Παροιμίες για τον Απρίλιο

Η λέξη Απρίλιος ετυμολογείται από το λατινικό Aprillis και το ρήμα aperire, που σημαίνει «ανοίγω». Είναι ο μήνας κατά τον οποίο ο καιρός «ανοίγει» και έρχεται η Άνοιξη· ο Απρίλιος μέχρι την εποχή του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Ιουλίου Καίσαρα περιελάμβανε 29 ημέρες και από τότε 30. Ο Απρίλης λέγεται και «Λαμπριάτης», λόγω της Λαμπρής. Ο Απρίλιος και ο Μάιος αναφέρονται και ως «Απριλομάης»:

«Να μη ζηλέψεις γυναίκα τη Λαμπρή και τον Απριλομάη φοράδα.»

Βρίσκουμε ακόμη τη σύνθετη λέξη «Μαγιάπριλο»:

«Των καλών ναυτών τα ταίρια, το Μαγιάπριλο χηρεύουν.»

Αλλού ο Απρίλης λέγεται και «Γρίλης», δηλαδή γκρινιάρης, ίσως επειδή στον μήνα αυτόν τελείωναν τα αποθέματα της προηγούμενης συγκομιδής και δημιουργούνταν οικογενειακές γκρίνιες. Αποκαλείται και τιναχτοκοφινίδης επειδή τινάζουν τα παλιά κοφίνια για να τα καθαρίσουν: «Απρίλης γρίλης, τιναχτοκοφινίδης.» Αναφέρεται, επίσης, και ως «Αϊ-γεωργίτης» λόγω της εορτής του Αγίου Γεωργίου στις 23 του μήνα.

Άλλες παροιμίες για τον Απρίλιο είναι οι επόμενες:

«Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Απρίλης πέντε δέκα, να ιδείς το κοντοκρίθαρο πως στρίβει το μουστάκι, να ιδεις και τις αρχόντισσες πώς ψιλοκρισαρίζουν, να ιδείς και τη φτωχολογιά πώς ψιλοκοσκινάει.», «Μάρτη βροχερέ κι Απρίλη χιονερέ.», «Ο Μάης έχει τ’ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδια.», «Σαν ρίξει ο Μάρτης μια βροχή κι Απρίλης άλλη μία, να δεις κουλούρες στρογγυλές και πίττες σαν αλώνι.», «Απρίλης έχει τα χάδια κι ο Μάρτης τα δαυλιά.», «Όλο το Μάρτη φύλαε, ως τις δέκα τ’ Απρίλη.», 

«Απρίλης – Μάης! Κοντά είν’ το θέρος.», «Βάλτ’ εργάτες τον Απρίλη κι ας ψυλλίζονται.», «Η βροχή τ’ Απριλομάρτη, μόνο τους ψαράδες βλάπτει.», «Ο Απρίλης έχει τη δροσιά κι ο Μάης τα κεράσια.», «Στου Απριλιού τις δώδεκα ζεσταίνεται ο καιρός.», «Τον Απρίλη και το Μάη, έπαιρνε ακαμάτη εργάτη.», «Ως τ’ Απριλιού τις δεκαοχτώ, να ‘χεις το μάτι ανοιχτό.»

«Στου Απριλιού τις δεκαοχτώ, πέρδικα ψόφησε στ´ αυγό.» (Επειδή μήνας αυτός μπορεί να έχει πολύ κρύο μέχρι τα μέσα του.)

«Απρίλης, Μάης, κουκιά μεστωμένα.», «Να βρέξ’ Απρίλης δώδεκα κι ο Μάης μια και φίνα.», «Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα, χαρά σ’ εκείνον το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα.», «Ο Απρίλης με τα λούλουδα και ο Μάης με τα ρόδα.», «Κάθε σταλαματιά νερό τ’ Απρίλη είναι ένα βαρέλι λάδι.», και «Του Απρίλη η βροχή κάθε στάλα και φλουρί.»

