Κατηγορία: Παιδεία

Ιάκωβος Ρίζος (1849 - 1926). Κυρία ξαπλωμένη στον καναπέ. Συλλογή Ιδρύματος Ε. Κουτλίδη

Ο Αριστοτέλης, η ολοκλήρωση του ζητήματος της αφής και η σωματική μεσότητα

Για τον Αριστοτέλη τα φυτά στερούμενα σωματικής μεσότητας, ως πρωτόλεια μορφή ζωής, είναι αδύνατο να αντιληφθούν αισθητηριακά οτιδήποτε, αφού η απώλεια προσωπικής μεσότητας ακυρώνει και οτιδήποτε θα μπορούσε να τη διαταράξει. Όσο κι αν σε επίπεδο αφής ανταποκρίνονται στα ερεθίσματα της ζέστης ή του κρύου θα ήταν μάλλον παράλογο να ισχυριστεί κανείς ότι ακούν ή βλέπουν. Η περίπτωση να αισθάνονται και να μην μπορούν να το εκφράσουν δεν τίθεται από τον Αριστοτέλη, πολύ περισσότερο η πιθανότητα να εκφράζονται κιόλας, αλλά αυτό να μη γίνεται αντιληπτό από τον άνθρωπο γιατί βρίσκεται έξω από τις δικές του αντιληπτικές δυνατότητες.

Διαβάστε περισσότερα ›
Γιοχάνες Βερμέερ. Johannes Vermeer (1632-1675), Η μαστροπός, 1656. Δρέσδη, Πινακοθήκη των Παλαιών Δασκάλων

Ο Αριστοτέλης και οι προβληματισμοί για την αφή

Η αίσθηση της αφής που εξακολουθεί να βρίσκεται σε ισχύ ακόμη και μέσα στο νερό μοιάζει με τις άλλες, αφού και η ακοή και όραση και η γεύση ενεργοποιούνται επίσης στο υγρό στοιχείο. Οι πιθανές αλλοιώσεις που μπορεί να επέλθουν από την παρουσία του νερού (σε άλλες αισθήσεις περισσότερο και σε άλλες λιγότερο) δεν ακυρώνουν το γεγονός.

Διαβάστε περισσότερα ›
Πωλ Σεζάν. Paul Cézanne‎‎. Οι μεγάλες λουόμενες, 1906 Φιλαδέλφεια, Museum of Art.

Ο Αριστοτέλης και οι ιδιότητες της ακοής, της γεύσης και της όρασης

Η κατάδειξη των γευστικών αποχρώσεων θα τεθεί ως επιπλέον παράγοντας της διαμόρφωσης της ψυχής. Η ψυχή τρεφόμενη από τις εμπειρίες δεν μπορεί παρά να διαπλάθεται από τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Οι αισθήσεις είναι δυνατό να συνδεθούν με μνήμες, δηλαδή να προσδώσουν συναισθηματική διάσταση σε ό,τι αντιλαμβάνονται. Τα τραγούδια, ως καλλιτεχνική εκδοχή του ήχου είναι σε θέση να οδηγήσουν σε έντονες συναισθηματικές εξάρσεις επιτείνοντας τόσο τη χαρά όσο και τη λύπη.

Διαβάστε περισσότερα ›
Κωνσταντίνος Παρθένης. «Ο θρήνος».

O  θρήνος της Παναγιάς

Η  παραλλαγή  αυτή  του  Επιτάφιου  Θρήνου  της  Παναγίας  είναι  από  τα  χωριά  της  ορεινής  Αχαΐας. Λεγόταν  κάθε  Μεγάλη  Παρασκευή  το  πρωί  από  τα  παιδιά  του  χωριού,  που  γυρνούσαν  από  σπίτι  σε  σπίτι,  όπως  τα  κάλαντα,  ως  τα  μέσα  της  δεκαετίας  του  1990  περίπου.

Διαβάστε περισσότερα ›
Πίτερ Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος. (περ. 1525-1530 - 1569). Χωριάτικος γάμος

Ο Αριστοτέλης σχετικά με τη φωνή και την όσφρηση

Η ψυχή είναι σε θέση να λειτουργεί γεννώντας σκέψεις και συναισθήματα με όλα τα ερεθίσματα των αισθήσεων, που φυσικά έχουν σωματική αφετηρία. Υπό αυτή την έννοια, οποιοσδήποτε σωματικός ακρωτηριασμός που στερεί δυνατότητες αναγκαστικά έχει και ψυχικές προεκτάσεις συρρικνώνοντας το πεδίο των ερεθισμάτων που μπορούν να τη θρέψουν.

