Άθεοι χριστιανοί
Του Κωστή Παπαγιώργη*
Σήμερα που η δυτική Ευρώπη κλείνει εκκλησίες με σκοπό να γίνουν παμπ ή αίθουσες διαλέξεων, όταν καταφθάνουν οι μεγάλες εορτές των Χριστουγέννων και του Πάσχα οι πάντες –πιστοί και άπιστοι – ξεχνώντας το ένα τους πρόσωπο (του άθεου σαν κι εμάς που δεν εκκλησιάζεται και θεωρεί τον θάνατο αξεπέραστη συνθήκη), σπεύδουν στις εκκλησίες. Το γιατί είναι προφανές. Η κοινωνία ολόγυρα ακολουθεί τον ρυθμό του εκκλησιασμού, οι ηλικιωμένοι (που ήταν κάποτε νεαροί και νεαρές…) είτε παίζουν είτε δεν παίζουν τον ρόλο του πιστού, ουσιαστικά στα μάτια της νεολαίας είναι οι «εξαπατημένοι», οι τα φαιά φέροντες, οι άνθρωποι που βάζουν τη συνήθεια υπεράνω της πίστεως απλά και μόνο για να μετέχουν στο εκκλησιαζόμενο πλήθος. Από αποσυνάγωγοι –τουλάχιστον στις μεγάλες εορτές – προτιμούν να είναι συνάγωγοι έστω με θεατρικό τρόπο.
Από διαφορετική σκοπιά αν κοιτάξουμε το ζήτημα, καταλαβαίνουμε ότι οι μοναχικοί κατά κανόνα ξεχνούν το χριστιανικό εορτολόγιο ενώ αντίθετα οι παντρεμένοι και οικογενειάρχες θεωρούν την εκκλησία και την λειτουργία θετικό φροντιστήριο. Κατά μία έννοια, σύνολη η Ευρώπη και η Αμερική θέλουν να «πιστεύουν» (παρότι ολόγυρα τίποτα δεν επιβάλλει την πίστη) ή τουλάχιστον να συντηρούν μια θρησκεία που έστω κι αν έδωσε ό,τι είχε, κατορθώνει ακόμα να επικοινωνεί με τα φυλλοκάρδια του κοσμάκη σαν ένα είδος εσωτερικής θαλπωρής.
Πως να λησμονήσει κανείς τα κάλαντα; Τον οβελία; Μια σειρά εορτές που ειδικά στις μικρές κοινότητες θεωρούνται ζωοποιές τελετουργίες πέρα από πίστη και απιστία; Κατά μία έννοια η εκκλησία απώλεσε πολλά από τα προνόμιά της και από τον ρόλο του εσωτερικού ελέγχου των ψυχών, παραταύτα δεν έχασε το κύρος της έστω κι αν χάνει σιγά σιγά το ποίμνιό της. Πράγματι, κατά μία έννοια, ο οικογενειάρχης που παρακινεί σύνολη την οικογένεια να εκκλησιάζεται, δεν πηγαίνει με το ευαγγέλιο στο χέρι, αλλά λογαριάζει πως εκτός εκκλησίας τα μέλη της οικογένειας ενδέχεται να θεωρηθούν αποκλεισμένα.
Είναι προφανές ότι στην εποχή μας η εκκλησία απώλεσε όλα σχεδόν τα προνόμια που κατείχε τους περασμένους αιώνες, όταν ο πάπας και ο πατριάρχης ήταν οι κεφαλές Ανατολής και Δύσεως. Η πολιτική παραμέρισε την εκκλησιαστική εξουσία, το διαζύγιο μεταξύ εκκλησίας και κράτους άνοιξε διαφορετικό ορίζοντα. Ενώ για τους πολιτικούς μιλάμε με κάποια σοβαρότητα, αν τεθεί ζήτημα πίστεως και εκκλησίας, ο νους μας πάει στις μεγάλες γιορτές της χριστιανοσύνης που σώζονται έστω και με το πρόσχημα του χριστιανο-σοσιαλισμού….
