Ο Κολοκοτρώνης και οι «σκληρόγνωμοι» Έλληνες
Στο επόμενο απόσπασμα ο Κολοκοτρώνης συζητά με τον κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια για την «εθνική γη» και τους εξισλαμισμούς στην Πελοπόννησο.
«Ὁ Κυβερνήτης μὲ εἶπε καὶ ἐχαιρέτησα τοὺς τρεῖς μινίστρους στὸν Πόρο καὶ ἐπῆγα εἰς τὸν Ἰγγλέζο καὶ ἦτον ἕνας συγγενής του πεθαμένος καὶ ὅσο ποὺ τὸν ἐχαιρέτησα μόνον. Καὶ ἔπειτα ἐπῆγα εἰς τὸν Γκιλμινὸ καὶ μὲ ἐρώτησε διὰ τὴν ἐθνικὴν γῆν καὶ τοῦ ἀπεκρίθηκα μὲ τί τρόπο λέγεται ἐθνικὴ γῆ: «Ὄντας ἦλθε ὁ Τοῦρκος καὶ ἔκαμε ζάπι τὴν Πελοπόννησο στὰ 1717, ποὺ ἐπῆρε τὴν Πελοπόννησο καὶ τὴν ἔκαμε ζάπι, ἔμειναν Τοῦρκοι καθαυτὸ ἕως εἴκοσι φαμιλιὲς μεγάλες, ἄφηκε στὴν Πάτρα δύο φαμιλιές, ἄφηκε στὴν Γαστούνη τοὺς Χωτομαναίους, ἄφηκε εἰς τὸ Νιόκαστρο τὸν Ἄμμο, ἄφηκε εἰς τὴν Κορώνη τὸν Σαλὴμ Χατζῆ, τοὺς μπέηδες τῆς Κορώνης, ἄφηκε εἰς τὴν Μοθώνην ἄλλη μία οἰκογένεια, ἄφηκε εἰς τὴν Ἀνδρούσα τὸν λεγόμενον Μουσάγα, ἄφηκεν εἰς τὸ Λεοντάρι Πιγλὶ καὶ Σελδαρόγλη, ἄφηκε εἰς τὸν Μυστρὰ τοὺς μπέηδες, ἄφηκε εἰς τὴν Τριπολιτσὰ τὸν Ἀρναούτογλου καὶ Δεφτὲρ – Κεχαγιὰ καὶ ἄλλους, ἕνα – δύο φαμελιές.
Ἄφηκε εἰς τὴν Μονεβασιὰ δύο οἰκογένειες, ἄφηκε εἰς τ᾿ Ἀνάπλι ἄλλες τρεῖς οἰκογένειες μπέηδες, ἄφηκε εἰς τὴν Κόρθο τοὺς Χαληλμπέηδες, εἰς τὰ Καλάβρυτα καὶ εἰς τὴν Βοστίτσα καὶ Καρύταινα. Ἐπῆγαν στερνότερα Τοῦρκοι καὶ κατοίκησαν καὶ στὴν Καρύταινα, ὁ καθένας ἀπὸ ἑκατὸν ψυχές, καὶ τοὺς ἐχάρισεν ὁ τότε Σουλτάνος μέρος γῆς γιὰ τοὺς κήπους τους καὶ ὁ ἄλλος ἔμεινε εἰς τὸν λαόν. Ἀπὸ τὴν τυραννίαν τῶν Τούρκων καὶ ἀπὸ τὴν δοξομανίαν ἀρχίνησαν οἱ Ἕλληνες καὶ ἐγένονταν Τοῦρκοι, καὶ ὡς ἐτούρκιζαν ἐκεῖνοι, ἐλέγετο καὶ ὁ τόπος τους τούρκικος. Καὶ οἱ Ἕλληνες ἀπὸ τὰ βαρύτατα δοσίματα τῶν Τούρκων τοὺς ὑποχρέωναν καὶ ἔπαιρναν τὸν τόπον τους καὶ τοὺς ἄφηκαν σκλάβους.
