O λόρδος Μπάιρον (1788 – 1824)

Από το «μικροΜέγα Κολοκοτρωνέικο» του Νίκου Πλατή, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις των Συναδέλφων. 

Μπάιρον: O λόρδος Τζορτζ Γκόρντον Νόελ, Μπάιρον (Βyron), ο ( για μας) λόρδος Βύρων (1892-1824). Άγγλος, πρωτοκλασάτος ρομαντικός ποιητής και «φιλέλληνας». Ένας ποπ σταρ της εποχής και σκανδαλοποιός πρώτης, το όνομά του ήταν συνώνυμο του σκανδάλου στην Αγγλία**: «Από την εφηβεία τον συνοδεύουν άγριος ρομαντισμός, σκάνδαλα και περιφρόνηση προς κάθε ταμπού: αμφιφυλοφιλία και αιμομιξία, σπάταλη ζωή και πιεστικά οικονομικά προβλήματα, παρορμητικές απόπειρες πολιτικού λόγου, ένας αποτυχημένος γάμος, προκλητικές σχέσεις, στα είκοσι τέσσερα ευπώλητος συγγραφέας εν μία νυκτί με το κοσμοπολίτικο έμμετρο έπος Childe Harold’s Pilgrimage (Το προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ)». (Schaper)  Ένας «Άδωνις με μπούκλες και σαρκώδη χείλη», αν θεωρήσουμε ως ακριβείς τις διάφορες προσωπογραφίες (πορτρέτα) του, αλλά με ευδιάκριτη αχίλλειο πτέρνα, είναι χωλός, κουτσαίνει. Κατά τα άλλα ένας χαρισματικός και εκκεντρικός άνθρωπος: «Είναι δεινός ιππέας, δεν έχει λάβει στρατιωτική εκπαίδευση, αλλά χειρίζεται καλά τα πιστόλια και αντέχει στο παγωμένο νερό με σχεδόν αυτοκτονική στωικότητα. Στο πρώτο μεγάλο του ταξίδι, από το 1809 μέχρι το 1811, διασχίζει κολυμπώντας τα Δαρδανέλια». (πρ. π.).  Άρρηκτα ταυτισμένος με το Μισολόγγι***, όπου άλλωστε άφησε και την τελευταία του πνοή: «Αρχίζει να παραληρεί. Στις 19 Απριλίου ανοίγει τα μάτια για τελευταία φορά – φυσικά οι απόψεις για τις στερνές του ώρες διίστανται. Όλοι θέλουν να έχουν βρεθεί δίπλα στο νεκροκρέβατο του ποιητή. Κατά την αυτοψία τα εσωτερικά του όργανα αφαιρούνται. Η καρδιά του Βύρωνα αναπαύεται σε μια εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα στο Μεσολόγγι, οι πολίτες επιθυμούν το λείψανο. Το πτώμα μπαίνει σε κάσα επενδυμένη με καλάι και φορτώνεται σε ένα βαρέλι γεμάτο οινόπνευμα, προκειμένου να μεταφερθεί στην Αγγλία.

Τρεις μήνες αργότερα, φίλοι παραλαμβάνουν τη σορό». (πρ. π.) Ο θάνατός του θα εξαφανίσει, ως δια μαγείας αυτό τον οκτάχρονο πέπλο σιωπής και απέχθειας που κάλυπτε το έργο και τη φήμη του στο Λονδίνο, το όνομά του θα ξαναλάμψει με τον ηρωικό χαμό του· ακόμη κι αυτό το ζουμί του απέκτησε αξία αγιοτικού λειψάνου, αν πιστέψουμε τα όσα διατείνεται ένας από του βιογράφους του Μπάιρον: «[…] το πλήθος διαγκωνιζόταν για να πάρει λίγο οινόπνευμα από το βαρέλι όπου είχε τοποθετηθεί η κάσα με το ταριχευμένο πτώμα. “Και τόση ήταν η ζήτηση αυτού του περίεργου ενθυμίου που πολλοί το εξασφάλισαν στη μαύρη αγορά. Μια λίρα για λίγο υγρό”». (Σιμόπ., τ. 3, σ. 186) Παρά τις όποιες καλές προθέσεις του, δεν είναι καθόλου σίγουρο πως ο Μπάιρον βοήθησε (όσο τουλάχιστον διατυμπανίζεται εν γένει) την Επανάσταση, δεν εί ναι λίγοι αυτοί που τεκμηριωμένα αμφισβητούν την ωφελιμότητά του, ανάμεσα σε αυτούς και ο Γάλλος εθελοντής συνταγματάρχης Olivier Voutier: «Ο εντιμότατος Λόρδος έφερε γύρω στα 200.000 φράγκα, αλλά επειδή είχε κακούς συμβούλους, τα διασπάθισε χωρίς ορισμένο και σταθερό σκοπό. Πέρασε σαν αστραπή και δεν άφησε πίσω του τίποτα, αν εξαιρέσουμε την αναταραχή που προκαλούν χίλιοι άνθρωποι. Είναι οι άνθρωποι που υποστηρίχθηκαν από τον  Byron και τώρα οργίζονται βλέποντας πως η Κυβέρνηση δε μπορεί να συνεχίσει την καταβολή των μισθών τους». (πρ. π.). Στην πραγματικότητα, τα 200.000 αυτά «τάλαρα» που «πρόσφερε» ο Μπάιρον στον Αγώνα δεν ήταν παρά ένα δάνειο με τόκους και πανωτόκια, που κάποια στιγμή εξοφλήθηκε μέχρι σεντς, αποδεικνύοντας έτσι πως όχι μόνο ως ποιητής, αλλά και ως τραπεζίτης-τοκογλύφος ήταν εξίσου σπουδαίος: «Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι ο Byron, χορηγώντας το δάνειο, φρόντισε να εξασφαλίσει όλες τις εγγυήσεις και τα οφέλη όπως ένας συνετός κεφαλαιούχος της εποχής. Οι 4.000  λίρες έπρεπε να εξοφληθούν από το αγγλικό δάνειο μέσα σε έξη μήνες. Αν σ’ αυτή την τακτή προθεσμία δεν ξανάπαιρνε το χρήμα του οι Έλληνες έπρεπε να πληρώσουν τόκο από τη σύναψη του δανείου ως την εξόφλησή του. […] Και είναι γεγονός ότι οι τόκοι πληρώθηκαν ως την τελευταία πέννα, ύστερα από το θάνατο του Byron στους κληρονόμους του». (πρ. π., σ. 93)

