Ο βασιλιάς Όθων και οι Βαυαροί I

Έως πότε η ξένη ακρίδα,

έως πότε  κουφός  Βαυαρός

θα γυμνώνει τη δόλια πατρίδα

εγερθείτε αδέλφια, καιρός.

Γράφει ο Δημήτρης Τζήκας

Τον Οκτώβριο του 1831, ο Ιωάννης Καποδίστριας δολοφονήθηκε μπροστά στην Εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο. Τον σκότωσαν ο Κωνσταντίνος και o Γεώργιος Μαυρομιχάλης, αδερφός και γιος του Πετρόμπεη αντίστοιχα

Παρά το γεγονός ότι κρατούσε κλεισμένο στη χάψη τον πατέρα τους, τον γενναίο Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και οι απειλές για σκοτωμό και εκδίκηση ήταν δημόσιες και σύμφωνες με το πνεύμα της βεντέτας, ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας δεν έπαιρνε ιδιαίτερες προφυλάξεις. Δέχτηκε επίθεση με μαχαίρι και πιστόλι και εξέπνευσε επί τόπου. Ο μοναδικός σωματοφύλακάς του, ο Κρητικός μονόχειρας  Γεώργιος Κοκκώνης, πυροβόλησε το φονιά Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη, ενώ ο αδελφός του Γεώργιος κατέφυγε στη γαλλική πρεσβεία, όπου και κρατήθηκε με διάφορα προσχήματα.

“Σκοτώσαμε τον τύραννο. Μπιστευόμαστε την τιμή της Γαλλίας. Να τα άρματά μας”, φέρεται να είπε ο δράστης στον πρέσβη βαρώνο Ρουάν. [3]. Ο ένας από τους δολοφόνους λιντσαρίστηκε από το μαινόμενο πλήθος και το πτώμα του πετάχτηκε στο λιμάνι.  Ο Γεώργιος στη συνέχεια παραδόθηκε στις αρχές  για να δικαστεί ύστερα από την επιμονή του πλήθους που είχε συγκεντρωθεί και απειλούσε να κάψει τη γαλλική  πρεσβεία.[1] Τελικώς καταδικάστηκε σε θάνατο και τουφεκίστηκε λίγες μέρες αργότερα -τον δίκασαν δικοί τους, γράφει ο Μακρυγιάννης. Ο τραγικός θάνατος του πρώτου πολιτικού άντρα της χώρας βύθισε σε θλίψη τον γεωργικό πληθυσμό, ενώ αντίθετα στην  Ύδραδέχτηκαν την είδηση με πανηγυρισμούς.[2]

Αντικαποδιστριακή αντιπολίτευση

Είναι βέβαιο ότι η Αγγλία και η Γαλλία στήριζαν την αντικαποδιστριακή αντιπολίτευση. Όσο γνωρίζουμε, η ιστορική έρευνα δεν έχει φέρει στο φως αδιάσειστα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι τα αδέρφια από τη Μάνη εκτελούσαν ρητά εντολές των ξένων. Ξέρουμε ότι έγιναν προσπάθειες να ελευθερωθούν οι φυλακωμένοι Μαυρομιχαλαίοι, πολλοί μάλιστα είχαν μείνει με την εντύπωση ότι ο κόμης θα τους άφηνε σύντομα ελεύθερους.  Ο πατέρας Πετρόμπεης, όπως και όλη η οικογένεια, είχαν προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες στον επαναστατικό πόλεμο, είχαν χάσει ανθρώπους και περιουσίες και βεβαίως την κοινωνική θέση που είχαν όλη την προηγούμενη περίοδο- ψωμί δεν είχαν να φάνε.

Αυτοδικία

Η βεντέτα ήταν σοβαρότατο ζήτημα τιμής στη Μάνη. Η πανάρχαια αυτή μορφή αυτοδικίας παρατηρείται κυρίως σε παραδοσιακές κοινωνίες που απουσιάζει ή είναι ανεπαρκής η εξουσία του νόμου: οι άνθρωποι κάνουν αυτό που δεν μπορεί να κάνει το κράτος δικαίου, τιμωρούν δηλαδή τον ένοχο, σύμφωνα με ήθη που κρατούν αιώνες.

