Οι Ρωμαίοι στην Αγγλία
Κείμενο: Νίκος Τσιφόρος*
Ο ΚΑΙΣΑΡΑΣ
Αυτή ήτανε η ζωή τους, μέχρι την εποχή που αρχίσανε να ενδιαφέρονται για τη Βρετανία οι Ρωμαίοι. Κι ο πρώτος Ρωμαίος που ενδιαφέρθηκε ήτανε ο Ιούλιος Καίσαρας. Ο Καίσαρας, αφού έφαγε όλη τη Γαλατία, βρέθηκε να ‘χει απέναντι του την Αγγλία. Νησί ήτανε, απάτητο ήτανε, αρχίσανε να του λένε και παραμύθια. -Έχει χρυσάφι, έχει μαργαριτάρια, έχει πλούτο. Απλήρωτοι ήτανε οι στρατιώτες του, σου λέει «τα κονομήσαμε», ήθελε να κάνει κι εντύπωση στη Ρώμη, «να, εγώ σας φέρνω νέες επαρχίες», ήθελε να τιμωρήσει και τους Κέλτες γιατί βοηθήσανε τους Γαλάτες στον πόλεμο εναντίον του. Ετοιμάστηκε, λοιπόν, το 55 προ Χριστού να περάσει απέναντι. Φώναξε, τότε, κάτι Γαλάτες εμπόρους. -Πώς είναι η κατάσταση εν Αγγλία; Οι Γαλάτες του τη σκάσανε. -Μπα, περίπατος.
Αμολιέται, λοιπόν, με δυο λεγεώνες για τον περίπατο ο Καίσαρ, αλλά, άμα έφτασε, είδε σκούρα πράματα. Καθόλου περίπατος δεν ήτανε, κι οι έμποροι είχανε ειδοποιήσει τους Άγγλους που τον περιμένανε να τον συγυρίσουνε στην ακτή.
Οι Ρωμαίοι στρατιώτες ήτανε βαριά οπλισμένοι και μέχρι να βγούνε στη στεριά, πηδώντας μέσα στα κύματα, είδανε και πάθανε. Οι Κέλτες ήτανε χιλιάδες, είχανε έρθει με κάρα και του μπήκανε άσκημα του Καίσαρα. Τέλος πάντων, καμιά φορά με τη βοήθεια βλημάτων, βελών δηλαδή, και σφενδονιστών, βγήκανε οι Ρωμαίοι, κάνανε ένα μικρό στρατόπεδο και σταθήκανε, γιατί οι Ρωμαίοι σαν στρατιώτες της ξηράς ξέρανε να οργανωθούνε και δεν ήτανε μπουλούκ ασκέρ σαν τους Κέλτες.
Ο Καίσαρας στάθηκε καμπόσο στη θέση του, αλλά φοβότανε με τόσο μικρό στρατό να πάει πιο μέσα. Άρχισε, λοιπόν, τα διπλωματικά, κατάφερε να του δώσουνε ομήρους και έκανε και μια συμφωνία, να γλιτώσει το ρεζιλίκι και μετά μια νύχτα, που βρήκε ευνοϊκή την παλίρροια, έφυγε κρυφά και χάθηκε. Έγραψε, όμως, στη Ρώμη ότι νίκησε κι οι Ρωμαίοι το πιστέψανε.
Η τακτική που ακολουθούσε τούτος ο μεγάλος κατεργάρης της ιστορίας ήτανε η τακτική που ακολουθεί σήμερα η Αγγλία. Διαίρει και βασίλευε. Κι επειδή το φύσαγε και δεν κρύωνε που την έπαθε έτσι ατζαμίδικα, ετοιμάστηκε να ξαναπάει τον άλλο χρόνο και να τσακίσει τους Κέλτες.
Έφτιασε, λοιπόν, ένα καλό εκστρατευτικό σώμα με ιππικό και το 54 π.Χ. νά σου τον ξανά στην Αγγλία.
Οι Κέλτες, που τους είχανε ειδοποιήσει οι Γαλάτες, είχανε ενωθεί όλοι μαζί και τον περιμένανε. Είχανε έναν γερόν αρχηγό που τον λέγανε Κασιμπελάβν, ταμπουρωθήκανε κοντά στον Τάμεση και περιμένανε.
