Ο Κολοκοτρώνης και η αλήθεια
Γράφει ο Δημήτρης Τζήκας
Τρεις «ανέκδοτες» ιστορίες, όπως καταγράφονται στη «Διήγηση» του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη
«Εφέτο δικό μας, του χρόνου δικό σου.»
Ο «Γέρος του Μοριά» αναφέρει έναν διάλογο του πατέρα του με τους Αρβανίτες που τον καταδίωκαν. Η κλεφτουριά της Πελοποννήσου διαλύθηκε στον μεγάλο διωγμό των κλεφτών, μετά το 1804:
«Ὅταν τοὺς ἐπολέμησε ὁ πατέρας μου, τοῦ ἔλεγαν: «Κολοκοτρώνη, δὲν κάμεις ἰσάφι. – Τί νισάφι νὰ σᾶς κάμω, ὁποὺ ἤλθετε κι ἐχαλάσατε τὴν πατρίδα μου, μᾶς πήρατε σκλάβους καὶ μᾶς ἐκάματε τόσα κακά». Τοῦ ἀποκρίθηκαν: – «Ἐφέτο, δικό μας, τοῦ χρόνου δικό σου». Ισάφι εδώ είναι το «έλεος», η ανακωχή, η κατάπαυση του πυρός..
«Ή να ελευθερωθούμεν ή να χαθείτε!»
Η παροιμιώδης φράση αποδίδεται σ’ έναν φίλο του Κολοκοτρώνη, που βρισκόταν κάπου στην Ευρώπη· ο καλός πατριώτης ανησυχεί για την τύχη της Επανάστασης: «Γέλωτα ἄσβεστον τοῦ ἐπροξενοῦσεν ἡ ἐνθύμησις τῆς ἐπιστολῆς φίλου τινός, ὅστις τοῦ ἔγραφεν ἀπὸ τὴν Εὐρώπην: «Ἢ νὰ ἐλευθερωθοῦμεν, ἢ νὰ χαθῆτε».
«Πέτρα πάνω στην πέτρα να μη μείνει.»
Η κοινή δημώδης έκφραση από την απάντηση του Κολοκοτρώνη στον Ιμπραήμ: «Διαβάζοντας τὴν διαταγήν, ποὺ ἦτον τόσον σφοδρά, τοῦ ἀποκρίθηκα, ὄχι ἀπὸ μέρος μου, ἀπὸ μέρος τοῦ λαοῦ τῆς Μεσσηνίας, ὅτι: «Αὐτὸ ὁποὺ μᾶς φοβερίζεις, νὰ μᾶς κόψεις καὶ κάψεις τὰ καρποφόρα δένδρα μας, δὲν εἶναι τῆς πολεμικῆς ἔργον, διατὶ τὰ ἄψυχα δένδρα δὲν ἐναντιώνονται εἰς κανένα, μόνον οἱ ἄνθρωποι ὁποὺ ἐναντιώνονται ἔχουνε στρατεύματα καὶ σκλαβώνεις· καὶ ἔτζι εἶναι τὸ δίκαιον τοῦ πολέμου· μὲ τοὺς ἀνθρώπους καὶ ὄχι μὲ τὰ ἄψυχα δένδρα· ὄχι τὰ κλαριὰ νὰ μᾶς κόψεις, ὄχι τὰ δένδρα, ὄχι τὰ σπίτια ποὺ μᾶς ἔκαψες, μόνον πέτρα ἀπάνω στὴν πέτρα νὰ μὴν μείνει, ἡμεῖς δὲν προσκυνοῦμε. Τί, τὰ δένδρα μας ἂν τὰ κόψεις καὶ τὰ κάψεις, τὴν γῆν δὲν θέλει τὴν σηκώσεις καὶ ἡ ἴδια ἡ γῆς ποὺ τὰ ἔθρεψε, αὐτὴ ἡ ἴδια γῆ μένει δική μας καὶ τὰ ματακάνει. Μόνον ἕνας Ἕλληνας νὰ μείνει, πάντα θὰ πολεμοῦμε καὶ μὴν ἐλπίζεις πὼς τὴν γῆν μας θὰ τὴν κάμεις δική σου, βγάλτο ἀπὸ τὸ νοῦ σου».
Και τέλος το κολοκοτρωνέικο τεστ της αλήθειας:
«Εὑρισκόμενος εἰς τὰς Ἀθήνας ἔβγαλε εἰς τὰ ὀπίσθια ἕνα σπειρί. Διὰ νὰ μάθει πόσον ἦτο μεγάλο ἔκραξεν ἕναν νὰ τοῦ τὸ ἰδεῖ· καὶ αὐτὸς τοῦ ἀπεκρίθη, εἶναι σὰν ρεβίθι. Κράζει ἄλλον ἔπειτα, τὸν ρωτᾶ καὶ τοῦ λέγει, εἶναι σὰν καρύδι. Κράζει τρίτον καὶ τοῦ λέγει, εἶναι σὰν αὐγό. «Περίεργον, ἐστράφη τότε καὶ εἶπε, ἀπὸ τὸ κεφάλι μου ὡς τὸν κώλο μου, καὶ δὲν μπορῶ νὰ μάθω τὴν ἀλήθεια.»
Πηγή: ΝΤΙΝΟΣ ΚΟΝΟΜΟΣ. Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΕΡΤΣΕΤΗΣ. ΚΑΙ ΤΑ ΕΥΡΙΣΚΟΜΕΝΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ. ΑΓΓΕΛΟΣ Σ. ΒΛΑΧΟΣ. ΕΚΔΟΣΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ. ΑΘΗΝΑ, 1984. ΙΙΙ. ΔΙΗΓΗΣΕΙΣ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΙΕΝΑ. ΔΙΗΓΗΣΗ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ.
Ο Δημήτρης Τζήκας είναι ιστορικός.
Περισσότερες παροιμίες και παροιμιώδεις φράσεις μπορείτε να βρείτε στο αρχείο μας ΕΔΩ.
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ομάδα του facebook Παροιμίες & γνωμικά.
Αν θέλετε να γίνετε μέλη της ομάδας, επισκεφτείτε τη διεύθυνση: https://www.facebook.com/groups/2285257741730850/