Διαβάστε περισσότερα ›
Εντουάρ Μανέ. Édouard Manet. Μουσική στους κήπους της Τυιλερί, 1862. Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη.

Ο Αριστοτέλης και το ζήτημα του ήχου

«Ακόμη, ο ήχος ακούγεται στον αέρα και στο νερό, αλλά λιγότερο. Υπεύθυνος για τον ήχο, όμως, δεν είναι ο αέρας ούτε το νερό· αλλά πρέπει στερεά σώματα να χτυπήσουν μεταξύ τους και με τον αέρα. Κι αυτό συμβαίνει όταν ο αέρας μετά το χτύπημα μείνει στη θέση του και δε διασκορπιστεί. Γι’ αυτό, αν χτυπηθεί γρήγορα και δυνατά παράγει ήχο· γιατί πρέπει η κίνηση του σώματος που ραπίζει να προλάβει τη διάχυση του αέρα, όπως κάποιος θα χτυπούσε ένα σωρό ή μια στήλη άμμου, που κινείται γρήγορα»

Διαβάστε περισσότερα ›
Νικόλαος Γύζης. Ο χορός των Μουσών

Ο Αριστοτέλης, οι αισθήσεις, το φως και το διαφανές

Για τον Αριστοτέλη δεν υπάρχει άλλη επιλογή για την ενεργοποίηση της όρασης, ώστε να εντοπίσει τα χρώματα από την εντελέχεια του διαφανούς. Από αυτή την άποψη, η παρουσία του διαφανούς που δίνει τη δυνατότητα της ενεργοποίησης κρίνεται απαραίτητη προκειμένου να φανερωθούν τα χρώματα.

Διαβάστε περισσότερα ›
Γκούσταφ Κλιμτ. Gustav Klimt (1862–1918). Οι φίλες, 1916/17

Ο Αριστοτέλης, οι αισθήσεις, η σοφία και τα πάθη

«Ούτε και το πάθος, όμως, έχει μία μόνο σημασία· αλλά τη μια σημαίνει κάποια φθορά που προκαλείται από το αντίθετο, ενώ την άλλη είναι μάλλον διατήρηση του όντος που βρίσκεται σε κατάσταση δυνατότητας από εκείνο που είναι σε εντελέχεια και όμοιο με το πρώτο, με τον ίδιο τρόπο που σχετίζεται η δυνατότητα με την εντελέχεια»

Διαβάστε περισσότερα ›
Μια ομάδα μεταφορικών γλωσσικών χρήσεων χρησιμοποιεί τα πολεμικά μέσα ως τρόπο για να δείξει με εμφατικό και εκφραστικό τρόπο πώς κάποιος καταφέρνει κάτι ή αποτυγχάνει σε κάτι μέσα στη ζωή.

Η στρατιωτική ορολογία… είναι υπόθεση όλων μας!

«Πόλεμος πατήρ πάντων» Η φράση του Ηράκλειτου συνοψίζει την εγγενή στην ανθρώπινη φύση ροπή προς την αντιπαλότητα. Τόσο εγγενή που, σύμφωνα με τη χαρακτηριστική βιβλική αφήγηση, ξεκινώντας από το έγκλημα του Κάιν αυτή έγινε σχεδόν το πρώτο σύμπτωμα της εξόδου από την παραδείσια μακαριότητα και συμφύρεται έκτοτε με την ανθρώπινη ιστορία.

Διαβάστε περισσότερα ›
Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς Υπέρμαχος της Ορθοπραξίας αγωνιστής

Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς Υπέρμαχος της Ορθοπραξίας αγωνιστής

Περί το 1337 το κήρυγμα του Ησυχασμού προσελκύει την προσοχή του Έλληνα λόγιου μοναχού Βαρλαάμ από την Καλαβρία. Ο Βαρλαάμ εις την προσπάθειά του να διορθώσει τους δυτικούς οδηγήθηκε σε νέες αιρέσεις. Ο Γρηγόριος αντάλλαξε επιστολές μαζί του εις την προσπάθειά του να τον φέρει εις την Ορθόδοξη πορεία, μάταια όμως. Ο Γρηγόριος συνέγραψε σειρά έργων αναπτύσσοντας την Ορθόδοξη Αλήθεια  και αποδεικνύοντας τα λάθη του Βαρλαάμ. Οι θέσεις του Γρηγορίου επικυρώθηκαν από συνόδους της Εκκλησίας.

Διαβάστε περισσότερα ›