Από την άλλη, οι προστάτιδες δυνάμεις ήταν ικανές για όλα, και για πολιτικές δολοφονίες, όπως φάνηκε σε πλήθος περιστάσεις. Αυτό όμως δεν αποδεικνύει ότι αναμείχθηκαν άμεσα στη δολοφονία. Αν κάποιος έχει δολοφονήσει μια φορά, δε σημαίνει ότι λύνει πάντα με αυτό τον τρόπο τις διαφορές του. Οι Μανιάτες δήλωναν δημόσια και παντού ότι ήταν αποφασισμένοι να εκδικηθούν και να πεθάνουν. Ένας Κορφιάτης, έστω και κυβερνήτης, που ξεφτιλίζει τον αρχηγό της οικογένειας είναι στόχος πρώτης προτεραιότητας. Θεωρούμε πιθανότατο οι Μαυρομιχαλαίοι να μην σκότωναν τον κυβερνήτη, αν εκείνος απελευθέρωνε τους φυλακισμένους Μανιάτες, όπως είχε υποσχεθεί λίγες μέρες πριν ενώπιον ξένων αξιωματούχων.

Όπως και να ‘χει, τη δολοφονία ακολούθησε το χάος και η γενική αναρχία. Ο ανεκδιήγητος αδερφός Αυγουστίνος Καποδίστριας απέτυχε να εκλεγεί ο ίδιος κυβερνήτης, αν και συμμάχησε με σημαντικούς στρατιωτικούς και παράγοντες  όπως ο Κολοκοτρώνης και ο Μεταξάς και ξόδεψε αρκετές χιλιάδες γρόσια και λίρες των δανείων.

Τα γεγονότα στο Άργος

Η αιματοχυσία στους δρόμους του Άργους υπήρξε η τελευταία σοβαρή σύ­γκρουση πριν την άφιξη του Όθωνα. Οι οπλαρχηγοί Κριεζώτης και Τσώκρης βαστούσαν την πόλη  έτοιμοι να κινηθούν και να επι­κρατήσουν στη χώρα μόλις  θα ερχόταν ο νέος βασιλιάς. Οι Γάλλοι, με το πρόσχημα ότι η πόλη χρειαζόταν για να στρατωνιστούν τα βαυαρικά στρατευμάτα που θα συνόδευαν τον βασιλιά (πάνω από 3.000 άνδρες), ξεκίνησαν με τέσσερις λόχους και τηλε­βόλα για να απωθήσουν τους ατάκτους. Οι Γάλλοι στρατιώτες λιθοβολήθηκαν άοπλοι στην αγορά της πόλης, ανασυντάχθηκαν όμως γρήγορα, επέστρεψαν στον καταυλισμό τους,  και όρμησαν συντεταγμένα με τις λόγχες σκοτώνοντας επί τόπου κάθε ένοπλο. Μέσα σε τρεις ώρες είχαν σαρώσει την πόλη, αν και οι άτακτοι κλέφτες ήταν πλήθος, ενώ ο Γάλλος διοι­κητής διέταξε να τουφεκιστούν οι αιχμάλωτοι με πρωτοφανή σκληρότητα. [7]

Η σύγκρουση κόστισε στους Έλληνες 160 νεκρούς και άλλους τόσους τραυματίες, ενώ οι Γάλλοι είχαν περίπου σαράντα νεκρούς και τραυματίες. Σύμφωνα με το Φίνλεϊ, το πάθημα στο Άργος, όπου λίγοι τακτικοί επικράτησαν εύκολα απέναντι σε πολυάριθμους αντιπάλους, έκανε τους Έλληνες να σέβονται στο εξής τον ευρωπαϊκό τρόπο του πολέμου, τον οποίο περιφρονούσαν οι περισσότεροι βαθύτατα, ειδικά μετά την ήττα των τακτικών στο Πέτα.

Ο Αυγουστίνος εκδιώχτηκε τελικά και εμβαρκαρίσθη κακήν κακώς για την Κέρκυρα με ρώσικο πλοίο, υπό την ασφυκτική πίεση των ρουμελιώτικων στρατευμάτων, μαζί με τη κάσα του αδελφού του.

