6 Φεβρουαρίου 2023 at 21:37

Τι σημαίνει η λατινική φράση, «stricto sensu»

Στα λατινικά strictus σημαίνει σφιχτός, στενός· μεταφορικώς, όταν λέγεται για κάποιον ρήτορα, σημαίνει σύντομος και βραχυλόγος· για χαρακτήρες των ανθρώπων έχει την έννοια του «αυστηρού».

Sensus, μεταξύ άλλων σημαίνει: η αίσθηση, το αίσθημα· λ.χ. sensus doloris είναι η αίσθηση του άλγους, το αίσθημα του πόνου, και sensus humanitatis το αίσθημα της φιλανθρωπίας. Σημαίνει ακόμα: διάθεση, φρόνημα, νους, νόημα, διάνοια, το λογικό, γνώμη, απόφθεγμα, πρόταση, περίοδος και έννοια, όταν πρόκειται για λέξεις· κυρίως η τελευταία σημασία μάς ενδιαφέρει εδώ· η φράση «stricto sensu» σημαίνει «με τη στενή (ή την αυστηρή) έννοια» της λέξης.

Σ’ ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο του Παναγιώτη Κονδύλη περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διαβάζουμε: «Η δυνατότητα μετατροπής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σ’ ένα νέο πεδίο έντασης συνάπτεται μ’ ένα κεφαλαιώδες γεγονός, το οποίο όμως ελάχιστα γίνεται αντιληπτό, γιατί όλες οι πλευρές ταυτίζουν αυθόρμητα τους δικούς τους σκοπούς με τους σκοπούς ολόκληρης της ανθρωπότητας. Πρόκειται για το γεγονός ότι με δεδομένη τη σημερνή συγκρότηση της παγκόσμιας κοινωνίας δεν μπορεί να γίνεται λόγος για ανθρώπινα δικαιώματα stricto sensu. Εδώ δεν εννοούμε τις «παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» σε πάρα πολλές χώρες, παρά αναφερόμαστε στην ίδια την ουσία του πράγματος. Ανθρώπινα δικαιώματα, δηλ. δικαιώματα που οι άνθρωποι κατέχουν απλώς και μόνον επειδή κατέχουν την ανθρώπινη ιδιότητα, έχουν χειροπιαστή έννοια και υπόσταση μονάχα αν μπορούν να τα απολαύσουν πάνω σ’ ολόκληρη τη γη, και μάλιστα στον τόπο της ελεύθερης επιλογές τους και δίχως περιορισμούς, όλοι οι άνθρωποι, μόνο και μόνο χάρη στο γεγονός ότι είναι άνθρωποι, ανεξάρτητα από την προέλευση τους ή από άλλες προϋποθέσεις. Όσο αυτό δεν συμβαίνει, όσο δηλ. ο Κινέζος δεν έχει τα ίδια δικαιώματα στις Ηνωμένες Πολιτείες όπως ο Αμερικανός, ούτε ο Αλβανός τα ίδια δικαιώματα στην Ιταλία όπως ο Ιταλός, θα μπορούμε, αν δεν θέλουμε να διαστρεβλώσουμε την έννοια των λέξεων, να μιλάμε μονάχα για πολιτικά δικαιώματα, όχι όμως για ανθρώπινα. Αυτό που σήμερα ονομάζεται κατ’ ευφημισμόν «ανθρώπινα δικαιώματα» το παρέχει πάντοτε μια κρατικά οργανωμένη πολιτική μονάδα σε όσους διαθέτουν την αντίστοιχη υπηκοότητα, και η ισχύς του μπορεί να διασφαλισθεί με εγγυήσεις μονάχα στο εσωτερικό της εκάστοτε επικράτειας.»[1]