Πιστεύετε πως «ο αποθανών δεδικαίωται»; με ρώτησε ένας νεαρός συμπατριώτης μας, πρωτοετής φοιτητής Πολιτικών Επιστημών στο Λονδίνο, όπου έτυχε να βρίσκομαι όταν μαθεύτηκε ο θάνατος του Γεώργιου Παπαδόπουλου.

Η Ορθοδοξία διαφέρει ουσιαστικά από το Ισλάμ, το οποίο δεν αναγνωρίζει κανένα όριο στη θρησκευτική σφαίρα και καταπλακώνει την πολιτική, την κοινωνική και ιδιωτική ζωή.

Φανταστείτε όμως σε τι εφιαλτικό κόσμο θα ζούσαμε εάν κανείς δεν επέλεγε να μελετήσει για να γίνει μηχανικός, γιατρός, δάσκαλος, μουσικός. Και σε πιο απλό επίπεδο, πόσο θλιβερή, δύσκολη, ακόμη κι επικίνδυνη, γίνεται η ζωή μας καθημερινά όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με ανθρώπους αστοιχείωτους, που η χαριστική προαγωγή και η ευνοιοκρατία τούς διόρισε σε υπεύθυνη θέση. Αντίθετα, πόσο ωραιότερη, ευκολότερη και ανετότερη γίνεται όταν συναντάμε ανθρώπους που ξέρουν κι αγαπούν τη δουλειά τους που την ασκούν με προθυμία, γνώση και κυρίως εντιμότητα (που κι αυτό σ’ το μαθαίνουν η οικογένεια και το σχολείο).

Ανθρωπολόγος, η Φλοράνς Μπερζώ-Μπλακλέ είναι ερευνήτρια στο CNRS και ειδική στον ισλαμισμό. Βρίσκεται υπό απειλή και υπό αστυνομική προστασία μετά την έκδοση του τελευταίου της βιβλίου, Le Frérisme et ses réseaux, l’enquête (Το ρεύμα της Αδελφότητας και τα δίκτυά του, η έρευνα, εκδόσεις Odile Jacob, με πρόλογο του Gilles Kepel). Επικαλούμενο προβλήματα «ασφαλείας», το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης μόλις ανέβαλε μια ομιλία αυτής της διάσημης επιστήμονος, η οποία αναμένεται να γίνει σύντομα δεκτή από τον υπουργό Εσωτερικών Gérald Darmanin.

Η κατάτμηση της κοινωνίας σε άτομα άρχισε βέβαια όταν με τις προόδους της εκβιομηχάνισης οι φυσικές βιοτικές συνομαδώσεις (πατριαρχική οικογένεια, οικιακή κοινότητα, πατριά, χωριό) έγιναν για πρώτη φορά στην ιστορία οικονομικά άχρηστες, και μάλιστα επιζήμιες. Ωστόσο η αστική κοινωνία ούτε γνώρισε σε ακραία μορφή ούτε και χαιρέτησε την τάση αυτήν. Όπως ξέρουμε, διατήρησε την πίστη στους ουσιακούς δεσμούς και στις κοινωνικές προϋποθέσεις του ατόμου και θεωρούσε την οικογένεια ως φυσικό κύτταρο του κοινωνικού οργανισμού.

Τον Φλεβάρη του 1958 η Λαϊκή Ημερησία του Πεκίνου ανακοίνωσε την έναρξη του πολέμου κατά των σπουργιτιών με τα χαρακτηριστικά λόγια του ουράνιου ηγέτη: «Κανείς πολεμιστής δεν θα κάνει πίσω μέχρι να επιτευχθεί η τελική νίκη. Πρέπει να δώσετε όλες σας τις δυνάμεις με αυταπάρνηση και γενναιότητα και να επιμείνετε με επαναστατικό ζήλο». Ο εν λόγω πόλεμος δεν ήταν κάποια συνοριακή μικροσυμπλοκή, αλλά αφορούσε και τα 630 εκατομμύρια των Κινέζων πολιτών της εποχής. Στη μάχη θα έπαιρναν μέρος ο στρατός, η πολιτοφυλακή, οι εργάτες και οι αγρότες, οι μαθητές όλων των τάξεων, οι φοιτητές, αλλά και οι ηλικιωμένοι.

Πολλοί προσάπτουν στον Διονύση Σαββόπουλο την τοποθέτησή του υπέρ της ψήφου στη Νέα Δημοκρατία ως εγκατάλειψη των αξιών του και προσχώρηση στο στρατόπεδο της «δεξιάς». Όμως το χυδαίο υβρεολόγιο του Παύλου Πολάκη και οι εξυπνακισμοί της Έλενας Ακρίτα επικυρώνουν ex post το διάβημα του Σαββόπουλου. 

Ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο Νιόνιος, ο Νιόνιος μας, είναι αναπόσπαστο, πολύτιμο κομμάτι του νέου ελληνικού πολιτισμού. Του πολιτισμού που γεννήθηκε μέσα από τις στάχτες του Εμφυλίου πολέμου, σε μια χώρα που πάλευε να ορθοποδήσει και να συντονίσει το βήμα της μας τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. 

Μπορεί να υπάρξει μαζική κοινωνία, όμως δεν μπορεί να υπάρξει μαζική δημοκρατία δυτικού τύπου, όταν λείπει εκείνη η περίσσεια υλικών αγαθών, η όποια έχει ως συνέπεια τη σχεδόν αυτόματη σύνδεση της έννοιας του πολίτη (ως citoyen) με την έννοια του καταναλωτή. Βέβαια δεν πρόκειται για σύνδεση τυπικονομική ή συνταγματική, αλλά για κάτι πολύ βαθύτερο: μια κοινωνία, η όποια ξεπερνά τη σπάνη των αγαθών και θέτει στη διάθεση των μελών της καταναλωτικά αγαθά σε όλο και μεγαλύτερες ποσότητες, αναγκαστικά δομείται ως μαζική δημοκρατία.

Οι ελίτ του «θαυμαστού νέου κόσμου» ολοένα και εντονότερα αναρωτιούνται για την οικονομική και την εν γένει κοινωνική χρησιμότητα εκείνων που «μένουν πίσω». Δηλαδή των στρωμάτων που ήταν δεμένα με τις παλιές εκδοχές των εθνικών οικονομιών και που τώρα έπειτα από τις καταστροφές που προκάλεσαν οι πρόσφατοι μετασχηματισμοί πληβειοποιούνται ταχύτατα. Η ενίσχυση μίας ακροδεξιάς που επενδύει σε αυτήν την λουμπενοποίηση, μέσα από την συνωμοσιολογία λογουχάρη, ή που ομνύει στον ευρασιατικό ολοκληρωτισμό (όχι χωρίς τη συμβολή του υβριδικού πολέμου που αυτός διεξάγει), συνιστά πολιτική έκφραση αυτής της εγκατάλειψης.