Ο Όθων, βασιλεύς των Ελλήνων ελέω θεού, αποβιβάστηκε στο Ναύπλιο στις 25 Ιανουαρίου (8 Φεβρουαρίου) μαζί με τρεις χιλιάδες Βαυαρούς μισθοφόρους στρατιώτες. Στον κόλπο τους Ναυπλίου  κατέπλευσαν επίσης εικοσεπέντε πολεμικά πλοία και τριανταπέντε οπλιταγωγά σκάφη.

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, μεταφράζοντας το έργο του Άγγλου ιστορικού Φίνλεϊ, γράφει σχετικά:

Η φύσις ήτο εν τελεία αρμονία. Ο ήλιος εθέρμαινε και ο αήρ εμύρωνε δια της εαρινής πνοής, ενώ ελαφρά αύρα ερρίπιζε δροσερά από της θαλάσ­σης. Περικαλλής η τοποθεσία, και ανεκάλει ενθυμήσεις ενδόξου παρελθόν­τος. Τα λευκά κτίρια της Τουρκικής πόλεως του Ναυπλίου έστιλβον παρά τους πόδας των Βενετικών οχυρωμάτων με τα κυκλώπεια θεμέλια, τα επιστέφοντα το βραχώδες ακρωτήριόν της. Η ορεινή ακρόπολις του Παλαμηδίου επέσκεπεν αμφότερα, και το επινήσιον φρουρίδιον Μπούρτσι, αξιομνημόνευτον εν τη ιστορία της Επαναστάσεως, ίστατο ως σκοπός εις τον λιμένα. Ο Βασιλεύς απεβιβάσθη και επέβη του ίππου του υπό τα κυκλώ­πεια τείχη της Τίρυνθος, καλυπτόμενα υπό θεατών. Η νεωτέρα πόλις του Άργους εφαίνετο μειδιώσα και εν ερειπίοις, μετά των Πελασγικών θεμε­λίων και των μεσαιωνικών επάλξεων της Λαρίσσης υπεράνω. Ένθεν εφαίνοντο αι Μυκήναι του Ομήρου, εκείθεν αι ιοστέφανοι και χιονοσκεπείς κορυφή των Αρκαδικών και Λακωνικών ορέων συνεχέοντο πόρρω με τα κυανά του Αιγαίου ύδατα.

Ο νέος βασιλιάς ήταν μόλις 17  ετών.  Αν και δεν ήταν ιδιαίτερα εμφανίσιμος (καίτοι ουχί ευειδής) ήταν ακμαίος και συμπαθούς παραστήματος. Ο πρίγκιπας είχε προταθη ως υποψήφιος για τον θρόνον της Ελλάδος πριν την εκλογή του πρίγκιπος Λεοπόλδου, ο οποίος τελικά απορρίφθηκε μετά  από παρασκηνιακές ενέργειες του Καποδίστρια.  Είχε προταθεί τότε ως επιχείρημα ότι, επειδή ήταν νέος, θα συνεταυτίζετο ολοσχερώς με τους υπηκόους του την τε γλώσσαν και την θρησκείαν. Σύμφωνα με πολλές  μαρτυρίες ο νεαρός γαλαζοαίματος  ήταν ασθενής το πνεύμα, κωφός και δεν μπορούσε να τεκνοποιήσει, εν γνώσει των συμμάχων. Οι αντιπολιτευόμενες εφημερίδες τον αποκαλούσαν ανοιχτά άβουλο και βλάκα. Το αδύναμον του χαρακτήρος και ο στενός πολιτικός και πνευματικός του ορίζοντας, επελέγησαν για να μη δείξει στο μέλλον σημάδια στοιχειώδους αυτονομίας ανεξαρτησίας, ενώ το σεξουαλικό ζήτημα αφορούσε τη διαδοχή στο θρόνο. Οι ξένοι ήξεραν ότι δεν θα υπήρχε διάδοχος. Πάντως ο φουστανελάς πρίγκηπας, όταν ήρθεν η ώρα,  αναζήτησε και βρήκε νύφη αναλόγου καταγωγής.

