«Ή δείρε τ’ αρχοντόπουλο ή μην το φοβερίζεις.»

Η παροιμία του τίτλου λέγεται και αλλιώς: «Ή βάρε τ’ αρχοντόπουλο ή μην το δοκιμάζεις.», « Ή δείρε τ’ αρχοντόπουλο ή χέρι μην του βάνεις.», «Τ’ αρχοντόπουλο ή καλόδειρέ το ή ολότελα άφησέ το.» Και σημαίνει: αν είναι να τιμωρήσεις ή να βοηθήσεις, κάντο σωστά, ολοκληρωμένα· μην κάνεις «μισές δουλειές»· ή κάντο σωστά ή μην το κάνεις, κάνε, βάλε «κάτι παραπάνω». Ο Νικόλαος Πολίτης σημειώνει: «Και ο απλός απειλήσας και ο επιτημήσας και ο δείρας το αρχοντόπουλον επίσης αυστηρώς θα τιμωρηθεί· όθεν προτιμότερον είναι ο θέλων να σωφρονίσει αυτώ να μη περιορισθή εις λόγους, αλλά να προβή εις τα άκρα. Λέγεται δε η παροιμία εις δήλωσιν του ότι ο επιχειρών έργον τι πρέπει μετά ζήλου ν’ ασχοληθεί εις αυτό και να το φέρει εις πέρας, άλλως προτιμότερον είναι να μην το αναλάβει· ειδικώτερον λέγεται υπό των λαμβανόντων λιγότερα των αιτουμένων, ως παρότρυνσις προς τον δίδοντα να συμπληρώσει την δόσιν.» Όμοιες η γερμανική «Όποιος θέλει να δείρει παπά πρέπει να τον αφήσει ξερό στο ξύλο.» και η αραβική «Αν δώσεις σε κανέναν να φάει, χόρτασέ τον· και αν θέλεις να δείρεις κανέναν, δείρε τον να του πονέσει.»

Δ.Τ.

Οι πληροφορίες είναι από εδώ:

Ν.Γ. Πολίτου. Μελέται επί του βίου και της γλώσσης του ελληνικού λαού. Εν Αθήναις. Τύποις Π.Δ. Σακελλαρίου. 1900. Σελ. 430.

Δ. Δημητράκου, Μέγα Λεξικόν Της Ελληνικής Γλώσσης, 1933, τόμοι 15.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ομάδα του facebook Παροιμίες & γνωμικά.

Αν θέλετε να γίνετε μέλη της ομάδας, επισκεφτείτε τη διεύθυνση: https://www.facebook.com/groups/2285257741730850/

Περισσότερες παροιμίες, παροιμιώδεις φράσεις και γνωμικά μπορείτε να βρείτε στο αρχείο μας ΕΔΩ.