Ο Καίσαρας ήρθε κοντά, κι αντί να επιτεθεί, άρχισε να κάνει την πολιτική του και να βάζει τους αρχηγούς να τρώγονται μεταξύ τους. Βρήκε, λοιπόν, καμπόσους που δε χωνεύανε τον Κασιμπελάβν, τους πήρε με το μέρος του, χτύπησε μερικούς από δω, άλλους από κει, τους εξασθένισε. Έτσι ο Κασιμπελάβν συνθηκολόγησε, έδωσε μερικούς σκλάβους και υποχρεώθηκε να πληρώνει ένα φόρο στη Ρώμη. Οι Ρωμαίοι, μόλις είδανε τους Κέλτες αιχμαλώτους, βάλανε τα γέλια.
-Αυτοί είναι ζώα, δεν είναι άνθρωποι. Αυτούς βρήκε να νικήσει ο Καίσαρας;
Και τους αφήσανε να’ πα να κουρεύονται μέχρι που υστέρα από δυο χρόνια ούτε το φόρο πληρώνανε οι Κέλτες.
ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΕΤΕ;
Στο μεταξύ, δολοφονήθηκε ο Καίσαρας, αρχίσανε οι εμφύλιοι πόλεμοι, κανένας πια δεν είχε καιρό ν’ ασχοληθεί με τούτους τους άξεστους. Περάσανε, λοιπόν, καμιά δεκαριά χρόνια, ησυχάσανε κάπως τα ρωμαϊκά πράματα και ξαφνικά οι Ρωμαίοι, που είχανε κατακτήσει τη Γαλατία, θυμηθήκανε ότι οι Κέλτες τους χρωστάνε λεφτά από φόρους. Και δώσ’ του θυμίζανε στη Ρώμη ότι πρέπει να πάνε στην Αγγλία να τα πάρουνε.
Ο Κλαύδιος δεν μπορούσε να κάνει κι αλλιώς. Σου λέει γκρινιάζουνε, άσ’ τους να πάνε. Το 43 π.Χ.. λοιπόν, έδωσε διαταγή και τέσσερις λεγεώνες, ανάμεσα στις οποίες ήτανε κι η περίφημη Ισπάνα, ξεκινήσανε να ξαναπάνε στην Αγγλία για πλιάτσικο.
Πενήντα χιλιάδες στρατός, καλά γυμνασμένος, με ιππικό, με οργάνωση, με τα όλα του, δε βρήκε δυσκολία να κατακτήσει την Αγγλία. Μόνο πάνω στα βουνά της Σκοτίας δυσκολευτήκανε κομμάτι οι Ρωμαίοι, αλλά τα καταφέρανε. Αλλά από το νησί Μόνα, το ιερό τους νησί, ξεπεταχτήκανε κάτι άγριοι πολεμιστές ξαφνικά και πολεμούσανε σαν θηρία. Μέχρι κι οι γυναίκες πολεμούσανε. Και από τ’ ανατολικά πετάχτηκε μια βασίλισσα με στρατό. Βου-ντίκια τη λέγανε, και μπήκε κι αυτή στο χορό.
Οι Ρωμαίοι τα βρήκανε σκούρα. Στο τέλος, όμως, νικήσανε και περάσανε από λεπίδι όλους τους Κέλτες που τους κάνανε πόλεμο. Έτσι, η Αγγλία όλη γίνηκε ρωμαϊκή κατοχή.
Σήμερα ορισμένες αγγλικές πόλεις τελειώνουνε σε τσέστερ. Μάντσεστερ, Κολτσέστερ κ.λπ. Η λέξη τσέστερ είναι από τη ρωμαϊκή κάστρο. Γιατί οι Ρωμαίοι, άμα κατακτούσανε μια χώρα, χτίζανε κάστρα να κρατάνε τα πόστα, φτιάνανε δρόμους να βοηθιούνται μεταξύ τους και μετά αρπάζανε ό,τι βρίσκανε από τον πλούτο της χώρας αυτής που κατακτούσανε. Έτσι, λοιπόν, από κάστρα γίνανε γύρω οι πρώτες πόλεις, σε ρωμαϊκό μοντέλο, η Υόρκη, το Λίνκολν και το Λονδίνο, που το φτιάσαν απάνω στο ποτάμι γιατί είχε καλό ποταμίσιο λιμάνι. Ήρθανε και οι Ρωμαίοι στρατιώτες και υπάλληλοι και οι πόλεις αρχίσανε να χτίζονται πια σωστές κι όχι αχυροκάλυβα. Με αγορές, με ναούς, με διοικητήρια, με στρατώνες, με λουτρά, με απ’ όλα. Κι οι Κέλτες που δεν ξέρανε να μοιράσουνε δυο γαϊδουριών άχυρο, αρχίσανε κι εκπολιτιζόντουσαν. Κι οι στρατιώτες κάνανε παιδιά με τις ντόπιες γυναίκες, τα παιδιά γινόντουσαν κι αυτά στρατιώτες, καταντήσανε το ένα τους Κέλτες και Ρωμαίοι.