Το μυστηριώδες πιστοποιητικό

Οι σύμμαχοι και κάποιες ελληνικές εφημερίδες της εποχής  φαίνεται να κατείχαν ιατρικό πιστοποιητικό που έλεγε ότι ο Όθων ήταν παντελώς ανίκανος για το θρόνο. Το μυστηριώδες έγγραφο κυκλοφόρησε αργότερα, αλλά δεν δημοσιεύτηκε ποτέ, όσο ξέρουμε, και οδήγησε  στην παραίτηση και τον επαναπατρισμό κάμποσων ξένων αξιωματούχων, παρά τις διαψεύσεις. Σε κάθε περίπτωση,  οι καθόλου κολακευτικές αυτές φήμες κυκλοφορούσαν ευρέως ανάμεσα στο λαό και υπονόμευαν το κύρος του βασιλιά και των Βαυαρών. Πολλοί, όπως θα δούμε σε άλλη ευκαιρία, θεωρούσαν ότι ο Όθων δε θα έμενε βασιλιάς, ακόμα κι αν παραχωρούσε σύνταγμα.[8]

Με την άφιξη του πρίγκηπα, και για τα επόμενα δυόμισι χρόνια, η πραγματική εξουσία θα βρίσκεται στα χέρια των τριών αντιβασιλέων, τους οποίους είχε ήδη διορίσει ο βασιλιάς Λουδοβίκος της Βαυαρίας, με το διάταγμα της 5ης Οκτωβρίου 1832: ο του κόμης Joseph von Armansperg, που θα ασκούσε τη γενική εποπτεία, ο καθηγητής Ludwig von Maurer,  ο οποίος θα αναλάμβανε τα θέματα της δικαιοσύνης, της εκκλησίας και της παιδείας, και  ο αντιστράτηγος Karl Wilhelm von Heideck, ο οποίος θα ήταν υπεύθυνος για στρατιωτικά και ναυτικά ζητήματα.

Σύμφωνα με τους κανονισμούς, που είχε ορίσει ο πατέρας του Όθωνα, οι αποφάσεις θα λαμβάνονταν κατά πλειοψηφία και θα επικυρώνονταν με την υπογραφή και των τριών αντιβασιλέων. Οι άντρες αυτοί  ήταν επιφανείς πολιτικές προσωπικότητες, που κατείχαν σημαντικές θέσεις στη Βαυαρία. Ο Armansperg, φέρεται ως ο πιο φιλελεύθερος από τους τρεις, ήταν αρχηγός του συνταγματικού κόμματος της Βαυαρίας διέθετε πείρα στα οικονομικά, πολιτική οξυδέρκεια και διπλωματικότητα. Ο Maurer ήταν πρώην υπουργός Δικαιοσύνης και ένας από τους πιο διακεκριμένους νομομαθείς της Βαυαρίας. Ο Heideck ήταν γνωστός φιλέλληνας, γνώριζε καλά τα ελληνικά πράγματα και φαινόταν ικανός να οργανώσει αποτελεσματικά τη διοίκηση του στρατού και των τελωνείων. Πριν καν αναλάβει τις ευθύνες του, ο Heideck είχε ήδη ταυτιστεί με το ρωσικό κόμμα. [4]

Οι εθνικές γαίες

Ουσιαστικό πρόβλημα έμενε πάντα, απ την εποχή του πολέμου της Ανεξαρτησίας και του Καποδίστρια, η διανομή των εθνικών γαιών στους αγρότες. Σύμφωνα με τον ιστορικό Νίκο Σβορώνο, από τα 721.000 εκτάρια, στα όποια ανερχόταν η ολική επιφάνεια των εθνικών γαιών, μόνο 28.000 παραχωρήθηκαν ως το 1856 έναντι ετήσιας εξόφλησης, πού κι αυτά άλλωστε πέρασαν στα χέρια των ισχυρών της εποχής. Οι εθνικές γαίες που έγιναν αντικείμενο σφετερισμού, υπολογίζονται σε πάνω από 300.000 εκτάρια. [5]

 Τα λεγόμενα «εθνικά» κτήματα, τα πρώην δηλαδή τουρκικά τσιφλίκια που περιήλθαν στα χέρια του κράτους, ήταν τόσο πολλά, ώστε αποτελούσαν τα 4 με 5 δέκατα του όλου εθνικού εδάφους. Η επιτροπή που διόρισε ο Καποδίστριας για την καταγραφή τους δεν ανταποκρίθηκε καθόλου στον προορισμό της, έπαιρνε παχυλές αμοιβές χωρίς να κάνει απολύτως τίποτε, ενώ η υπόσχεση της διανομής της εθνικής γης στους αγωνιστές ς ολοένα αναβαλλόταν χωρίς να πραγματοποιείται ποτέ.[7]

