Όπως γνωρίζουν π.χ. οι κάτοικοι μεγάλων τμημάτων της σημερινής Κολομβίας ή των ρωσσικών πόλεων, και αντίθετα απ’ ό,τι πιστεύουν διάφοροι ειρηνιστές, που όχι τυχαία κατοικούν συνήθως σε εύπορες και σχετικά ασφαλείς συνοικίες, υπάρχει κάτι ακόμα χειρότερο από την κρατική οργάνωση, με τον αξιωματικό και τους στρατιώτες του: υπάρχει η ανομία, με τον πολέμαρχο και τα παλικάρια του.

Το έθνος αποτελεί λοιπόν σήμερα τη μικρότερη δυνατή ομάδα προς επιδίωξη ενός κοινού συμφέροντος μέσα στην παγκόσμια κοινωνία -υπό τον όρο βέβαια ότι θα συγκροτηθεί ως κυρίαρχο κράτος.

Με άλλα λόγια, η Δύση θα εξαναγκασθεί να αντισταθμίσει την επιβολή των τυπικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε άλλες χώρες με παραχωρήσεις προς την υλική ερμηνεία των ίδιων αυτών ανθρωπίνων δικαιωμάτων – και να πληρώσει για το αντιστάθμισμα τούτο. Κοντολογίς, το πρώτο καθήκον του απελευθερωτή θα είναι να θρέψει τούς απελευθερωμένους.

Ωστόσο, ακόμα και η παντελής έλλειψη χιούμορ φαίνεται κατανοητή και συγχωρητέα, αν σκεφθούμε πόσο βαθειά είναι η ανάγκη να έχει κανείς μια ταυτότητα και πόσο άτεγκτη είναι η λογική της περιφρούρησής της.

Τον παγκόσμιο πλουραλισμό τον εγγυάται μόνον η παγκόσμια ευδαιμονία (ο πλουραλισμός είναι η ιδεολογία της χορτάτης ευδαιμονίας: ο πεινασμένος δεν σέβεται τις αξίες του χορτασμένου), όμως αυτή είναι στο έπακρο απίθανη. Ο 21ος αιώνας θα είναι αιώνας συγκρούσεων μεταξύ πλανητικών Τιτάνων και Γιγάντων.

Έχει οποιοδήποτε νόημα ο πατριωτισμός στην εποχή μας; Ή μήπως αποτελεί κάτι ιστορικά ξεπερασμένο, μια απλή «ιδεολογία» δεμένη με το παρελθόν, σε μία εποχή όπου η ιστορία έχει καταστεί κυριολεκτικά παγκόσμια;

Για να είμαστε λοιπόν ακριβείς θα έπρεπε να χαρακτηρίσουμε το τέλος των ιδεολογιών ως μερική επιστροφή στο ζωικό βασίλειο. Αν είναι ωραίο και ευκταίο να φθάσει ως εκεί ο αποχαιρετισμός από την Ουτοπία, παραμένει βέβαια ζήτημα γούστου.

Εν πάση περιπτώσει πρέπει να υποθέσουμε ότι ο τρόπος, με τον οποίο η παγκόσμια κοινωνία θ’ αντιμετωπίσει το πρόβλημα της ανομίας, θα επηρεάσει σημαντικά τόσο τη δομή της μελλοντικής παγκόσμιας τάξης όσο και τον χαρακτήρα των μελλοντικών πολέμων.

Είτε ως μίμηση της Δύσης είτε ως παραδοσιολατρική άρνηση της, ο σημερινός εθνικισμός, ο όποιος θέλει, και αναγκάζεται, να συμμετάσχει στο πλανητικό γίγνεσθαι, ακολουθεί από διάφορους ευθείς και πλάγιους δρόμους τη μαζικοδημοκρατική λογική κι έχει σε τελευταία ανάλυση μαζικοδημοκρατικούς σκοπούς.

Δεν πρόλαβε καλά-καλά να τελειώσει ο Ψυχρός Πόλεμος και ήδη πολλαπλασιάζονται οι φωνές πού προειδοποιούν σε δραματικούς τόνους για τη διαγραφόμενη διεθνή αταξία, έτσι ώστε θα νόμιζε κανείς ότι πριν λίγο ακόμη στον κόσμο κυριαρχούσε η τάξη και η αρμονία.