Raffaele Simone: «Το μειλίχιο τέρας – Γιατί η Δύση δεν πηγαίνει προς τα αριστερά;» Του Κωστή Παπαγιώργη* Η ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ Όσοι είχαν στο παρελθόν την ευκαιρία να προβληματιστούν για την εξέλιξη της νεωτερικότητας περιέγραψαν θετικές κατακτήσεις και πολλά υποσχόμενους μετασχηματισμούς, γεμάτους […]

ο έργο αποτελεί μια τραγωδία ερωτική, οικογενειακή, εθνική, φιλοσοφική και μεταφυσική. Μια βαθιά ψυχολογική ανάλυση και μια αιματοβαμμένη περιπέτεια. Πραγματεύεται προβλήματα όπως, η πολιτική, η βία, η ηθική και η διένεξη πάνω στη διάσταση θεωρίας και πράξης, πάνω στον τελικό σκοπό της ζωής. Η ξαφνική δολοφονία του βασιλιά της Δανίας και πατέρα του Άμλετ έχει ως αποτέλεσμα την ενθρόνιση του αδερφού του, Κλαύδιου. Το φάντασμα του βασιλιά καταγγέλλει τη δολοφονία του από τον αδερφό του και τη γυναίκα του και ζητάει από τον Άμλετ εκδίκηση.

Αντίθετα, η ανικανότητα ενός έθνους να συναγωνισθεί με άλλα σε ό,τι -καλώς ή κακώς- θεωρείται κεντρικό πεδίο της κοινωνικής δραστηριότητας θέτει σε κίνηση έναν διπλό υπεραναπληρωτικό μηχανισμό: τον πιθηκισμό ως προσπάθεια να υποκαταστήσεις με επιφάσεις ό,τι δεν κατέχεις ως ουσία και την παραδοσιολατρία ως αντιστάθμισμα του πιθηκισμού. Απ’ αυτή την άποψη, ο πτωχοπροδρομικός ελληνοκεντρισμός και ο κοσμοπολίτικος πιθηκισμός αποτελούν μεγέθη συμμετρικά και συναφή, όσο κι αν φαινομενικά εκπροσωπούν δύο κόσμους εχθρικούς μεταξύ τους.

Η Εύα θα μπορούσε να μην τα είχε σκεφτεί ποτέ όλα αυτά. Θα μπορούσε να μην είχε παραβεί ποτέ την εντολή, μα τότε δεν θα είχαμε ούτε Ανθρωπότητα, ούτε Ιστορία, θα ζούσε για πάντα και θα ήταν σα να μην έζησε ποτέ. Αυτό συμβαίνει και με την Αριστερά μας. Κάθε φορά που κάνει πως δεν βλέπει το απαγορευμένο δέντρο, κάθε φορά που απλώνει το χέρι στους καρπούς του Αφεντικού, απλά σβήνει και πεθαίνει ή ζει σα να μην έζησε ποτέ.

“Ο άνθρωπος προβάλλει λοιπόν στη φύση την εντύπωση ότι η φύση επιδιώκει κάποιους σκοπούς. Ο άνθρωπος τους ερμηνεύει στη φαντασία του σύμφωνα με τα πρότυπα που έχει, όταν δεν μπορεί να ξεπεράσει την παραστατική γνώση.”

Εξάλλου στην ύστερη μεταπολιτευτική περίοδο, από τη δεκαετία του 1990, η εμφύλια διαμάχη καθίσταται ουσιαστικά άνευ αντικειμένου και διακυβεύματος, μετά την αποτυχία του υπαρκτού σοσιαλισμού, τη σύγκλιση σοσιαλδημοκρατίας και δεξιάς στην Ευρώπη και την διασφάλιση, ακόμα και μέσω της Πασοκικής κοινωνικοποίησης της διαφθοράς, της… ισότητας αριστεράς και δεξιάς στην Ελλάδα! Γι’ αυτό και η εμφυλιοπολεμική ροπή επιβιώνει πλέον αποκλειστικά ως μηδενισμός. Προνομιακός χώρος εκδήλωσής του η κυριαρχία των κάθε είδους μηδενιστικών ρευμάτων στη νεολάια και η μεταβολή του εθνομηδενισμού σε κυρίαρχη ιδεολογία των ελίτ.

Οι Αθηναίοι μάζευαν τα λεφτά για να τους προστατέψουν από τους Πέρσες. Οι Σπαρτιάτες για να πολεμήσουν τους Αθηναίους και να δείξουν στους Πέρσες ότι δεν τους έχουν ανάγκη. Η κυριαρχία οφείλει να παρουσιάζεται πάντα σαν απελευθέρωση. Το μόνο σίγουρο είναι η καταπίεση: «Μόλις τελείωσε την αγόρευσή του, σηκώθηκαν πολλοί – ιδίως όσοι φοβόνταν, επειδή είχαν κατηγορηθεί για αντίπαλοί του – και πρότειναν τρόπους για να βρεθούν χρήματα, τάζοντας ότι θα δώσουν και οι ίδιοι. Ο Καλλικρατίδας πήρε αυτά τα χρήματα, εισέπραξε και από τη Χίο πέντε δραχμές για κάθε ναύτη κι έβαλε πλώρη για τη Μήθυμνα της Λέσβου που βρισκόταν στα χέρια του εχθρού».

Γίνανε όλ’ αυτά και «τιμή στον Προμηθέα τον φίλο μας που μας έδωσε πια τα πάντα». Μέχρι καινούργιους ανθρώπους έφτιαξε στη Φωκίδα από λάσπη, μέχρι τα δάκρυα του έβαλε για να ζυμωθή αυτή η λάσπη, μέχρι έκλεψε από την Αθηνά επιστήμες και γνώσεις και τα πάντα, αλλά ήρθε και η ώρα του να τιμωρηθή, τώρα που ο Ζεύς είχε πιά την εξουσία στα χέρια του.

Το Μουσείο ντελ Πράδο (ιστοσελίδα)

Το κριτήριο της λειτουργικότητας είναι τεχνολογικό, δεν αρμόζει για να κρίνουμε το αληθές και το ορθό. Άραγε η συναίνεση μπορεί να επιτευχθεί με συζητήσεις, όπως πρεσβεύει ο Habermas; Αυτό βιάζει την ετερογένεια των γλωσσικών παιχνιδιών. Και η επινόηση γίνεται πάντα με διαφωνίες. Η μεταμοντέρνα γνώση δεν είναι μόνο το όργανο των εξουσιών. Εκλεπτύνει την ευαισθησία μας απέναντι στις διαφορές και ενισχύει την ικανότητα μας να υποφέρουμε το ασύμμετρο. Η ίδια δεν βρίσκει τον λόγο της ύπαρξης της στην ομοφωνία των εμπειρογνωμόνων, άλλα στην παραφωνία των επινοητών.