Οι Έλληνες περίμεναν πάντα τη διανομή αυτή για να μπει τέρμα στα βάσανά  τους. Επί Καποδίστρια, ο  Πονηρόπουλος υπέβαλε σχέδιο στην κυβέρνηση σύμφωνα με το οποίο υπήρχαν στην Ελλάδα 68.000 γεωργικές οικογένειες. Στην καθεμιά θα παραχωρούνταν 100 στρέμματα γης προς δρχ. 30 το στρέμμα. Το κράτος έτσι θα εισέπραττε 204.000.000 δρχ. μέσα σε μια 30ετή προθεσμία και με τόκο 6%. Έτσι η κυβέρνηση θα είχε ετήσιο εισόδημα 20.400 δρχ. Ωστόσο η διανομή αυτή ήταν αδύνατη, ακόμα κι αν καταρτιζόταν πλήρες κτηματολόγιο, γιατί όλοι είχαν αξιώσεις στην εθνική γη.[7]

Από την πλευρά του Καποδίστρια έγινε σκέψη να εποικισθεί η χώρα από ξένους γεωργούς που θα παίρνανε κτήματα, ενισχυμένοι από εξωτερικά δάνεια, για να βελτιωθούν οι καλλιεργητικές μέθοδοι.

Η παρέλκυση του ζητήματος δημιούργησε ταραχές στη χώρα (Ύδρα, Μάνη) και τότε ο Καποδίστριας αναγκάστηκε να ξαναπιάσει το ζήτημα. Έριξε την ευθύνη στη Γερουσία, κατηγόρησε τους μεγαλοϊδιοκτήτες ότι ήθελαν να σφετεριστούν τα «εθνικά» κτήματα και δήλωσε ότι εγκαταλείπει τη σκέψη για εποικισμό ξένων, γιατί η κυβέρνηση δυνατόν να παρεξηγηθεί ότι ευνοεί ξένους εποίκους. Σύμφωνα με το Γερμανό ιστορικό Μέντελσον Μπαρτόλντι, η ευθύνη του Καποδίστρια στην παρέλκυση του ζητήματος της εθνικής γης είναι τόσο τεράστια, ώστε ωχριά μπροστά της κάθε άλλη ενέργεια του υπέρ της χώρας.

Η εξουσία των Βαυαρών, εκ των πραγμάτων, έπρεπε να είναι αυστηρή και αποφασιστική, όπως και η προηγούμενη του Καποδίστρια. Ως προς αυτό, θα ήταν άδικο να κατηγορήσουμε τους “ξένους” για αυταρχισμό. Η επιλογή τριών αντί ενός αντιβασιλέα απεδείχθη ατυχέστατη. Οι τρεις συνωμοτούσαν αδιάκοπα και υπονόμευαν ο ένας τον άλλο σε τέτοιο βαθμό ώστε ήταν αδύνατη οποιαδήποτε συνεννόηση.

Σε κάθε περίπτωση το έθνος είχε κατακτήσει την πολιτική του ανεξαρτησία, είχε εξασφαλίσει έστω περιορισμένα σύνορα και μπορούσε να μπει σε τροχιά κοινωνικής ευημερίας, πάντοτε με τα μέτρα της εποχής. Είναι αλήθεια ότι ο Όθων δεν έκανε καμμία νύξη για σύνταγμα και νόμους στο πρώτο διάγγελμά του προς τον ελληνικό λαό, οι Έλληνες ωστόσο ορκίζονταν πίστη στο βασιλέα και στους νόμους της πατρίδας. Ο  πατέρας του είχε υποσχεθεί σύνταγμα και εθνοσυνέλευση, οι Βαυαροί όμως και οι σύμμαχοί τους παρέπεμψαν το θέμα για αργότερα. Αυτό δυσαρέστησε αρχικά αρκετούς και τους έκανε δύσπιστους, μπορούσε όμως η αντιβασιλεία με κατάλληλη πολιτική να μετατρέψει τη συμπάθεια προς τον Όθωνα σε πολιτική υποστήριξη υπέρ της.

