Λαϊκές παροιμίες για τους άντρες

Μια γριά μονοδοντού άντρα γύρευε η πορδού. Άνδρας την εκάνει κόνα (=νοικοκυρά;) κι άνδρας τηνέ κάνει βρώμα. Όλη η έγνοια μου τ’ αντρός μ’ ο θάνατος. Άντρα, γουρούνι, γάιδαρο, το ποιον να πρωτοκλάψω Τον άνδρα η γυναίκα του τον κάνει και βεζίρη και ρεζίλι. Άντρας θωριακός και σώβρακα χεσμένα. Αν έχεις κέρατα άντρα μου, έχω κι εγώ στολίδια. Και στον άντρα είχα λόγια και στον καύκο [= εραστής παντρεμένης γυναίκας] μοιρολόγια. Ο μουρλός άντρας και η πουτάνα γυναίκα δεν γερνάνε ποτέ. Δος μου, κυρά, τον άντρα σου και κράτα εσύ τον κόπανο. Η τύχη μου τον άντρα μου καλόν κακόν τον κάνει.

Δε μ’ αγαπάει ο άντρας μου, γιατί δε με ματσούκωσε. Καθώς γεννήκαμ’ άντρα μου ή εσύ να πέθαινες ή εγώ να χήρευα. Γυναίκα χωρίς άντρα, πλοίο χωρίς τιμόνι. Άντρα μου, γυναίκα μου, κι αν μπορέσεις χώρισ’ τους! Όντας να σαραντέψεις, τότε άντρα μη γυρέψεις. Άντρας ψηλός και άγγελος, κοντός πομπή και γάνα, ψηλή γυναίκα άχαρη, κοντή χαραμαντάνα. Αμαρτίες που έχεις άντρα, ή εγώ να χήρευα ή εσύ να πέθνησκες. Κακὸς ἀνὴρ μακρόβιος. Κακή μοίρα έχεις άντρα μου, ούλοι πνιγήκανε και συ εγλύτωσες. Από σπανό άντρα και μαλλιαρή γυναίκα μακριά τα ρούχα σου. Ο άντρας μου στα χάρβαλα [= ερείπια] κι εγώ στα χαρβαλώματα. Δέρνε με, άντρα, δέρνε με και γω τα ξέρω κάνω. [Βεν. Επί πανούργων γυναικών, όσαι και υποφέρουσιν πολλά εκ των ανδρών· δεν μεταβάλλουν όμως την σύμφυτον έξιν των.] Άντρας γέρος, γυναίκες νιές, κάνουν πάντα κακές δουλειές. Εψές πέθανε ο άντρας μου, σήμερα ο γάιδαρός μου, ψυχομαχάει κι ο χοίρος μου και ποιόν να πρωτοκλάψω. Ν’ αντρέπομαι τον έναν, ν’ αντρέπομαι τον άλλον, εκεράτωσα τον άνδρα μου. Άντρας χωρίς μουστάκι, αυγό χωρίς αλάτι. Άντρα μου βοήθειά μου και σκέπη και κορώνα μου! Άντρας ψηλός και άγγελος, κοντός πομπή και γάνα, ψηλή γυναίκα άχαρη, κοντή χαραμαντάνα. Άντρας είν’ και καμαρώνει κι όπου πάει κλωτσιές μαζώνει. Κυρά μου, κοίτα τον άντρα σου και κόψε τη φορεσιά σου. Ή να πεθάνεις, άντρα μου, ή ν’ απομείνω χήρα. Τι κυράτσα ράφτισσα, τι κυράτσα παπαδιά, άντρας σου με το φελόνι [= ιερατικό άμφιο], άντρας μου με το βελόνι. Λάχανα στη μάνα μου, λάχανα στον άντρα μου, κάλλια ήταν στη μάνα μου. Αν θέλει ο Θεός, εγώ είμ’ ο άντρας σου.

Άντρα θέλω κι ας είναι και κούτσουρο. Άντρα μου, για να γκαστρωθώ, δεν με φελάν τα ξόρκια. Κρένω γω τσαμπουνίζει κι ο άντρας μου. Ο άντρας μου με κάνει χώμα, κι ο άντρας μου με κάνει εικόνα. Άντρα θέλω, τώρα τον θέλω. Ας ήμουν νιος και να ‘ξερα, γέρος και να μπορούσα. Τον άντρα σου κεράτωσε και μάγια μην του κάνεις. Άντρας θωριακός [= ωραίος στη θωριά, στην όψη, όμορφος.] και σώβρακα σχισμένα. Τάχα νάχει κι άλλη γιο; Η μπακάλαινα κι εγώ.

Όταν κοιμάται ο γιόκας μας, ψωμί δε μας γυρεύει. Πόθεν είσαι, γιέκα μου; όθε κι η γυναίκα μου. Δεν θέλω άντρα όμορφο να κάθεται κοντά μου, να συχνομπαρμπερίζεται και να πεινά η κοιλιά μου. Άντρας μου στα τσάγκαλα κι εγώ στα τσαγκαλίσματα. [Βεν. Επί των μεταξύ των απατωμένων.] Κι η μυλωνού τον άντρα της με τους πραματευτάδες. Αν φταίω γω να σκάσει ο άντρας μου· κι αν φταίει ο άντρας μου να σκάσει αυτός. Από τα ψες την ταχινή λείπει άντρας μου για ξύλα, να παντρευτώ, γειτόνισσα, ή ν’ απομείνω χήρα; Αν φταίω γω, να καεί η ρόκα μου, κι αν φταίει ο άντρας μου να βγουν τα μάτια του. [= Για όσους είναι υπερβολικά φίλαυτοι, εγωιστές και αδιαφορούν για τα δυστυχήματα των άλλων.] Δόξα νάχει η Αγιά φακή, π’ έκαμε ο άντρας μου βρακί. Άντρα θέλω για το βράδυ κι ας μην έχει ο λύχνος λάδι.

Δ.Τ.

Περισσότερες παροιμίες μπορείτε να βρείτε στο αρχείο μας ΕΔΩ και στην ομάδα του facebook Παροιμίες & γνωμικά.

Βιβλιογραφία

Πολ.= Νικόλαος Γ. Πολίτης.

Βεν. Ι. Βενιζέλος

Π. Αραβαντινός. Παροιμιαστήριον ή συλλογή παροιμιών εν χρήσει ουσών παρά τοις Ηπειρώταις. Τυπογραφείον Δωδώνης. Ιωάννινα 1863.

Ι. Βενιζέλου. Παροιμίαι δημώδεις. Εκ του τυπογραφείου της πατρίδος. Εν Ερμουπόλει, 1867.

Κ. Κωστογιάννης. Πριγκηπιανές παροιμίες. NUR BASIMEVI. ISTANBUL. 1960.

Μιλτιάδου Λουλουδόπουλου. (Εξ Αγχιάλου). Ανέκδοτος συλλογή ηθών, εθίμων, δημοτικών ασμάτων, προλήψεων δεισιδαιμονιών, παροιμιών, αινιγμάτων κλπ. Των Καρυών (επαρχίας Καβακλή). Εν Βάρνη, 1903.

Μιχαήλ Γκέκας. Παροιμίαι Ελληνο-Γαλλικαί. Αθήνα 1926.

Ν.Γ. Πολίτου. Μελέται επί του βίου και της γλώσσης του ελληνικού λαού. Εν Αθήναις. Τύποις Π.Δ. Σακελλαρίου. 1900.