Γλωσσικά θέματα (ΙΙΙ)

Γράφει ο Μιχ. Γ. Καβουλάκης, φιλόλογος, πρ. λυκειάρχης

Η Ελληνική Γλώσσα είναι δύσκολη και γι’ αυτό χρειάζεται μεγάλη προσοχή στον χειρισμό της. Στο σημερινό μας σημείωμα θα επισημάνουμε ορισμένες ακυρολεξίες, που παρατηρούνται σε γραπτά κείμενα. Έτσι, πρέπει να λέμε και να γράφομε:

• Οι συχνές επιθέσεις εξασθενίζουν και όχι εξασθενούν την άμυνα του εχθρού.

(Το ρ. εξασθενίζω (= αποδυναμώνω) είναι μεταβατικό και δέχεται αντικείμενο, ενώ το εξασθενώ είναι αμετάβατο, π.χ. εξασθένησε από την αρρώστια).

• Το υπουργείο εντέλλεται την αστυνομία να επέμβει αμέσως και όχι εντέλλεται η αστυνομία να επέμβει αμέσως.

(Το ρ. εντέλλομαι (= διατάζω) έχει ενεργητική διάθεση και παίρνει αντικείμενο).

• Η χθεσινή βροχή προκάλεσε και όχι δημιούργησε πολλά προβλήματα.

(Το ρ. δημιουργώ έχει μόνο θετική σημασιολογική απόχρωση, ενώ για αρνητικές περιπτώσεις χρησιμοποιούμε τα ρ. προκαλώ, προξενώ, γεννώ, π.χ. τα λεγόμενά του μου γεννούν υποψίες).

• Προσπάθησε να περισώσει και όχι να διασώσει ό,τι απόμεινε από τον σεισμό.

(Το ρ. περισώζω σημαίνει σώζω ένα μέρος από το σύνολο που καταστράφηκε ή κινδυνεύει να καταστραφεί).

• Οι επενδύσεις που έκανε του απέφεραν και όχι του επέφεραν μεγάλα κέρδη.

(Το ρ. αποφέρω σημαίνει φέρω κέρδος, φέρω αποτέλεσμα).

• Οι σεισμικές δονήσεις σταμάτησαν, αλλά κανείς δεν γνωρίζει τι θα επακολουθήσει και όχι τι θα ακολουθήσει.

(Το ρ. επακολουθώ λέγεται για κάτι που συμβαίνει ως συνέπεια κάποιου γεγονότος).

• Με τη διαγωγή του επέσυρε και όχι προκάλεσε γενική περιφρόνηση.

(Το ρ. επισύρω χρησιμοποιείται για τη δήλωση αρνητικών συνεπειών, π.χ. η κακή σκηνοθεσία επέσυρε τον χλευασμό των θεατών).

• Κανένα πρόσωπο δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη μητέρα.

(Το ρ. υποκαθιστώ σημαίνει καταλαμβάνω τη θέση κάποιου, τον αναπληρώνω).

• Έχει εγκύψει στη μελέτη της γλωσσολογίας.

(Το ρ. εγκύπτω σημαίνει επιδίδομαι με ζήλο σε κάτι).

• Έχει ενσκήψει θύελλα.

(Το ρ. ενσκήπτω χρησιμοποιείται για δυσμενή φαινόμενα και σημαίνει εφορμώ, ορμώ).

• Στα κείμενά του υποβόσκει ρατσισμός.

(Το ρ. υποβόσκω σημαίνει υποκρύπτομαι).

• Υποφώσκει η ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον.

(Το ρ. υποφώσκω σημαίνει αρχίζω να φαίνομαι, αχνοφαίνομαι).

• Τον τελευταίο καιρό τον κατατρύχουν οι ατυχίες.

(Το ρ. κατατρύχω σημαίνει βασανίζω, καταπονώ).

• Από το παράθυρό του παρακολουθεί τα συμβαίνοντα και όχι τα τεκταινόμενα.

(Τα τεκταινόμενα είναι όσα γίνονται με δόλιο τρόπο και με μεθόδευση).

Πηγή: https://archive.patris.gr/articles/141792

Άλλα σχετικά κείμενα του Μιχ. Γ. Καβουλάκη υπάρχουν ΕΔΩ.