«Απόμεινε σαν τον καλαφάτη απά στο σάλι.»
«Σάλι»[1] εδώ είναι η σχεδία («σάλι του καθαρισμού»), ο «πάκτων»[2], η κατασκευή που στηρίζει τον μάστορα που καλαφατίζει, ένα είδος «σκαλωσιάς»· σύμφωνα με τον Νικόλαο Πολίτη η λέξη σχετίζεται ετυμολογικώς με το ιταλικό scialupp· ενδέχεται όμως και να ελήφθη από το γαλλικό chalit, «παραγόμενου εκ λέξεως του παρακμάζοντος λατινισμού cadeletus, όθεν και το ισπανικόν cadaleecho», που σημαίνει κλίνη, «κρεββάτι» καθαρισμού.
Καλαφατίζω[3] σημαίνει γεμίζω τα διάκενα των αρμών με το κατάλληλο υλικό και τα στεγανοποιώ με πίσσα ή άλλο υλικό· τα πλοία και οι βάρκες καλαφατίζονται στη στεριά ή (συνηθέστερα) στο λιμάνι, μέσα στο νερό. Στη δεύτερη περίπτωση ο καλαφάτης εργάζεται πάνω σε «σάλι» και όποτε τύχει ν’ απομακρυνθεί ξαφνικά το πλεούμενο από δίπλα του, μένει «έρημος και αβοήθητος»· επομένως η έκφραση «Απόμεινε σαν τον καλαφάτη απά στο σάλι.» λέγεται για κάποιον που βρίσκεται απομονωμένος και σε μεγάλη αμηχανία.]
Δ.Τ.
Οι πληροφορίες είναι από εδώ: Ν.Γ. Πολίτου. Μελέται επί του βίου και της γλώσσης του ελληνικού λαού. Εν Αθήναις. Τύποις Π.Δ. Σακελλαρίου. 1900. Σελ. 387, 388.
[1] Ο Πολίτης καταγράφει την παροιμία ως εξής: «Απόμνι, σα του καλαφάτ’ απά στου σάλι.»
[2] Πβ. Αρχ. ελλ. πακτόω= στερεώνω, ασφαλίζω, κλείνω, σταματώ, στουπώνω, ματσακωνίζω, καλαφατίζω.
[3] Πβ. αρχ. ελλ. δια-νάσσω= φράζω τις ρωγμές, καλαφατίζω πλοία. Στη λαϊκή γλώσσα μεταφορικά το «καλαφατίζω» λέγεται και για τη σεξουαλική πράξη.
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ομάδα του facebook Παροιμίες & γνωμικά.
Αν θέλετε να γίνετε μέλη της ομάδας, επισκεφτείτε τη διεύθυνση: https://www.facebook.com/groups/2285257741730850/
Περισσότερες παροιμίες, παροιμιώδεις φράσεις και γνωμικά μπορείτε να βρείτε στο αρχείο μας ΕΔΩ.
