«Σαν ξαναγένω νύφη, ξέρω και καμαρώνω.»
Γράφει ο Δημήτρης Τζήκας
Η παροιμία λέγεται και αλλιώς: «Να ματαγενόμουν νύφη, θα ‘ξερα να προσκυνάω.»
Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης γράφει:
«Ἄχ! κεφάλι, κεφάλι, ποὺ θέλεις χτύπημα στὸν τοῖχο αὐτὸν τὸν ραγισμένο, στὸ ντουβάρι, αὐτὸ τὸ μουχλιασμένο, τὸ βρώμικο… Πότε θὰ βάλῃς γνώση;… Ἔπρεπε νὰ ζῇ διακόσια, πεντακόσια χρόνια ἕνας ἄνθρωπος, γιὰ νὰ μπορέσῃ νὰ καταλάβῃ καλὰ τὸν κόσμο… Σὰν ξαναγένω νύφη, ξέρω καὶ καμαρώνω…»[1]
Η συστολή της νύφης και οι σχέσεις της με την πεθερά είναι κυριολεκτικά παροιμιώδεις. Σ’ ένα δημοτικό τραγούδι, «του Γιάννη του Σταθά» διαβάζουμε:
«Μαύρο καράβ’ αρμένιζε ’ς τα μέρη της Κασάντρας.
Μαύρα πανιά το σκέπαζαν και τ’ ουρανού σημαία.
Κι’ ομπρός κορβέττα μ’ άλικη σημαία του προβγαίνει.
Μάινα, φωνάζει τα πανιά, ρίξε τις γάμπιες κάτου.
– Δε τα μαϊνάρω τα πανιά κι ουδέ τα ρίχνω κάτω.
Μη με θαρρείτε νιόνυφη, νύφη να προσκυνήσω;
Εγώ είμαι ο Γιάννης του Σταθά, γαμπρός του Μπουκουβάλα.»
Άλλες σχετικές παροιμίες είναι οι εξής:
«Η νύφη με χωρίς προικιά μιλεί και συλλογιέται.», «Διαλέξαμε τη νύφη μας να μοιάζει της γενιάς μας.», «Εδώ γαμούνε σερνικούς κι εσύ γυρεύεις νύφη;», «Δεν τιμάται η πρώτη νύφη, αν δεν έρθει κι η δευτέρα.», «Καμαρώνει σαν νύφη.», «Η νύφ’ αφόντας γεννηθεί από τα συμπεθεριά κρατεί.», «Αξιώθηκε η νύφη μας το Σάββατο το βράδυ.», «Η νύφη μας την εμορφιά στην κεφαλή την έχει.», «Νύφη, άναψε κερί, να σε ψειρίζω.», «Όλα τα στραβά ψωμιά της νύφης.», «Όσο νάβγει νάμπει η νύφη ήβγαν του γαμπρού τα μάτια.» και «Έκλασ’ η νύφη, σχόλασ’ ο γάμος.»
Περισσότερες παροιμίες και παροιμιώδεις φράσεις μπορείτε να βρείτε στο αρχείο μας ΕΔΩ.
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ομάδα του facebook Παροιμίες & γνωμικά.
Αν θέλετε να γίνετε μέλη της ομάδας, επισκεφτείτε τη διεύθυνση: https://www.facebook.com/groups/2285257741730850/
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Π. Αραβαντινός. Παροιμιαστήριον ή συλλογή παροιμιών εν χρήσει ουσών παρά τοις Ηπειρώταις. Τυπογραφείον Δωδώνης. Ιωάννινα 1863.
Ι. Βενιζέλου. Παροιμίαι δημώδεις. Εκ του τυπογραφείου της πατρίδος. Εν Ερμουπόλει, 1867.
Κ. Κωστογιάννης. Πριγκηπιανές παροιμίες. NUR BASIMEVI. ISTANBUL. 1960.
Μιλτιάδου Λουλουδόπουλου. (Εξ Αγχιάλου). Ανέκδοτος συλλογή ηθών, εθίμων, δημοτικών ασμάτων, προλήψεων δεισιδαιμονιών, παροιμιών, αινιγμάτων κλπ. Των Καρυών (επαρχίας Καβακλή). Εν Βάρνη, 1903.
Μιχαήλ Γκέκας. Παροιμίαι Ελληνο-Γαλλικαί. Αθήνα 1926.
Ν.Γ. Πολίτου. Μελέται επί του βίου και της γλώσσης του ελληνικού λαού. Εν Αθήναις. Τύποις Π.Δ. Σακελλαρίου. 1900.
[1] Ὁ Γείτονας μὲ τὸ λαγοῦτο (1900).
