Ο κατά Μαξεντίου πόλεμος του Κωνσταντίνου. Όλεθρος του Μαξιμίνου. Διαίρεσις του κράτους μεταξύ Κωνσταντίνου και Λικινίου.
Ο Παύλος Καρολίδης (1849 – 1930) ήταν Έλληνας ιστορικός, πολιτικός και καθηγητής πανεπιστημίου. Το κείμενο που δημοσιεύουμε στη συνέχεια είναι από το βιβλίο του «Εγχειρίδιον βυζαντινής ιστορίας. Μετά των κυριωτάτων κεφαλαίων της λοιπής μεσαιωνικής ιστορίας.», το οποίο κυκλοφόρησε το 1908 από τις εκδόσεις ΝΙΚ. ΤΖΑΚΑΣ· όπως σημειώνει ο συγγραφέας στην εισαγωγή, το εγχειρίδιο συντάχθηκε «προς χρήσιν των φοιτητών της Φιλοσοφικής Σχολής» του Πανεπιστημίου της Αθήνας και είναι «ανάγνωσμα ιστορικόν διδακτικόν εύληπτον τοις πάσι.» (Δ.Τ.)
Κείμενο: Παύλος Καρολίδης
Ο Μαξέντιος μετά την ευχερή κατά του Αλεξάνδρου της Αφρικής νίκην αυτού, ενόμισεν, εν τη επί τη νίκη υπερμέτρω επάρσει αυτού και οιήσει, ότι ηδύνατο να καταστή κύριος σύμπαντος του Ρωμαϊκού κράτους, τουλάχιστον της Δύσεως, καταβάλλων και τον Κωνσταντίνον, είτα δε και τους άλλους έτι μένοντας αυτοκράτορας, και διά τούτο παρεσκευάζετο να επέλθη κατά του Κωνσταντίνου. Αλλ’ ο Κωνσταντίνος επήλθε νυν ραγδαίος εναντίον του πολεμίου και υπερβάς τας Άλπεις προήλασε ταχέως προς την Ρώμην. Ο Μαξέντιος, όστις εν τη άφρονι υπεροψία αυτού ουδεμίαν είχεν ενεργήσει σπουδαίαν πολεμικήν παρασκευήν, νυν διέπραξε και την μεγάλην αφροσύνην να μη αναμείνη τον Κωνσταντίνον εν τη Ρώμη, ής η πολιορκία ηδύνατο να παράσχη ικανάς δυσχερείας εις τούτον, αλλ’ αντεπεξήλθε μετά του στρατού αυτού, ίνα έξωθι της πόλεως συγκροτήση μάχην εκ του συστάδην προς τον αντίπαλον. Αλλ’ εν τη μάχη ταύτη, τη συγκροτηθείση πλησίον του Τιβέρεως ποταμού παρά την Μιλβίαν γέφυραν (27 Οκτωβρίου 312 μ. Χ.), ηττήθη κατά κράτος και εφονεύθη κατά την φυγήν. Ούτω δε ο Κωνσταντίνος εγένετο κύριος της Ρώμης και της Ιταλίας και απάσης της Δύσεως.
Η νίκη του Κωνσταντίνου προήλθε προ πάντων εκ του ενθουσιασμού, μεθ’ ού εμάχοντο οι εν τω στρατώ αυτού πολυπληθείς Χριστιανοί, οίτινες νυν πρώτον κατά την στρατείαν ταύτην έβλεπον προπορευομένην του στρατού την σημαίαν (το λάβαρον) την φέρουσαν την εικόνα του σταυρού. Η αιτία, δι’ ήν ο Κωνσταντίνος ύψωσε νυν εν τω στρατώ αυτού το σημείον του Σταυρού ως σημαίαν αυτού, ιστορείται ως εξής κατά την ιδίαν του Κωνσταντίνου ομολογίαν. Κατά την στρατείαν ταύτην εσπέραν τινα περί την δύσιν του ηλίου, είδε το σημείον του Σταυρού περίλαμπρον εν τω ουρανώ υπό τον ήλιον διά των τούτου ακτίνων εικαζόμενον και επιγραφήν επί τούτου λέγουσαν: «Κωνσταντίνε, εν τούτω νίκα». Τότε δε ο αυτοκράτωρ λαμπρυνθείς εσωτερικώς την ψυχήν έτι μάλλον υπό του ηθικού φωτός του Χριστιανισμού και τελείως πεισθείς περί της αληθείας της Χριστιανικής πίστεως, κατέστησε τον Σταυρόν σύμβολον της πολεμικής αυτού σημαίας· διέταξε δε ίνα και επί των ασπίδων των στρατιωτών χαραχθώσι τα γράμματα I. Χ. Σ. (Ιησούς Χριστός Σωτήρ). Αληθώς δε επελθών νυν μετά της νέας σημαίας εναντίον του Μαξεντίου, κατενίκησεν αυτόν και κατέστη αναμφισβήτητος κύριος άπαντος του δυτικού τμήματος του Ρωμαϊκού κράτους. Από Ρώμης, εις ήν μετά την κατά Μαξεντίου νίκην εισήλθε θριαμβευτικώς, μετέβη ο Κωνσταντίνος εις Μεδιόλανον, ένθα ήλθεν εις συνέντευξιν αυτού ο της Ανατολής αύγουστος Λικίνιος. Ενταύθα ο Κωνσταντίνος συνήψε συγγένειαν προς τον Λικίνιον, δους αυτώ εις γάμον την αδελφήν αυτού Κωνσταντίαν. Συνεφώνησαν δε τότε οι δύο αυτοκράτορες ίνα αμφότεροι εις τα κράτη αυτών παράσχωσι τελείαν ελευθερίαν θρησκευτικήν εις τους οπαδούς αμφοτέρων των θρησκειών, και συμφώνως προς την συμφωνίαν ταύτην εξεδόθη το διάταγμα του Μεδιολάνου (Edictum Mediolani) του έτους 313 μ. Χ., το αναιρούν το διάταγμα της Νικομηδείας του 303 μ. Χ. Από Μεδιολάνου ο Κωνσταντίνος επέστρεψεν επί μικρόν εις την Γαλατίαν ίνα εκδιώξη της χώρας ταύτης Γερμανικά τινα έθνη εισβαλόντα εις αυτήν.