Οι τέσσερις χιλιάδες στρατιώτες που τον υποδέχθηκαν εν θερμώ κατά την άφιξή του στο Μισολόγγι αγνοούσαν τα άνωθι (και δεν τους ενδιέφερε άλλωστε), αυτό που τους ιντριγκάριζε στο βάθος της ύπαρξής τους ήταν το περιεχόμενο των βαρελιών που κουβαλούσε μαζί του ο λόρδος: «Ἐν τοσούτῳ τέσσαρα πλοιάρια μετέφερον εἰς τὴν ξηρὰν εἴκοσι βαρέλια μὲ χρήματα, μετὰ ταῦτα ἀπεβιβάσθη καὶ ὁ Λόρδος. Ὁ ενθουσιασμὸς τῶν Ἑλλήνων ἦτο ἀπερίγραπτος, ἐδέχθησαν τὸν Μπάυρον μὲ ζητωκραυγάς, ἅπασα δὲ ἡ πόλις ἀντήχει ἐκ πυροβολισμῶν καὶ κανονιοβολισμῶν». (Κ. Μεταξάς) Ο Κολοκοτρώνης δεν είχε πάρε δώσε με τον Μπάιρον, ούτε αναφέρεται σ’ αυτόν στη Διήγησή του· το βέβαιον είναι πως όχι μόνο γνώριζε την παρουσία του «φιλέλληνα» ποιητή, αλλά και πως έθρεφε γι’ αυτόν όχι και τόσο φιλικά συναισθήματα, κι αυτό γιατί ο Μπάιρον (εντέλει) χρηματοδότησε την αντίπαλη παράταξη, αυτή του Μαυροκορδάτου: «Είναι βέβαιο ότι ο Δελλαδέτζιμας, ο πρώτος που πληροφόρησε τον Μαυροκορδάτο για την άφιξη του Byron στην Κεφαλονιά και την πρόθεσή του να δαπανήσει χρήματα, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη μεταστροφή του ποιητή και τη ματαίωση του ταξιδιού στο Μωριά». (Σιμόπ., τ. 3, σ. 92).

*Ανάμεσα στις αποσκευές του για την Ελλάδα και: «Μια πορφυρή στολή με χρυσά σιρίτια πακετάρεται μαζί με ντουζίνες πολύτιμα σπαθιά, στιλέτα και πυροβόλα, και μια τεράστια ομηρική περικεφαλαία, σχεδιασμένη από τον ίδιο τον Βύρωνα· στολισμένη με φτερά, το βυρωνικό οικόσημο και την επιγραφή ”Crede Byron” (Πίστευε στον Βύρωνα!)· τόσο μεγάλη και βαριά που είναι αδύνατο να φορεθεί στη μάχη». (Schaper)

**Από οποία (Αγγλία) είχε διαφύγει νύχτα, γιατί πλάγιασε με την αδελφή του και ακόμη γιατί σοδόμισε τη γυναίκα του και μερικά αγοράκια που βρήκε πρόχειρα (πράξεις ποινικά κολάσιμες στην εποχή του Μπάιρον, επισείουσες βαρύτατες ποινές).

*** Στο οποίο έζησε επί 105 ημέρες.

Η δημοσίευση γίνεται με την παραχώρηση του συγγραφέα. Ευχαριστούμε.