«Καραϊσκάκη μ’, αρχηγέ!»

Η φράση του τίτλου λέγεται για κάποιον που είναι ταλαίπωρος, βασάνης και πεινασμένος αλλά περήφανος, όπως ίσως τα παλικάρια του καπετάνιου Γεώργιου Καραϊσκάκη· για κάποιον που η κοιλιά του παίζει «ταμπουρά». Η έκφραση ακούγεται ακόμα, τουλάχιστον σε ορεινά χωριά της δυτικής Μακεδονίας. Ίσως έχει την αρχή της σ’ ένα δημοτικό τραγούδι για τη μάχη της Αράχωβας: «Καραϊσκάκη μ’ αρχηγέ, και πρώτε καπετάνιε, / έβγα στο κεφαλάρι μας, για να μας λευτερώσεις.»^[1] Στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, διαβάζουμε: Ὁ ἀγαθὸς Ἠπειρώτης, ὡς νὰ εἶχε μαντεύσει, ὅτι ὁ παράδοξος ἐπισκέπτης του ἐπείνα, τοῦ ἐποίησε σολμύριον νὰ μασήσῃ. Ἀλλ᾿ ὁ βοηθὸς τοῦ ἀρτοποιοῦ, ὁ μπαρμπα-Σταῦρος, γυμνόστερνος, κοκκινόλαιμος, κοκκινόξανθος γέρων, ὡς νὰ εἶχε τὰ χρόνια ρόδισμα τοῦ φούρνου, ἑβδομήκοντα ὀκτὼ ἐτῶν, ζωηρός, εὔθυμος, ἔνευσε πρὸς τὸν Ζῆσον, ἐκτελῶν μιμικὸν πλῆκτρον ὀργάνου ἐπὶ τῆς κοιλίας καὶ ἐμορμύρισε: «Καραϊσκάκη μ᾿ ἀρχηγέ!» Εὐτυχῶς ὁ Σακελλάριος δὲν ἤκουσε καὶ δέν ἐννόησε τὴν λέξιν καὶ τὸ πρᾶγμα.^[2] Ο Γεώργιος Σουρής γράφει: Να ψάλλω με την λύραν μου και με τον ταμπουρά μου, / Καραϊσκάκη αρχηγέ να παίξουν τ’ άντερά μου, / να μην ευρώ να πιω νερό κι ουδέ ψωμί να φάγω, / ή να μου δώσουν για φαγί κεφάλι από τράγο.]^[3]

Περί πείνας έχουμε και τις επόμενες παροιμίες: «Η κοιλιά του είναι (ή παίζει) τούμπανο σωστό.», «Απ’ αυτά σου κι απ’ αυτά σου, ταμπουρά λαλεί η κοιλιά σου.» [= πεινάς με δική σου υπαιτιότητα.] και «Άδεια κοιλιά τραγούδια δεν ξέρει.»

Δ.Τ.

Παραπομπές

[1] Όπως είναι γνωστό, τη νύχτα της 23ης προς την 24η Νοεμβρίου οι δυνάμεις των Ελλήνων επαναστατών υπό τον Γεώργιο Καραϊσκάκη συγκρούστηκαν με τα στρατεύματα του Μουστάμπεη και τα διέλυσαν· από τους 1.200 περίπου κατάκοπους Τούρκους που έφθασαν στις κορυφές του βουνού, μόνο 200 κατάφεραν τελικά να σωθούν στο μοναστήρι της Ιερουσαλήμ.

[2] Ὁ Αὐτοκτόνος (1954).

[3] Γεώργιος Σουρής. Εφημερίδα «Ο Ρωμηός». 1885. Τεύχος 209.

Περισσότερες παροιμίες και παροιμιώδεις φράσεις μπορείτε να βρείτε στο αρχείο μας ΕΔΩ.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ομάδα του facebook Παροιμίες & γνωμικά.

Αν θέλετε να γίνετε μέλη της ομάδας, επισκεφτείτε τη διεύθυνση: https://www.facebook.com/groups/2285257741730850/