ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΧΩΡΟΣ, ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ
ΤΟ ΣΙΔΝΕΪ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ, Η ΟΠΕΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΜΟΙΡΑΙΕΣ ΣΥΓΚΡΙΣΕΙΣ
Του Γιάννη Κύρκου Αικατερινάρη
αρχιτέκτονα
Ο δημόσιος χώρος για να εξασφαλίζει καλύτερες συνθήκες ζωής θα πρέπει, πέρα από το φυσικό περιβάλλον του, να διακρίνεται και από άλλα στοιχεία της ανθρώπινης παρέμβασης. Σημαντικότατα, ανάμεσα σ’ αυτά, είναι η αισθητική και η λειτουργικότητα των κατασκευών και του εξοπλισμού του, ώστε να αισθάνεται ο πολίτης ενός αστικού κέντρου ότι ο χώρος αυτός του ανήκει, αποτελεί μια επέκταση προς τα έξω του δικού του σπιτικού. Με αυτή την σχέση του με τον δημόσιο χώρο θα πρέπει να απαιτεί την διασφάλιση της ποιότητάς του, αλλά ταυτοχρόνως να ενδιαφέρεται για την βελτίωση και τη σωστή συντήρησή του.
Όλα βεβαίως αυτά συναρτώνται από την παιδεία του κάθε πολίτη, από τον Πολιτισμό ολόκληρης της κοινωνίας της χώρας στην οποία ζει. Τα δημόσια κτίρια, ο αστικός εξοπλισμός, τα Μνημεία και οι Τέχνες, τα μέσα μεταφοράς και όλα όσα προσδιορίζουν τον χαρακτήρα μιας πόλης ή μιας ευρύτερης περιοχής είναι ταυτοχρόνως και τα διαπιστευτήρια του Πολιτισμού της.
Επιλέγω, ως ένα πετυχημένο παράδειγμα διαχείρισης του δημόσιου χώρου, ένα όχι και τόσο γνωστό -λόγω απόστασης- αστικό κέντρο. Πρόκειται για το Σίδνεϊ της μακρινής Αυστραλίας στην οποία πήγαμε πριν μερικά χρόνια. Εντυπωσιακή πόλη, σαν αυτές που η Ελλάδα θα μπορούσε να έχει πολλές… Επισκεπτόμασταν πιο πολύ ή σωστότερα «ζούσαμε» κάθε μέρα και επί μια ολόκληρη εβδομάδα, περίπου, την Όπερα της πόλης. Τόσο εντυπωσιαστήκαμε!
Αντιλαμβάνεται κανείς αμέσως πως ένα αρχιτεκτόνημα αυτής της αισθητικής και αυτής της χρήσης μπορεί να δώσει ένα άλλο χαρακτήρα στην πόλη. Λειτουργεί σαν ένας «μαγνήτης» που προσελκύει όλο και περισσότερους καθημερινά επισκέπτες, «υποψιασμένους» περί τον Πολιτισμόν, τις Τέχνες και το Περιβάλλον. Κι αυτό δεν αναβαθμίζει μόνο την εικόνα της πόλης, αλλά συντελεί σε μεγάλο βαθμό και στην οικονομία της.
Δεν μπορεί όμως να αποφύγει κανείς και τους συνειρμούς, καθώς συμβαίνει συνήθως στη χώρα μας το ακριβώς αντίθετο. Στη Θεσσαλονίκη, για παράδειγμα, παρότι διατέθηκαν ανάλογα κονδύλια για την ανέγερση του Μεγάρου Μουσικής, αυτό δεν προσέθεσε στην εικόνα της πόλης τίποτε, απ’ όσα θα μπορούσε να προσφέρει… Οι αιτίες πολλές, με πιο σημαντική απ’ αυτές το γεγονός ότι αυτό το κτίριο Πολιτισμού δεν προέκυψε από ένα αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, ώστε να επιλεγεί η καλύτερη πρόταση, ούτε ρωτήθηκαν έστω και για την χωροθέτησή –η μελέτη ήταν …προσχεδιασμένη!- οι κατά τεκμήριο ειδικοί, ιδιαίτερα της πόλης. Απλώς επεβλήθη…
Και εδώ θα επαναλάβω για άλλη μια φορά ότι δεν συμφωνώ καθόλου με την άποψη του «αν σου χαρίζουν γάϊδαρο μην τον κοιτάς στα δόντια»… Και αυτό γιατί τα κονδύλια που απαιτήθηκαν για την ανέγερσή του στην πραγματικότητα τα χρεώθηκε ο ελληνικός λαός, αλλά και γιατί ως πολίτης δεν είμαι υποχρεωμένος να αποδέχομαι αβασάνιστα ό, τι μου επιβάλλουν, μόνο και μόνο γιατί είναι …«τζάμπα»…
Οι αναπόφευκτοι λοιπόν συνειρμοί για τους αντίστοιχους χειρισμούς ανάμεσα στα δύο «μέγαρα», ανάμεσα στις δύο πόλεις, δίνουν κι από άλλη σκοπιά μερικές απαντήσεις γιατί η χώρα έφτασε εδώ που έφτασε… Οδηγείται κανείς σε θλιβερές διαπιστώσεις όταν αντιληφθεί, μέσα από τέτοιες συγκρίσεις, ποιας αντιμετώπισης έτυχε η πατρίδα μας, με τις τόσες φυσικές ομορφιές της, το σπάνιο μνημειακό της απόθεμα, τα μοναδικά της συγκριτικά πλεονεκτήματα… Παρουσιάζει λοιπόν ενδιαφέρον να δει κανείς πως οι Αυστραλοί χειρίζονται τον δημόσιο χώρο και να κάνει συγκρίσεις με τα …”καθ’ ημάς” επικρατούντα…
Καταλαβαίνει έτσι πολύ καλά ως σκεπτόμενος πολίτης γιατί όλοι αυτοί που διαφέντευαν την χώρα, χρόνια τώρα, δεν την οδήγησαν μόνο σε οικονομικά αδιέξοδα, αλλά απαξίωσαν επί πλέον τους βασικούς πυλώνες της ίδιας της ύπαρξής της, το περιβάλλον, τον Πολιτισμό και τη μακραίωνη Ιστορία της… Και συνεχίζουν ακόμα και τώρα την ίδια πολιτική με πιο χαρακτηριστικό το παράδειγμα την επέκταση των ρυπογόνων και καταστροφικών μεταλλευτικών δραστηριοτήτων στη Χαλκιδική, μια από τις πιο προικισμένες περιοχές της χώρας, που προσφέρεται για «χίλιες» άλλες δραστηριότητες στο πνεύμα της αειφορίας…
Οι φωτογραφίες που ακολουθούν, τραβηγμένες από ένα ερασιτέχνη όπως εγώ θα μπορούσαν να είναι και πολύ καλύτερες. Με τα σχόλια, ωστόσο, που τις συνοδεύουν δίνουν την εικόνα και τα στοιχεία που προανέφερα…
Πολύγυρος 29-8-2013