβει σταδιακά. Ο Νότος πάλι παρέμεινε Δημοκρατικός για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στη δεκαετία του ΄60, όμως, όταν ο Λίντον Τζόνσον δέσμευσε το Δημοκρατικό Κόμμα στο Νόμο για τα Αστικά Δικαιώματα οι περισσότεροι Νότιοι «δημοκράτες» λευκοί του γύρισαν την πλάτη και ανακάλυψαν ξαφνικά την γοητεία του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Στις εκλογές του 2008 ο Ομπάμα επικράτησε μόνο σε τρεις πολιτείες του Νότου.

  • Ο Πόλεμος που έγινε μια επανάσταση, συνέντευξη με τον Τζέϊμς Μακφέρσον στο Περιοδικό Μαρξιστική Σκέψη, Τεύχος 3 σελ 189-195.
  • Περιοδικό Μαρξιστική Σκέψη, Τεύχος 19, Εθνικό Ζήτημα .
  • Περιοδικό Ιστορικά, Τεύχος 113, Αμερικανικός εμφύλιος, ένθετο της εφημερίδας Ελευθεροτυπίας.
  • Νίκος Τσιφόρος, Η Ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών, εκδόσεις Ερμής, 2014.
  • Howard Zinn, Η Ιστορία του Λαού των Ηνωμένων Πολιτειών, εκδόσεις Αιώρα, 2009.
  • https://en.wikipedia.org/wiki/American_Civil_War
  • https://en.wikipedia.org/wiki/Slavery_in_the_United_States

 

(Εμφανιστηκε 3,433 φορές, 1 εμφανίσεις σήμερα)

Δείτε ακόμη:

Ένα σχόλιο

  1. Pingback: Για τον αμερικάνικο εμφύλιο πόλεμο – Ο πόλεμος που έγινε μια επανάσταση; … « απέραντο γαλάζιο

Κάντε ένα σχόλιο

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.