«Ο ταβερνιάρης πρέπει να ‘χει κοιλιά μεγάλη και τρύπια αυτιά.»

Γράφει ο Δημήτρης Τζήκας

Η μεσαιωνική λέξη ταβερνιάρης έχει λατινική προέλευση: < ταβερνάριος <  tabernari(us). Ο ταβερνιάρης ή κάπελας ή κάπηλος χρειάζεται να ‘χει μεγάλη κοιλιά για να τα «χωνεύει όλα» και τρύπες στ’ αυτιά «δια να διέρχονται δι’ αυτών χωρίς να παραμένωσιν οι ύβρεις και οι ονειδισμοί.», για να κάνει πως «δεν άκουσε»· οφείλει δηλαδή ο έμπορος, χάρη του κέρδους, «να υπομένει αγογγύστως πάντα εξευτελισμόν». Αυτό αναφέρει και ο Αριστοτέλης στα «Ηθικά Νικομάχεια» ως χαρακτηριστικό γνώρισμα της αισχροκέρδειας: «πάντες γαρ (οι τας ανελευθέρους εργασίας εργαζόμενοι), ένεκα κέρδους, και τούτου μικρού, ονείδη υπομένουσι.» Και λίγο παρακάτω: «αισχροκερδείς γαρ· κέρδους γαρ ένεκα πραγματεύονται και ονείδη υπομένουσι.». Όπως συμβαίνει και σήμερα, πολλοί επιδίωκαν το κέρδος με κάθε μέσο και θεωρούσαν την απόκτηση πλούτου αυτοσκοπό: «αισχροκερδία μεν, καθ’ ην κερδαίνειν ζητούσιν πανταχόθεν και το κέρδος της αισχύνης περί πλείονος ποιούνται αρετών και κακιών.» Εξ ου και η παροιμία «Δεν αγιάζει ο ταβερνιάρης.»

Στους «Χαλασωχώρηδες» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη διαβάζουμε σχετικά: «Ἀλλ᾽ εἶναι μεγάλη διαφορὰ νὰ εἶναί τις ἀγωγιάτης ἁπλῶς ἢ ξωμερίτης, ὅπως αὐτοὶ οἱ δύο, ἀπὸ τοῦ νὰ ἔχῃ μαγαζί. Διότι πρέπει νὰ τηρῇ τις καὶ κάποιαν ἀξιοπρέπειαν, «νὰ φυλάγῃ τὴν θέσιν του», ἂν θέλῃ νὰ μὴ ξεπέσῃ «στὴν παρακατινὴ σκάλα». Οἱ δύο φίλοι τὸν ἤκουον μειδιῶντες, οὐδόλως προσβαλλόμενοι διότι τοὺς ὑπεβίβαζε. Μόνον ὁ Γιάννης τῆς Κ᾽σάφους τελευταῖον εἶπεν ὅτι «δὲν τοῦ γεμίζει τὸ μάτι κι αὐτὸς καὶ τὸ μαγαζί του». Ὁ κάπηλος ἐπειράχθη τότε, καὶ ἤρχισε νὰ τοὺς ὀνειδίζῃ σκληρῶς, ἀλλ᾽ ὁ Κωνσταντὴς ὁ Καλόβολος, μὲ ἀτάραχον μειδίαμα, τοῦ εἶπεν ὅτι «ἂν θέλῃ νὰ ἔχῃ μαγαζί, πρέπει νὰ ἔχῃ καὶ κοιλιὰ σὰν τὸ μαγαζί του, μεγαλύτερη μάλιστα ἀπ᾽ τὸ μαγαζί του».

Οι πληροφορίες είναι από εδώ:

Ν.Γ. Πολίτου. Μελέται επί του βίου και της γλώσσης του ελληνικού λαού. Εν Αθήναις. Τύποις Π.Δ. Σακελλαρίου. 1900. Σελ. 430.

Δ. Δημητράκου, Μέγα Λεξικόν Της Ελληνικής Γλώσσης, 1933, τόμοι 15.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ομάδα του facebook Παροιμίες & γνωμικά.

Αν θέλετε να γίνετε μέλη της ομάδας, επισκεφτείτε τη διεύθυνση: https://www.facebook.com/groups/2285257741730850/

Περισσότερες παροιμίες, παροιμιώδεις φράσεις και γνωμικά μπορείτε να βρείτε στο αρχείο μας ΕΔΩ.