Τοὺς πῆραν ὅλον τὸν τόπον μὲ δυναστείαν. Εὑρίσκετο ἕνας τρίτος τόπος ἑλληνικός, τὰ βουνά, καὶ ὁ ὀμφαλὸς τῆς Πελοποννήσου, ὁ κάμπος, ἔγινε τούρκικος, καὶ ἂν εἶχε μείνουν ἀκόμη οἱ Τοῦρκοι, βέβαια δὲν εὑρίσκετο σπιθαμὴ γῆ ἰδιόκτητος, διατὶ οἱ Τοῦρκοι τὸ κυρίευαν· διατὶ οἱ Ἕλληνες τόμου ἐτούρκιζαν εἶχαν τὴν ἡσυχίαν τους καὶ ὅσοι ἦταν χριστιανοὶ πάντα τοὺς ἀδικοῦσαν, καὶ ἂν ἦτον κανένα ἔθνος ἄλλο, ἤθελε τουρκίσουν ὅλοι, μόνον ἦτον σκληρογνώμονες, διατὶ οὔτε ὁρκώθηκαν ποτὲ νὰ τὸν γνωρίσουν βασιλέα, οὔτε ἐπροσκύνησαν ὅλοι, διότι εἶχαν τὴν Σπάρτη ἀπάνω εἰς τὴν Πελοπόννησο, καὶ δὲν τὰ ἔδωκε ποτὲ τὰ ἄρματά της, καὶ τότενες εἶχαν καταφύγιον καὶ οἱ Ἕλληνες, λεγόμενοι Κλέφτες, καὶ ἐτρώγονταν μὲ τοὺς Τούρκους ἐπάνω εἰς τὴν Πελοπόννησον, καὶ ἐφυλάγονταν ἐπάνω εἰς τὴν Μάνην ἕως τὰ 1780. Ἐτότενες ἦλθεν ὁ Καπετὰν Πασάς, καὶ ἄρχισε μπεηλίκι καὶ ἐπλήρωναν 43 πουγγιὰ ἄσπρα τὸ χρόνο, λεγόμενο χαράτσι, καὶ τὰ ἔπαιρνεν ὁ Καπετὰν Πασάς, καὶ ἔπειτα ποὺ ἔγιναν ὀκτὼ – ἐννέα μπέηδες, ἕως ὅτου ἐσηκώσαμεν τὰ ἄρματα, καὶ ἔφθασε νὰ δίδουν ἕως 200.000 γρόσια. Ποτὲ τὰ ἄρματα δὲν τὰ ἔδωκαν οἱ Μανιάτες, διατὶ καὶ πρῶτα ὁποὺ ἐπῆραν τὴν Πελοπόννησον ὅλην ἔμεινε νὰ πάρουν καὶ τὴν Μάνη. Πλὴν τί νὰ κάμουν εἰς τὴν Μάνη ποὺ ἀπέθαναν ἀπὸ τὴν πείνα καὶ δίψα, καὶ δὲν τοὺς ἔδιδε χέρι νὰ κατοικήσουν. Ἐγύρευαν τὸν ἥμερον τόπον καὶ ὄχι τὸν ἄγριον, καθὼς εἰς τὴν Πελοπόννησον ὅλοι οἱ ἄγριοι τόποι ἔγιναν ἰδιόκτητοι. Τί διάφορον εἶχαν οἱ Τοῦρκοι ἀπὸ τὸν πετρώδη τόπον; Οἱ ἴδιοι κάτοικοι ἐτρόμαζαν νὰ τὸν δουλεύουν». Ἔτσι ἐτελείωσεν ἡ ὁμιλία μας. – Εἶπε: «Δὲν τὸ γνωρίζει ἡ Εὐρώπη ἔτσι».
Πηγή: ΝΤΙΝΟΣ ΚΟΝΟΜΟΣ. Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΕΡΤΣΕΤΗΣ. ΚΑΙ ΤΑ ΕΥΡΙΣΚΟΜΕΝΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ. ΑΓΓΕΛΟΣ Σ. ΒΛΑΧΟΣ. ΕΚΔΟΣΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ. ΑΘΗΝΑ, 1984. ΙΙΙ. ΔΙΗΓΗΣΕΙΣ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΙΕΝΑ. ΔΙΗΓΗΣΗ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ.