Τι σημαίνει η λατινική φράση, «Urbi et orbi»

Στα λατινικά η λέξη urbs (γεν. urbis) λέγεται για το άστυ, την πόλη (κυρίως τη Ρώμη) και τους πολίτες της πόλης.[1] Orbis  ονομάζεται ο κύκλος, η κυκλοειδής επιφάνεια, δηλαδή ο δίσκος της σελήνης και του ήλιου, ο οφθαλμός, η στρογγυλή τράπεζα, ο τροχός, η ασπίδα, η πλάστιγξ·[2] orbiς  tarrarum (σπανιότερα –terrae)  καλείται η γη, η οικουμένη.[3] Η φράση «Urbi et orbi» (ούρμπι ετ όρμπι) είναι παπική ευλογία που σημαίνει «στην πόλη [της Ρώμης] και στην οικουμένη».

Η προσφώνηση «Urbi et orbi» είναι η πιο επίσημη μορφή ευλογίας στην Καθολική Εκκλησία· πρόκειται για δημόσια ευχή που κάνει ο αρχιεπίσκοπος της Ρώμης για να μεταδοθεί η θεία χάρη στους πιστούς· γίνεται οπωσδήποτε το Πάσχα, τα Χριστούγεννα, μετά την ανακήρυξη ενός νεοεκλεγμένου Πάπα και σε κάποιες -έκτακτες- περιπτώσεις. Κατά την τελετή ακολουθείται συγκεκριμένο και παλαιότατο θρησκευτικό τυπικό· ο ποντίφικας, ως λειτουργός του Θεού, εύχεται «προς δόσιν αγαθών εις τον ευλογούμενον ή προς απαλλαγήν από κακών ή της ευθύνης αμαρτιών»· στις 27 Μαρτίου 2020, ο Πάπας Φραγκίσκος έδωσε την ευλογία του «Urbi et orbi», ως απάντηση στην πανδημία του COVID-19. Στην 10η Χριστουγεννιάτικη ευλογία[4] του «Urbi et orbi» (στην πόλη και τον κόσμο) από το Βατικανό, ο ίδιος ζήτησε τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία και άλλων συγκρούσεων, λέγοντας ότι ο κόσμος υποφέρει από «πείνα για ειρήνη». Οι εν λόγω ευχές δίνονται συνήθως από τον κεντρικό  εξώστη (τη «λότζια») της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη, το μεσημέρι, και -στις μέρες μας- μεταδίδονται ζωντανά σε όλο τον κόσμο. Η ομιλία του Πάπα ολοκληρώνεται με χαιρετισμούς σε πολλές γλώσσες.

Η φράση «Urbi et orbi» χρησιμοποιείται και μεταφορικώς όταν θέλουμε να δείξουμε ότι μια πράξη έχει διεθνή σημασία και απήχηση, όπως λ.χ. μια διεθνή συνθήκη, μια ομιλία ή μια συμφωνία. Στην εφημερίδα Καθημερινή, διαβάζουμε: Αυτή είναι η καθιερωμένη πρακτική. Με μόνη τη διαφορά –πλην όμως ουσιαστικότατη– ότι από τα 193 κράτη-μέλη του ΟΗΕ, τα 154 είτε μετέχουν στην Οργάνωση Ισλαμικής Συνεργασίας είτε η πλειονότητα των πολιτών τους είναι ισλαμικού θρησκεύματος. Λίγες δεκάδες μέλη του διεθνούς αυτού οργανισμού ανήκουν στις δύο ευρωατλαντικές «λέσχες» της Δύσεως. Αυτό το ακροατήριο επέλεξε ο κ. Ερντογάν για να απευθύνει urbi et orbi το «μήνυμά» του εναντίον της Ελλάδος στοχεύοντας στην «ευαισθητοποίηση» των μουσουλμάνων ανά τη γη, με δεδομένο ότι οι πρόσφυγες που από την Τουρκία δια της Ελλάδος κατευθύνονται προς την Ευρώπη είναι μουσουλμάνοι. Δεν πρόκειται κατά συνέπεια περί «παραληρήματος», «μεγαλομανίας» ή «παρακρούσεως πολιτικής», αλλά περί συγκεκριμένου στόχου εισαγωγής στην ελληνοτουρκική αντιπαράθεση και άλλων παικτών της διεθνούς σκηνής.^[5]

Δ.Τ.

Πηγές και παραπομπές

[1] Ευστράτιος. Δ. Τσακαλώτος. Λεξικόν Λατινοελληνικόν. Εκδ. 4η. Τύποις και αναλώμασι. Π.Δ. Σακελλαρίου. Εν Αθήναις, 1921.

[2] Δηλ. η πλάστιγγα, ο δίσκος, το τάσι της ζυγαριάς.

[3] Ευστράτιος. Δ. Τσακαλώτος. Λεξικόν Λατινοελληνικόν.

[4] 25.12.2022.

[5] Κώστας Ιορδανίδης. «Μήνυμα» Ερντογάν urbi et orbi. https://www.kathimerini.gr

Περισσότερες παροιμίες, παροιμιώδεις φράσεις και γνωμικά μπορείτε να βρείτε στο αρχείο μας ΕΔΩ.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ομάδα του facebook Παροιμίες & γνωμικά.

Αν θέλετε να γίνετε μέλη της ομάδας, επισκεφτείτε τη διεύθυνση: https://www.facebook.com/groups/2285257741730850/