Απρίλης, Μάης, κουκιά μεστωμένα. Απρίλης, Πασχαλιά, χελιδόνια, φως, χαρά! Απρίλης με τα λούλουδα και τα τρανά τα ψέματα. Βάλτ’ εργάτες τον Απρίλη κι ας ψυλλίζονται. Η βροχή τ’ Απριλομάρτη, μόνο τους ψαράδες βλάπτει. Ήρθ’ ο Απρίλης με χαρά, με τα κόκκινα τ’ αυγά.

Από τ’ Απριλιού τις οχτώ, στ’ αμπέλι μήτε σκύλος κούντουρος. [= άλλες παροιμίες ορίζουν την 25 Μαρτίου· από την ημέρα εκείνη δένει το άνθος των αμπελιών και οι σκύλοι κάνουν ζημιά τρώγοντας τις αγουρίδες, τους αρχαίους «όμφακες».] Απρίλης, Μάης, κοντά είν’ το θέρος. Απρίλης, Μάης, θέρος κοντεύει. [= πλησιάζει η ώρα ενός πράγματος, είναι κοντά.] Ο Απρίλης κι αν χιονίζει, του καλοκαιριού μυρίζει. Νερό τ’ Απριλιού παχαίνει το βόδι, σκοτώνει το γουρούνι και το πρόβατο γελάει.[1] Τον Απρίλη φωτιά και τον Θεριστή γούνα. [= ο καιρός μπορεί ν’ αλλάξει απότομα (;).] Το νερό του Απριλιού είναι πλούτος του κόσμου. Πολ. [Ο Πολίτης σημειώνει και τις ιταλικές «Απρίλης βροχερός, Μάης γελαστός.», «Μάρτης σκονισμένος κι Απρίλης βρεγμένος, χαρά στο χωριάτη πόχει σπαρμένα.», «Απρίλης βροχερός, χρονιά ευτυχισμένη.», «Αξίζει περισσότερο ένα νερό μεταξύ του Απριλιού και του Μαγιού, παρά τα βόδια με τ’ αμάξι.», «Όσα αξίζει ένα νερό τον Μάρτη και τον Απρίλη δεν αξίζε μια βάρκα με φλουριά.»][2]

[1] ΚΕΕ. Parlangeli, Oronzo. (1952)

[2] Βλ. περισσότερα: Ν.Γ. Πολίτου. Σελ. 401.

Αν κάνει ο Μάρτης τρία νερά κι ο Απρίλης άλλα δύο, να δεις του Μάρτη τα κουκιά, τ’ Απρίλη τα σταράκια, να δεις τον γέρο κρίθαρο πώς τρέφει τη μουστάκα. Απρίλης έχει τα χάδια κι ο Μάρτης τα δαυλιά. Απρίλης φέρνει την δροσιά, φέρνει και τα λουλούδια. Ο Απρίλης ο γρίλλης, ο Μάης ο πολυψωμάς. [= τον Απρίλιο οι γεωργοί έχουν λίγες αγροτικές εργασίες, ενώ τον Μάιο έχουν πολλές και χρειάζονται πολλά ψωμιά για τους εργάτες.] Τον Απρίλη και το Μάη, κατά τόπους τα νερά. Του Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια, και τ’ Απριλιού τις δεκοχτώ, μην κάψεις τα καρούλια (του αργαλειού). Ως τ’ Απριλιού τις δεκαοχτώ να ‘χεις τα μάτια σου ανοιχτά. Περάσανε οι δεκαοχτώ, άραξε πάνω σ’ ένα αυγό. [= οι γεωργοί ανησυχούν για τον καιρό μέχρι τις 18 Απριλίου.] Του Απρίλη η βροχή κάθε στάλα και φλουρί.

Δ.Τ.

Περισσότερες παροιμίες και παροιμιώδεις φράσεις μπορείτε να βρείτε στο αρχείο μας ΕΔΩ.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ομάδα του facebook Παροιμίες & γνωμικά.

Αν θέλετε να γίνετε μέλη της ομάδας, επισκεφτείτε τη διεύθυνση: https://www.facebook.com/groups/2285257741730850/