13 Απριλίου 2013 at 15:37

Η χρήση (των εννοιών) και η έλλειψη θεμελίων

από

Η χρήση (των εννοιών) και η έλλειψη θεμελίων.*

Γράφει ο Αρχείος

Διαμέσω του καθρέπτη. Παραμύθι της Lewis Carroll. ΄Ετος: 1872. H Αλίκη και ο Χαμ- πτυ Νταμπτυ
Διαμέσω του καθρέπτη. Παραμύθι της Lewis Carroll. ΄Ετος: 1872. H Αλίκη και ο Χάμπτυ Ντάμπτυ

Οι έννοιες στερούνται αντικειμενικού προσδιορισμού. Προσανατολίζονται προς τα “αντι-κείμενα” και χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις προσωπικές μας επιλογές ή τα συμφέροντά μας. Εξίσου βεβαίως σύμφωνα με την ευαρέσκειά μας ή την τυχόν δυσαρέσκειά μας (lust und unlust) που ως πρωταρχικά και βαθύτερα συναισθήματα καθορίζουν προσέτι και την φίλια ή εχθρική στάση μας. Τα δε αντικείμενα απλώς “χρωματίζονται” ανάλογα (εκ μέρους μας). Με άλλα λόγια οι ποικίλοι χαρακτηρισμοί, εξίσου και οι ταξινομήσεις παρεμπιπτόντως, ΔΕΝ συνιστούν ιδιότητες των πραγμάτων, αλλά ανθρώπινες προβολές επ΄αυτών με τη διαμεσολάβηση αφ΄ενός μεν “εννοιών”, “ιδεών”, “αξιωμάτων”, “ιδεολογιών” και “υποθέσεων εργασίας”, εξίσου “μύθων”, “συμβόλων” και “παραμυθιών” (θρησκευτικής ή όχι υφής αδιακρίτως, λ.χ. το ΄Εθνος), αφ΄ ετέρου δε της δημιουργικής φαντασίας, δίκην “καλλιτεχνήματος”. Ειδ΄ άλλως αυτά “καθ΄ εαυτά” τα αντικείμενα δεν είναι παρά μόνον αυτό που… είναι! Και οι επιλογές και οι αποφάσεις μας το ίδιο – παρεμπιπτόντως. Με άλλα λόγια (εκ νέου) οικοδομούμε στο κενό και διαμορφώνουμε νόμους, θεσμούς, ήθη, έθιμα αλλά και καταστάσεις, συμπεριφορές, κλπ. κατά το δοκούν, και, εν κατακλείδι, αυθαιρέτως. Η εξουσία άλλωστε (και η αναζήτησή της) εκ τούτου πηγάζει (λόγω δηλαδή της ύπαρξης του κενού και άρα της δυνατότητας “οικοδόμησης”, της δημιουργίας καλλιτεχνήματος – sic- )! ΄Η και εκτρώματος εξίσου, όπερ και συνηθέστερον! Και, φυσικά, όπως προκύπτει απ΄ τα συμφραζόμενα τουλάχιστον, ένα κύριο μέλημα των εξουσιαστών, τωρινών ή μελλοντικών είναι η “κατάληψη” και χρήση λέξεων, εννοιών και συμβόλων! Δηλαδή ψευδαισθήσεων, παραισθήσεων και φαντασιώσεων, όθεν “μεταφυσικής”, εμπαίζοντας τις μάζες και χειραγωγώντας τες! Τα ανάλογα όμως αφορούν εξίσου και τις διαπροσωπικές σχέσεις, τις σχέσεις ανάμεσα σε “ομάδες” ή “λόμπυ” κλπ., με άλλα λόγια τις “κοινωνικές” και όχι “πολιτικές” σχέσεις και αντιπαλότητες, αν και η διάκριση αυτή είναι παντελώς σχετική, εφ΄ όσον “tout deviant politique” (“το κάθε τι καθίσταται – θέμα – πολιτικό”, και μιά προσωπική σχέση μεταξύ δυό ερωτευμένων δεν εξαιρείται επίσης!). Τρία παραδείγματα ευθύς αμέσως και επί της ουσίας του θέματος που θίγω, αλλά με διαφορετική προοπτική, με άλλα λόγια με αλλαγή σκοπιάς λόγω των ιδιομορφιών τους, και, με την ελπίδα ότι ο προσεκτικός αναγνώστης θα διαγνώσει και τα μυριάδες άλλα που καθορίζουν τη ζωή μας: α) Η έννοια της “προόδου” και του “προοδευτικού” σε αντίστiξη με το “συντηρητικό”. Είναι αδύνατον να δοθεί ο ορισμός. Αποκαλούμε “προοδευτικό” ή “πρόοδο” την τάδε ή δείνα αλλαγή, εφ΄ όσον (κυρίως) είναι σύμφωνη με την επιθυμία μας (αλλά και το συμφέρον μας εξίσου). Λ.