Και μόνον ως κράτος μπορεί ένα μικρό έθνος να μιλήσει ως ίσος προς ίσον μ’ ένα μεγάλο έθνος, εφ’ όσον τόσο το μικρό όσο και το μεγάλο έθνος αποτελούν, το καθένα για τον εαυτό του, ένα κράτος.

Η μέριμνα για τη διασφάλιση των παραδοσιακών μέσων πολιτικής ισχύος αναμιγνύεται λοιπόν διαρκώς περισσότερο με τη μέριμνα για τη διασφάλιση των οικονομικών τους προϋποθέσεων από την άποψη αύτη, η πολιτική συγχωνεύεται με την οικονομία στον βαθμό που η οικονομία είναι σε θέση να περάσει χωρίς ουσιαστικούς διαφορισμούς από μη στρατιωτικές σε στρατιωτικές λειτουργίες.

Οι πατριαρχικές-παραδοσιακές μορφές κοινωνικής οργάνωσης είχαν τη δυνατότητα να λειτουργήσουν μονάχα με περιορισμένο αριθμό ατόμων· το ευσύνοπτο κι ελέγξιμο μέγεθος της ομάδας ήταν όρος της ύπαρξης τους, ο οποίος εκλείπει όταν οι άνθρωποι έχουν πολλαπλασιασθεί τόσο, ώστε δεν είναι πια δυνατό να στριμωχτούν μέσα στα στενά όρια των παραδεδομένων θεσμών.

Το ιμπεριαλιστικό σύστημα έθεσε σε κίνηση μια διαδικασία μαζοποίησης σε διεθνές επίπεδο, όπως ακριβώς και ο βιομηχανικός καπιταλισμός προώθησε αναγκαστικά τη μαζοποίηση μέσα στο εκάστοτε εθνικό πλαίσιο.

Μια περιγραφή της σημερινής κατάστασης, η οποία θα ήθελε να προσανατολισθεί προς το μέλλον και συνάμα να υποκαταστήσει την αχάριστη προσπάθεια της πρόβλεψης συμβάντων, οφείλει να εξάρει εκείνες τις απόψεις των καίριων ιστορικών παραγόντων, στις οποίες αποδίδει δυναμική ικανή να διαμορφώσει γεγονότα.

Ωστόσο η ειρηνική συνύπαρξη και η αγαστή σύμπνοια διόλου δεν προκύπτουν από την κοινότητα των σκοπών καθ’ αυτήν, παρά από τη συμφωνία πάνω στο ποια θέση θα καταλάβει ή κάθε πλευρά κατά την επιδίωξη του κοινού σκοπού και ποια πλεονεκτήματα θα αντλήσει από την ενδεχόμενη πραγματοποίησή του.

Το απόσπασμα «III – ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ – ΚΛΙ ΤΟ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ» είναι από την εισαγωγή στο βιβλίο «Η Ελλάδα, η Τουρκία και το Ανατολικό Ζήτημα», εκδόσεις «Γνώση». Η εισαγωγή, η μετάφραση, ο υπομνηματισμός είναι του Παναγιώτη Κονδύλη. το απόσπασμα περιέχει και αυτά που έγραψαν οι Μαρξ – Ένγκελς για την επανάσταση του 1821.

Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουμε μία φιλοσοφία μέσα από το πρίσμα της ιστορίας των ιδεών είναι, επομένως, να καθορίσουμε με σαφήνεια τον αντίπαλο της και να σταθμίσουμε τι πρέπει και τι θέλει να αποδείξει, για να θέσει αυτόν τον αντίπαλο εκτός μάχης.

Το αναπόδραστο πρόβλημα της κατανομής εξαναγκάζει κάθε υποκείμενο της διεθνούς σκηνής να σκέφτεται την αυτοσυντήρησή του – και η αυτοσυντήρηση συμπεριλαμβάνει την πολιτισμική ταυτότητα ως συμβολικό συνδετικό ιστό.

Πέρα από τη γλώσσα, αλλά όχι άσχετα προς αυτήν, κλασσική είναι μια σκέψη ή μια εποχή της ιστορίας του πνεύματος όταν διατυπώνει με αναντικατάστατη εννοιολογία προβλήματα διηνεκώς επανερχόμενα, δηλαδή προβλήματα, στα οποία προσκρούει με εσωτερική αναγκαιότητα κάθε βαθύτερος στοχασμός -κοντολογής, έσχατα προβλήματα.