Τι θα μπορούσε να κάνει όμως μια κυβέρνηση, έστω και αν επιβλήθηκε από ξένες δυνάμεις;

Ο Φίνλεϊ, ο οποίος έζησε στην Ελλάδα και γνώρισε εκ του σύνεγγυς την κοινωνική και πολιτική κατάσταση της χώρας, είναι κατηγορηματικός: ο άθλος μπορούσε να επιτευχθεί, παρά τα πολλά προβλήματα που υπήρχαν.

Οι ενθουσιώδεις, όσοι ανελογίζοντο τα ποιητικά κλέη της Ομηρικής Ελλάδος και το ιστορικόν μεγαλείον της Ελλάδος του Θουκυδίδου. πρέπει να τύχωσι συγγνώμης αν τότε έθαλψαν την ελπίδα ότι τρίτη Ελλάς ανέβρωσκεν εις την ζωήν, ήτις και πάλιν θα κατελάμβανε λαμπράν θέσιν εις τα χρονικά του κόσμου. Η πολιτική ανεξαρτησία επετεύχθη, η ειρήνη είχεν εγγυηθή,  ο κατ’ οίκον φατριασμός θα εκόπαζε διά της δικαιοσύνης αμερολήπτων ξένων, και όλαι αι τάξεις θα εδιδάσκοντο, διά της παρουσίας καθεστώσης κυβερνήσεως, να εξαλείψωσι τα συντρίμματα του πολέμου, και να καλλιεργήσωσι τας αρετάς τας οποίας το έθνος είχεν απολέσει υπό τον Οθωμανικόν ζυγόν. Ο άθλος δεν εφαίνετο πολύ δύσκολος.

Υπήρχε άφθονη καλλιεργήσιμη γη, η χώρα ήταν αραιοκατοικημένη, ο πληθυσμός μπορούσε να αυξηθεί ταχέως, εάν τα μέλη της αντιβασιλείας είχον ολίγον κοινόν νουν. Η ραγδαία αύξησις του πληθυσμού στο νεοσύστατο  Ελληνικό Βασίλειο θα έλυνε το Ανατολικό ζήτημα:

“Το μεγαλείτερον μέρος της Ελλάδος ήτο ακατοίκητον. Αι πρόοδοι πολλών Βρετανικών αποικιών και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής μαρτυρούσιν ότι γη καλλιεργήσιμος αποτελεί το ασφαλέστατον θεμέλιον προς εθνικήν ευημερίαν. Προς επίτευξιν ραγδαίας αυξήσεως του πληθυσμού όπου υπάρχει αρκούσα προμήθεια ερήμου γης, ουδέν άλλο απαιτείται ειμή οικιακή αρετή και δημοσία τάξις. Και εν ελευθέρα χώρα, η ραγδαία αύξησις πληθυσμού απολαύοντος το προνόμιον της αυτοδιοικήσεως εις τας τοπικάς υποθέσεις, και αυστηράς δικαιοσύνης περί την κεντρικήν διοίκησιν, είναι το ασφαλέστατον μέσον προς επέκτασιν της δυνάμεως του έθνους. Ο ονειροπόλος άρα όστις θα έβλεπεν οπτασίας αυξήσεως της Ελληνικής φυλής και των ειρηνικών κατακτήσεων της επί ακαλλιέργητων γαιών πολύ πέραν των ορίων του νέου βασιλείου, διερχομένας το πνεύμα του καθώς ο Βασι­λεύς Όθων προήλαυνεν όπως ανέλθη εις τον θρόνον του, δυνατόν να έβλεπεν ό,τι τάχιστα έμελλε να συμβή, εάν τα μέλη της αντιβασιλείας είχον ολίγον κοινόν νουν.

Η ραγδαία αύξησις του πληθυσμού εις το Ελληνικόν βασίλειον θα έλυε το Ανατολικόν ζήτημα. Το παράδειγμα ευνομουμένου Χριστιανικού πληθυσμού, το θέαμα της ηθικής βελτιώσεώς του, της υλικής ευημερίας και διαρκούς επιπλημμύρας του εις την Ευρωπαϊκήν Τουρκίαν, θ’ απήλλασσε τα Ευρωπαϊκά ανακτοβούλια πολλών πολιτικών δυσ­χερειών, επιφέρον την ευθανασίαν της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά, όπως θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε εκτενέστερα σε επόμενα σημειώματα. Η λαϊκή αντίσταση και οι αντιδράσεις δεν άργησαν να εκδηλωθούν εντονότερα,  με ποικίλες αφορμές και διάφορα κίνητρα.