χ. “Προοδευτική” είναι η κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας, ενώ “συντηρητική” η διατήρησή της! Ναι (εάν θέλουμε), αλλά αυτό οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στο ότι έχουμε καθεστώς ατομικής ιδιοκτησίας, γιατί εάν είχαμε κοινοκτημοσύνη και αίφνης επιθυμούσαμε ατομική ιδιοκτησία, τότε “προοδευτική” θα ήταν η…ατομική ιδιοκτησία και “συντηρητική” η…κοινοκτημοσύνη. Το ότι “προηγήθηκε” άλλωστε η ατομική ιδιοκτησία και άρα η κατάργησή της συνιστά (χρονολογικά) πρόοδο είναι έωλο επιχείρημα, όχι μόνο γιατί αυτό ήταν τυχαίο, αλλά κυρίως γιατί προ της εγκαθίδρυσης της ατομικής ιδιοκτησίας υπήρχε κοινοκτημοσύνη! ΄Αρα η τυχόν κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας και η εγκαθίδρυση κοινοκτημοσύνης κάλλιστα θα ήταν δυνατόν να θεωρηθεί τελικά όχι μόνο ως οπισθοδρόμιση αλλά καίριος αταβισμός! Χώρια ότι δεν αντιλαμβάνομαι γιατί κάτι, το Ο,ΤΙΔΗΠΟΤΕ, επειδή θεωρείται προοδευτικό θα πρέπει και να μου/σας αρέσει, ώστε και να το επικροτήσουμε απαραιτήτως! β) Η έννοια της “ωριμότητας” σε αντίστιξη με την “ανωριμότητα”. Αποκαλούμε “ώριμη” συμπεριφορά ή “ωριμότητα” την τάδε ή δείνα συμπεριφορά, εαν είναι (εκ νέου επαναλαμβάνω) σύμφωνη με την επιθυμία μας (αλλά και το συμφέρον μας εξίσου). Λ.χ. Εαν εγώ και από κοινού η σύντροφός μου (ουδεμία προσωποποίηση εν προκειμένω) από κοινού δεν επιθυμούμε γάμο και τεκνοποιϊα, τότε ούτε καν θέτουμε θέμα “ωριμότητας” ή και όχι, χώρια ότι θεωρούμε ο ένας τον άλλο, εάν μας έθεταν την ερώτηση, ως προς την επιλογή μας αυτή, ως αυτονοήτως “ώριμα” πρόσωπα από κοινού. Εάν όμως η σύντροφός μου επιθυμεί αυτά τα τελευταία (δηλαδή τεκνοποιϊα και γάμο) τότε ασυζητητί θα με χαρακτηρίσει ανώριμο (και, φυσικά, αυτό υποκρύπτει την ενδόμυχη διάθεσή της να ακολουθήσω τις δικές της επιθυμίες, ώστε μάλιστα να αναγνωρισθώ τελικά και ως ώριμος – εκ μέρους της – εάν όχι και εκ μέρους της κοινωνίας ολάκερης)! γ) Η έννοια – ορθότερα: το σύμβολο – του “΄Εθνους” και η κενότητά του. ΔΕΝ υπάρχουν “΄Εθνη” ακριβώς όπως και ΔΕΝ υπάρχει “Θεός”. Είναι ακραιφνώς “μεταφυσική” και “υπερβατολογική” έννοια όπως επίσης και όλα τα θρησκευτικά σύμβολα. ΄Οπως (δυστυχώς;) και ο Θεός δεν ανευρίσκεται πουθενά έτσι και τα ΄Εθνη επίσης. Δυστυχώς! Απλά ομάδες ανθρώπων συσπειρώθηκαν σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο, παρέκαμψαν την ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ εθίμων, τοπικών διαλέκτων κλπ., έθεσαν ΕΞΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ τα σύνορά τους έναντι των άλλων…Εθνών (αφού μάλιστα έθεσαν και εκτός συνόρων πληθυσμούς που θα ήταν δυνατόν να θεωρηθούν “ομοεθνείς”), παρέκαμψαν “αιμομιξίες”, καθιέρωσαν φαντασιωτικά κριτήρια με χειροπιαστό ενίοτε αντίκρυσμα, και, τελικά κατέληξαν, συγκινησιακά στην συγκρότηση της ιδέας του “΄Εθνους” ως μιάς νέας ΠΙΣΤΗΣ, που υποκατέστησε μιά προηγουμένη ή και σε συγκερασμό και σύνθεση μαζί της. Τόσο απλά…(που δεν είναι καθόλου, μα καθόλου απλό βεβαίως, – κυρίως και ως προς τις συνέπειες, αλλά όχι μόνον – ). Φυσικά “ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο”, εφόσον ο άνθρωπος είναι και ζώον “συμβολικόν”!