Πριν ή δε ο Κωνσταντίνος επανέλθη εκ της Γαλατίας εις την Ιταλίαν, επήλθον γεγονότα εν Ανατολή, άτινα και ενταύθα πάσαν την αρχήν μετεβίβασαν εις τας χείρας του Λικινίου. Ο καίσαρ Μαξιμίνος, ο είς των τριών υπολειφθέντων αυτοκρατόρων, κατά την εν τη Δύσει απουσίαν του Λικινίου επήλθε κατά του κράτους αυτού από της Συρίας, ίνα αφαιρέση απ’ αυτού τας χώρας, ών ήρχε, και καταστή αυτός μόνος κύριος της Ανατολής. Είχε δε καταλάβει ήδη τας πόλεις Βυζάντιον και Ηράκλειαν την παρά την Προποντίδα (την παλαιάν Πέρινθον), ότε ο Λικίνιος ενίκησεν αυτόν ολοσχερώς εν μάχη τινί παρά την Αδριανούπολιν (313) Ο Μαξιμίνος τραπείς εις φυγήν, ίνα μη αιχμαλωτισθή έλαβε δηλητήριον και απέθανε κατ’ ακολουθίαν τούτου εν μέσω φρικτών βασάνων. Τότε δε ο Λικίνιος έμεινε μόνος κύριος εν τη Ανατολή, όπως ο Κωνσταντίνος εν τη Δύσει. Αλλά και μεταξύ των ούτω δύο μόνον υπολειφθέντων αυτοκρατόρων εξερράγη μετ’ ολίγον νέος πόλεμος, καθ’ όν ήτο πάλιν νικητής ο Κωνσταντίνος (314 μ. Χ.). Διά της νίκης δε ταύτης, μεθ’ ήν ο Λικίνιος ηναγκάσθη να συνομολογήση ειρήνην, αφήρεσεν ο Κωνσταντίνος από του αντιπάλου την Παννονίαν (την νυν Ουγγαρίαν), την Δαλματίαν, Δακίαν (Μολδοβλαχίαν), Μακεδονίαν και Ελλάδα. Ώστε του Λικινίου η αρχή περιωρίσθη νυν μόνον εις τας Ασιατικάς χώρας και εν Ευρώπη εις την Θράκην και την κάτω Μοισίαν. Αλλά και η νέα ειρήνη διήρκεσεν ολίγον μόνον χρόνον. Επειδή ο Λικίνιος, εναντίον των εν Μεδιολάνω συμφωνηθέντων, κατεδίωκεν εν τω κράτει αυτού την Χριστιανικήν θρησκείαν, ο Κωνσταντίνος εκήρυξε κατ’ αυτού αύθις τον πόλεμον (323 μ. Χ.) και ενίκησεν αυτόν δις κατά ξηράν (εν Αδριανουπόλει και εν Χρυσουπόλει) και κατά θάλασσαν καταστρέψας τον στόλον αυτού εν Ελλησπόντω (εν τη ναυμαχία ταύτη διεκρίθη ο από Μαμερτίνης γενναίος υιός του Κωνσταντίνου Κρίσπος). Ο Λικίνιος ηναγκάσθη να παραδοθή εν Νικομηδεία εις τον νικητήν, όστις, καθαιρέσας νυν αυτόν από της αυτοκρατορικής αρχής, εχαρίσατο αυτώ την ζωήν· αλλ’ είτα ο Λικίνιος φωραθείς ως επιβουλεύων τω Κωνσταντίνω εφονεύθη κατά διαταγήν αυτού (324 μ. Χ.). Ο Κωνσταντίνος έμεινε νυν μόνος κύριος του Κράτους.
Οι φωτογραφίες είναι από εδώ: Charles Diehl, Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, εκδ. Ηλιάδη -Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία.
https://www.thoughtco.com/roman-empire-battle-of-milvian-bridge-2360878
