«… μήτ’ εφέτος Λαμπρή, μήτε του χρόνου Πάσχα.»
Γράφει ο Δημήτρης Τζήκας
Η παροιμιώδης φράση, «Καθώς καλαναρχάει, παπαδιά μου, η φλάσκα, μήτ’ εφέτος Λαμπρή, μήτε του χρόνου Πάσχα.», καταγράφεται στη συλλογή του Βενιζέλου με την εξής ερμηνεία: «Επί σημείων τα οποία προμηνύουν αναβολήν μακροχρόνιον επί κατεπειγούσης υποθέσεως τινός.» Η παροιμία καταγράφεται και αλλιώς: «Καταπώς μολογά η φλάσκα, ούτε φέτος Λαμπρή, ούτε του χρόνου Πάσχα.» Η ίδια ιστορία λέγεται σήμερα και στην Κύπρο: «Κατά που δείχνει το σταμνί τζιαι μολοά η φλάσκα, με φέτι (φέτος) εν Σαρακοστή, με του τζιαιρού εν Πάσκα.» Σ’ ένα διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, διαβάζουμε: Κ᾽ ἐπερίμεναν τὸν παπάν, πότε νὰ ἔλθῃ, διὰ νὰ τοὺς κάμῃ Ἀνάστασιν. Ἦτον δὲ μεσάνυχτα ἤδη, καὶ ὁ παπὰς δὲν εἶχεν ἔλθει. Καθὼς τ᾽ ὁμολογάει ἡ φλάσκα… ἔλεγεν ὁ Ἀγγελὴς ὁ Πολύχρονος. (Ὁ Κοσμολαΐτης, 1903).
Σύμφωνα με τον Βενιζέλο, η παροιμιώδης ρήση, έχει την αρχή της στο εξής: «Ιερεύς χωρικός, αγνοών την ημέραν του προσεχούς Πάσχα, έριψεν εις κύτος κολοκύνθης ισαρίθμους κυάμους με τας ημέρας της αγίας τεσσαρακοστής, εξ ων ελάμβανε ανά ένα καθ’ εκάστην, υπολογιζόμενος ούτω την ημέρα του Πάσχα, κατά την λήξιν των κυάμων. Η παπαδιά ιδούσα την πράξιν του ιερέως ταύτην και εκλαβούσαν, ότι αυτός ηγάπα πολύ τους κυάμους, έριψεν και άλλους εις την κολοκύνθην, ο δε ιερεύς δεν ηδύνατο να εύρη την συμπλήρωσιν του Πάσχα εκ των πολλών κυάμων. Όθεν απορούσα και αναγκαζομένη, παρ’ άλλων, διατί ο ιερεύς καθυστερεί τοσούτον το Πάσχα, τον ηρώτησε· και ο ιερεύς απεκρίθη· Καθώς καλαναρχάει, παπαδιά μου, η φλάσκα, μήτ’ εφέτος Λαμπρή, μήτε του χρόνου Πάσχα.»
Κύαμοι εδώ λέγονται τα κουκιά· από το αρχαίο ελληνικό κύᾰμος, ὁ= το φασόλι, σπόρος.
Πηγή: Παροιμίαι δημώδεις. Υπό Ι. Βενιζέλου. Εκ του τυπογραφείου της πατρίδος. Εν Ερμουπόλει, 1867.
Περισσότερες παροιμίες και παροιμιώδεις φράσεις μπορείτε να βρείτε στο αρχείο μας ΕΔΩ.
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ομάδα του facebook Παροιμίες & γνωμικά.
Αν θέλετε να γίνετε μέλη της ομάδας, επισκεφτείτε τη διεύθυνση: https://www.facebook.com/groups/2285257741730850/