Πέρασε, λοιπόν, καιρός και οι Κέλτες αλλάξανε. Ντυθήκανε, πλυθήκανε, ανθρωπέψανε, μάθανε γράμματα και το κυριότερο αποτελέσανε αυτοί το κύριο σώμα του ρωμαϊκού στρατού, γιατί μόνο αξιωματικοί στελνόντουσαν από τη Ρώμη. Δηλαδή οι Κέλτες φυλάγανε τους Κέλτες από τους Κέλτες…
Κατά το 80 μετά Χριστόν πια, ήρθε στην Αγγλία ένας Ρωμαίος διοικητής που τον λέγανε Αγκρικόλα. Έξυπνος άνθρωπος, ήξερε να κυβερνήσει και είχε καταλάβει ότι η αδικία δε βγαίνει σε καλό. Περιόρισε, λοιπόν, τις αδικίες, έβαλε ανθρώπους εντάξει στις θέσεις, έβαλε μια τάξη γενική, έδειξε αγάπη στους Κέλτες κι άρχισε αυτά τα στουρνάρια να τα μαθαίνει και λατινικά. Και για να μην τους θίξει, τους άφησε να λατρεύουνε και τους δικούς τους θεούς. Γιατί η Ρώμη το ‘χε αυτό το έξυπνο. Δεν ανακατευότανε στις θρησκείες των λαών που κατακτούσε.
Έγινε, λοιπόν, ένα χαρμάνι από Ρωμαϊκούς και Κελτικούς θεούς, μέχρι που σε λίγο μήτε οι Ρωμαίοι της Αγγλίας μήτε οι Κέλτες ξέρανε καλά καλά ποιον πιστεύουνε. Περάσανε και καμιά διακοσαριά χρόνια κι ήρθε η εποχή που άρχισε να κερδίζει έδαφος ο Χριστιανισμός.
Στο μεταξύ, οι ορεινοί της Σκοτίας, οι Πίκτοι που είπαμε, δεν είχανε υποταχθεί. Ούτε δεχτήκανε τη ρωμαϊκή κατάκτηση και τις ρωμαϊκές συνήθειες. Εξακολουθήσανε να ζούνε σαν ζώα στα βουνά τους, να κάνουνε ζημιές και να πολεμάνε με τους Ρωμαίους. Άμα βρίσκανε ευκαιρία, κατεβαίνανε στις πόλεις και τις ρημάζανε, στρατός δεν πέρναγε, τον πετσοκόβανε και κάποτε μάλιστα σφάξανε ολόκληρη τη λεγεώνα Ισπάνα, δεν αφήσανε κανένα. Αυτό γίνηκε το 120 μ.Χ.
Ήτανε τότε ένας αυτοκράτορας, ο Αδριανός, που πήρε μιαν άλλη λεγεώνα, τη Βίκτριξ, και ήρθε στην Αγγλία. Είδε, όμως, κι απόειδε, δεν μπόρεσε να τους υποτάξει τους Πίκτους και τότε έφτιασε ένα μεγάλο τείχος με φρούρια ψηλά στο Βορρά και χώρισε το Βορρά από το Νότο. Έτσι μείνανε οι Κέλτες του Βορρά ελεύθεροι και απολίτιστοι κι οι Κέλτες του Νότου σχεδόν Ρωμαίοι.
Το 302 μ.Χ. ένας Γαλάτης επίσκοπος, ο Ρεστιτούτ, ήρθε στο Λονδίνο και έγινε επίσκοπος των Χριστιανών. Φτωχή ήτανε η επισκοπή του, με λίγους πιστούς, με εχθρική στάση των άλλων θρησκειών, αλλά ήτανε και η πρώτη χριστιανική διείσδυση στην Αγγλία.
Κι αυτή ήτανε η αρχή για ν’ αλλάξει σιγά και ριζικά όλη η ιστορία τούτου του νησιού.
*Από το βιβλίο του Νίκου Τσιφόρου «Ιστορία της Αγγλίας», εκδ. Ερμής, ειδική έκδοση για την εφημερίδα «Τα νέα», Αθήνα 2000. Οι φωτογραφίες είναι από εδώ: https://www.scribd.com/document/
