Γιατί η διαπίστωση, ότι μόνον μέσα από την αντιπαράθεση με ορισμένα γνωρίσματα των Νέων Χρόνων συμπυκνώθηκαν ορισμένες ιδεολογικές θέσεις για να συγκροτήσουν ό,τι εκ των υστέρων ονομάσθηκε «συντηρητισμός», δεν εξυπονοεί eo ipso ότι αυτές γεννήθηκαν ex nihilo και αναγκαστικά μέσα σε τούτη την αντιπαράθεση και εξ αιτίας της.

Παρακάτω αναδημοσιεύεται από “ΤΟ ΒΗΜΑ” η ανταλλαγή 5 άρθρων (με χρονολογική σειρά) μεταξύ Ρ. Σωμερίτη και Π. Κονδύλη το Δεκέμβριο του 1997. Αφορμή η προ-δημοσίευση δοκιμίου (http://kondylis.wordpress.com/2008/11/24/geopolitikes/ ) του Κονδύλη για τα ελληνοτουρκικά.

Όποιος θεωρεί τις πολιτισμικές διαφορές ως τις βαθύτερες αιτίες συγκρούσεων οφείλει να καταδείξει ποια χαρακτηριστικά στοιχεία του εκάστοτε πολιτισμού ωθούν σε σύγκρουση και γιατί αυτά δρουν ειδικά σήμερα με τέτοιαν ένταση. Αν αυτό δεν καταδειχθεί, τότε η αιτία της σύγκρουσης δεν είναι αναγκαστικά πολιτισμική, ακόμα και αν οι συγκρουόμενοι εκπροσωπούν διαφορετικούς πολιτισμούς.

Βρίσκω συγκλονιστικό και συναρπαστικό το ότι πάνω σ’αυτόν τον πλανήτη η ύλη ή ενέργεια -όπως θέλει κανείς- απόκτησε συνείδηση του εαυτού της, ότι υπάρχουν όντα που επιδιώκοντας να διευρύνουν την ισχύ τους παράγουν το «πνεύμα» σ’ όλη την ποικιλία των μορφών και των εκπληκτικών παιγνιδιών του και που αλληλοεξοντώνονται επικαλούμενα κατά προτίμηση άρθρα πίστεως και θεωρίες.

Λαϊκισμός είναι λοιπόν ο τρόπος, με τον οποίο γεφυρώνεται (προσωρινά) η αντίφαση ανάμεσα στην αρχή της γενικής ισότητας και στην (προσωρινή) έμπρακτη εξουσία μιας ελίτ μέσα στις συνθήκες της μαζικοδημοκρατικής πολιτικής.

Σε μιάν εξαιρετικά περίπλοκη κοινωνία το γνωστικό στοιχείο θα μπορούσε μάλιστα και να εξασθενίσει από μιάν ορισμένη, ίσως όμως αποφασιστική άποψη. Εννοώ τη γνώση που αφορά τη μακροπρόθεσμη έκβαση των εκτυλισσόμενων βραχυπρόθεσμων ή μεσοπρόθεσμων μερικών διαδικασιών πρόκειται δηλ. για τη γνώση που έχει να κάμει όχι με το -κάποτε επίσης ακατανόητο- παρόν, αλλά με το μέλλον.

Η ίδρυση του γερμανικού κράτους σήμανε σε μεγάλο βαθμό το τέλος της προθυμίας των ξένων να συμμερίζονται την αυτοκατανόηση των Γερμανών. Γιατί αυτή αποκτούσε πλέον μια επιπρόσθετη διάσταση που, καθώς φάνταζε επικίνδυνη στις άλλες (ευρωπαϊκές) χώρες, δεν άργησε να προκαλέσει την απάντηση τους.

Τα παράπονα για την «προδοσία των διανοουμένων», δηλαδή την ενδοτικότητα τους στους πειρασμούς της εξουσίας και της βίας, είναι στον αιώνα μας τουλάχιστον τόσο παλιά όσο και το ξακουστό βιβλίο του Julien Benda (1927). Όπως έπρεπε να αναμένεται, ακούστηκαν και πάλι με ιδιαίτερη ένταση μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού.

Δεν υπάρχουν ανθρώπινα δικαιώματα. Για να το πούμε ακριβέστερα: εν έτει 1998 δεν υπάρχουν ανθρώπινα δικαιώματα και κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει αν θα υπάρξουν στο μέλλον.

Ο λόγος, για τον όποιο η μαρξιστική ουτοπία μπόρεσε να κυριαρχήσει στη σκηνή της παγκοσμίας ιστορίας πάνω από έναν αιώνα και να παραμερίσει σχετικώς άκοπα τις ανταγωνιστικές αναρχικές κτλ. ουτοπίες, έγκείται πρώτα-πρώτα στην ικανότητα της να οργανώνει και να νομιμοποιεί μιά πολιτική δράση, σκοπός της οποίας ήταν βέβαια η εγκαθίδρυση της Ουτοπίας, αλλά της οποίας η αναγκαιότητα προέκυπτε ακριβώς από τη μη πραγμάτωση της Ουτοπίας.