Η οικονομική πολιτική του ναζισμού
Κείμενο: I. Δημάκης*
[…] Ένα σταθερό χαρακτηριστικό της γερμανικής οικονομικής πολιτικής αυτή την εποχή είναι η επέμβαση τον κράτους. Βέβαια το καπιταλιστικό σύστημα δεν θίγεται στις βάσεις του, αφού όλα τα μέσα παραγωγής παραμένουν στα χέρια ιδιωτών. Αλλά από την άλλη πλευρά το κράτος είναι πανταχού παρόν για να θέτει κανονισμούς στην οικονομία και να επιβάλλει τις ρυθμίσεις του σύμφωνα με τους στόχους που το ίδιο θέτει …Το κράτος ελέγχει επίσης τη ζωή των εργατών. Κάθε εργάτης είναι υποχρεωμένος να κατέχει ένα βιβλιάριο εργασίας, όπου σημειώνονται οι διαδοχικές απασχολήσεις του. Άλλωστε δεν έχει δικαίωμα να αλλάζει τον εργοδότη του χωρίς την άδεια των αρχών. Συχνά μάλιστα, κυρίως στην πολεμική βιομηχανία, υποχρεώνεται να εργάζεται ακόμα και τις Κυριακές, και να κάνει επίσης υπερωρίες χωρίς συμπληρωματική αμοιβή. Η απεργία είναι βέβαια απαγορευμένη από το 1933… Αναμφισβήτητα η πολιτική της πλήρους απασχόλησης που υλοποιεί ο εθνικοσοσιαλισμός ευνοεί την εργατική τάξη. Όμως οι μισθοί την εποχή αυτή συμπιέζονται… θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι οι συνδρομές που επιβάλλονται για ορισμένες υπηρεσίες ή οργανώσεις και οι έκτακτες οικονομικές συνεισφορές που επιβάλλει το κράτος στους πολίτες, “ροκανίζουν” τις αμοιβές των εργατών.
Συμπερασματικά θα μπορούσε να λεχθεί ότι η τάξη (ή ακριβέστερα η κατηγορία) η πιο ευνοημένη από την οικονομική πολιτική του εθνικοσοσιαλισμού είναι οι μεγάλοι βιομήχανοι και ιδιαίτερα οι πολεμικοί βιομήχανοι. Ήταν ακριβώς αυτοί που επωφελούντο από τις μεγάλες κρατικές παραγγελίες και τις σοβαρές φορολογικές ελαφρύνσεις. Ας αναφερθεί σαν παράδειγμα η περίπτωση της οικογένειας Krupp, πάμπλουτων ιδιοκτητών πολεμικών εργοστασίων. Άλλωστε, όλες οι βιομηχανίες που είχαν σχέση με τον πόλεμο, έστω κι αν δεν κατασκεύαζαν όπλα ευνοούνται, όπως η Siemens και η AEG (ηλεκτρικές βιομηχανίες), η I.G.Farben (χημική βιομηχανία), η Vereinigte Stahhverke (χαλυβουργία). Ας σημειωθεί ότι αυτές οι βιομηχανίες αποτελούσαν cartels. Και τα cartels ευνοούνταν από τον εθνικοσοσιαλισμό, όπως γενικά όλες οι μεγάλες βιομηχανίες, εξαιτίας της πιο μεγάλης αποτελεσματικότητας τους.Γι αυτό διαπιστώνει κανείς αυτή την εποχή μια παρακμή των μικρών βιομηχανιών, και πολύ περισσότερο των επιχειρήσεων βιοτεχνικού χαρακτήρα, προς όφελος των βιομηχανιών μεγάλης κλίμακας και της βιομηχανικής συγκέντρωσης. Έτσι, περισσότερο από 10.000 επιχειρήσεις εξαφανίζονται μεταξύ 1933 και 1939, τη στιγμή που αναπτύσσονται με ταχύτατο ρυθμό οι μεγάλες επιχειρήσεις…»
*Γερμανία: από την ενοποίηση της μέχρι τη νέα διαίρεση της (1817-1945). Πανεπιστημιακές σημειώσεις, Παν/μιο Αθηνών – Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, σ. 119-122. Παρατίθεται στο βιβλίο Ιστορίας του καθηγητή Γ’ Λυκείου. Η φωτογραφία είναι από εδώ: http://artblart.com/2013/05/21/exhibition-edith-tudor-hart-in-the-shadow-of-tyranny-at-the-scottish-national-portrait-gallery-edinburgh/
