Ρωμαίικον. Εις τας ψυχάς όλων των απλών χριστιανών, των υπό το κράτος της Τουρκίας, απ’ αιώνων τεσσάρων και επέκεινα (αφ’ ότου δηλ. εκυριεύθη υπό των Τούρκων η Ευρωπαϊκή λεγομένη Τουρκία, έπειτα καν αυτή η Κωνσταντινούπολις) διεφυλάττετο η ιδέα και ελπίς της ελευθερώσεως και ανακτήσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Συνοδούς δε κατά την παρούσαν περιήγησιν ο Καποδίστριας είχε τον Γεν. Γραμματέα, τον Κολοκοτρώνην, τον Νικήταν, τον χαράξαντα το σχέδιον της πόλεως Πατρών μηχανικόν Βούλγαρην, τους δύο ιδιαιτέρους αυτού γραμματείς και τους δύο νεωτέρους συντάκτας.

Ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας των προγόνων μας από τη μια μεριά έδειξε τη ζωτικότητα της νεοελληνικής φυλής και από την άλλη το ξεχαρβάλωμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που θεωρούντανε μια από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές δυνάμεις στις αρχές του 19ου αιώνα.

Μόλις έπεσε η Ελλάδα στην πρώτη σκλαβιά της, τη Ρωμαϊκη, και σαν αϊτός από μακρινά βουνά τη μάτιασε από τον Πόντο και χύμηξε καταπάνω της ο Μιθριδάτης (87 π. Χ.). Η Αθήνα, η καρδιά κι ο νους του Ελληνισμού, ήταν πρώτη τώρα στις μεγάλες τις συφορές, καθώς άλλοτε στις μεγάλες δόξες.