Το επόμενο τραγούδι το εντόπισα σε μια πολύ ωραία ερασιτεχνική εκτέλεση.[6] Παίχτηκε στο πανηγύρι  των Αγίων Γαλακτίωνος και Επιστήμης, 5 Δεκεμβρίου 2011, σε καφενείο της Σίφνου. Αναφέρεται στην αντίσταση κατά των Βαυαρών που οδήγησε τελικά στην Επανάσταση του 1843.  Η αντίσταση κατά των Βαυαρών πέρασε και στη μουσική παράδοση των νησιών, όπως μπορείτε να ακούσετε εδώ:

Τα πουλιά που πετούν στον αέρα

δε φοβούνται κανένα καιρό

μόνο φοβούνται μπαρούτι και σκάγια

κι ένα νέον καλό κυνηγό.

Έως πότε η ξένη ακρίδα,

έως πότε  κουφός Βαυαρός

θα γυμνώνει τη δόλια πατρίδα

εγερθείτε αδέλφια, καιρός.

Θα μας διώχνει απ’ αυτά μας τα μέρη,

θα μας διώχνει απ’ αυτή μας τη γη

φρίττουν τα’ άστρα η μέρα κι η νύχτα

φρίττει ο ήλιος, σελήνη κι αυγή

 Σε άλλη εκτέλεση ακούγεται εδώ: Ακρίδα, συρτό, Σίφνος

Συνεχίζεται εδώ: Ο βασιλιάς Όθων και οι Βαυαροί ΙΙ

Πηγές, παραπομπές και ενδεικτική βιβλιογραφία

[1]Τάκης Σταματόπουλος, Ο εσωτερικός Αγώνας, πριν και κατά την επανάσταση του 1821, εκδόσεις Κάλβος, Αθήνα 1979, τόμος Δ, σελ. 460-462

[2] Τάκης Σταματόπουλος, Ο εσωτερικός Αγώνας, πριν και κατά την επανάσταση του 1821, εκδόσεις Κάλβος, Αθήνα 1979, τόμος Δ, σελ. 462-463

[3] Ι. Κασομούλης, “Ενθυμήματα στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων 1821 -1833″, Τόμος Γ΄, σελ.440

[4] ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ 1770-2000 , εκδ. Ελληνικά γράμματα. τόμ. 4

[5] Νίκος Σβορώνος, Επισκόπηση της Νεοελληνικής Ιστορίας, εκδ. Θεμέλιο

[6] Τα παιδιά στο βίντεο λένε κι άλλους στίχους. Το τραγούδι το βρήκα και σε πιο καθαρευουσιάνικη εκδοχή. Βιολί παίζει είναι ο Παντελής Αγιουτάντης και λαούτο ο Απόστολος Ραφελέτος.

Έως πότε η Ξένη Ακρίδα

Εως πότε κωφός Βαυαρός

Να γυμνώνει τη δόλια πατρίδα;

Ως Εγερθήτε, αδέλφια, καιρός!

Ο πατήρ τον υιόν να σπαράζη

Κι αδελφός αδελφό να κτυπά

Και ο φίλος τον φίλο να σφάζη

Τίνος Ελληνος καρδιά το βαστά

Εγερθήτε, ω Ελληνες, τώρα

Ας μη χάνωμεν πλέον καιρόν,

Να κρημνίσωμεν ήλθεν η ώρα

Τον κακούργον αυτόν Βαυαρόν!

 [7] Μέντελσον Μπαρτόλντι, Επίτομη Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης, εκδ. Ελευθεροτυπία. Πρωτοεκδόθηκε στα 1870.

[8] Γεωργίου Φίνλεϋ: Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως Μετάφραση: Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης,  Φιλολογική επιμέλεια: Άγγελος Μαντάς, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων. Ο Σκώτος θαυμαστής του Θουκυδίδη γράφει μεταξύ άλλων για την ιστορία  του: «Κρίνατέ την αυστηρώς. Δεν είναι άξια αβρότητος, διότι είναι ψυχρά και τραχεία καθώς το έργον απογοητευμένου άνθρώπου… Απελπισθείς ότι θα εξυπηρέτουν κατ’  άλλον τρόπον τον Έλληνικόν λαόν έγινα ο ιστορικός του»