Διαμέσω του καθρέπτη. Παραμύθι της Lewis Carroll. ΄Ετος: 1872. H Αλίκη και ο Χάμπτυ Ντάμπτυ
Διαμέσω του καθρέπτη. Παραμύθι της Lewis Carroll. ΄Ετος: 1872. H Αλίκη και ο Χάμπτυ Ντάμπτυ

΄Αλλωστε και εγώ με τη σειρά μου τα σημειολογικά (semantics) δεδομένα εννοιών εχρησιμοποίησα δημιουργώντας κατά τα λοιπά εκ του μηδενός…

“When I use a word,” Humpty Dumpty said in a rather a scornful tone, “it means just what I choose it to mean – neither more nor less”.

“The question is,” said Alice, “whether you can make words mean so many different things”.

“The question is,” said Humpty Dumpty, “which is to be master— that’s all”.

Through the Looking Glass – Lewis Carroll. Year: 1872.

(“΄Οταν χρησιμοποιώ μιά λέξη, είπε ο Χάμπτυ Ντάμπτυ σαρκαστικά, “σημαίνει επακριβώς ό,τι εγώ επιλέγω να σημαίνει – ούτε κάτι λιγότερο ούτε κάτι περισσότερο”.

“Το ερώτημα είναι”, είπε η Αλίκη, “εάν είσαι σε θέση να κάνεις τις λέξεις να σημαίνουν τόσα διαφορετικά πράγματα”.

“Το ερώτημα είναι”, απάντησε ο Χάμπτυ Ντάμπτυ, “ποιός θα είναι ο κυρίαρχος – αυτό είναι όλο”.

Διαμέσω του καθρέπτη. Παραμύθι της Lewis Carroll. ΄Ετος: 1872.

* Σημ. Σκέψεις και συλλογισμοί εδραζόμενες επί  της συγγραφικής δεινότητας των: Παναγιώτη Κονδύλη, Jean-Paul Sartre, Κωνσταντίνο Τσουκαλά, Martin Heidegger, Κορνήλιο Καστοριάδη, Oswald Spengler, Hermann Broch και Isaiah Berlin.

(Εμφανιστηκε 653 φορές, 1 εμφανίσεις σήμερα)

Δείτε ακόμη:

Κάντε ένα σχόλιο

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.