«Αφρίζεις, ξαφρίζεις, σε πλήρωσα και θα σε φάω.»
Γράφει ο Δημήτρης Τζήκας
Η παροιμιώδης έκφραση του τίτλου λέγεται ότι έχει την αρχή της σε πραγματικό περιστατικό: ένας Κοζανίτης αντί για τυρί αγόρασε κατά λάθος λευκό σαπούνι (ή του το έδωσαν επίτηδες, για να σπάσουν πλάκα, για «κασμέρι»)· όταν δοκίμασε να φάει, το «τυρί» έβγαζε αφρούς, σαπουνάδες, αλλά ο παθών συνέχισε απτόητος. Η παροιμία καταγράφεται σε διάφορες παραλλαγές: «Αφρίζει, δεν αφρίζει, τον παρά μου έχω δοσμένο.», «Τι αφρίζεις και ξαφρίζεις; Τον παρά μου έδωκα, να σε φάω θέλω.»
Ο Νικόλαος Πολίτης γράφει σχετικά: «Επί των διά παντός τρόπου ζητούντων να λάβωσιν αντάλλαγμα των υπ’ αυτών δαπανηθέντων, επιμενόντων δε εις τούτο και όταν βλέπωσιν ότι ζημιούνται· προσέτι επί των πιστευόντων ότι δια της επιμονής υπερνικώντες παν πρόσκομμα θα δυνηθώσιν να εκτελέσωσιν έργα δυσχερέστατα· συνηθεστάτη δε η χρήσις, επί των αμετάκλητον εχόντων απόφασιν να φέρωσιν εις πέρας έργον τι, οσονδήποτε δυσάρεστον κι αν είναι.» Σύμφωνα με άλλον μύθο ένας αράπης (ή Χιώτης) αγόρασε κάποτε λευκό σαπούνι νομίζοντας ότι είναι τυρί· τρώγοντας το σαπούνι άφρισε, αλλά εκείνος δεν σταμάτησε λέγοντας «Τι αφρίζεις και ξαφρίζεις» κ.λπ., ώσπου το έφαγε ολόκληρο. Με παραπλήσια σημασία κυκλοφορεί και το «Πικρίσεις δεν πικρίσεις, σε πλήρωσα και θα σε φάω.»· ο λαϊκός μύθος εδώ θέλει έναν φιλόγελο καφετζή -σ’ ένα χωριό της δυτικής Μακεδονίας- να σερβίρει ως μεζέ για τσίπουρο φύλλα καρυδιάς με λάδι και ξίδι… Ανάλογη σημασία έχει και η γερμανική παροιμία «Ό,τι γεύση κι αν θέλεις έχε, ωστόσο εγώ θα σε φάω.»
Οι πληροφορίες είναι από εδώ:
Ν.Γ. Πολίτου. Μελέται επί του βίου και της γλώσσης του ελληνικού λαού. Εν Αθήναις. Τύποις Π.Δ. Σακελλαρίου. 1900. Σελ. 430.
Δ. Δημητράκου, Μέγα Λεξικόν Της Ελληνικής Γλώσσης, 1933, τόμοι 15.
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ομάδα του facebook Παροιμίες & γνωμικά. Αν θέλετε να γίνετε μέλη της ομάδας, επισκεφτείτε τη διεύθυνση: https://www.facebook.com/groups/2285257741730850/. Περισσότερες παροιμίες, παροιμιώδεις φράσεις και γνωμικά μπορείτε να βρείτε στο αρχείο μας ΕΔΩ.
