Η κοινωνία δύναμη απασχόλησης & ανάπτυξης
Χαρακτηριστικά & επιπτώσεις της ύφεσης
Γράφει ο Θωμάς Τσιόκανος*
Η ανάλυση της ύφεσης και των αιτίων που οδήγησαν σε αυτήν δεν είναι του παρόντος. Είναι όμως χρήσιμο να αναφερθούμε στα χαρακτηριστικά και τις επιπτώσεις της, για να αντιληφθούμε πως διαμορφώνεται το οικονομικό περιβάλλον και ποια είναι τα κρίσιμα σημεία πάνω στα οποία πρέπει σχεδιασθεί πολιτική αντιμετώπισης και να ληφθούν αποφάσεις.
Γενικά, η υποβάθμιση της οικονομικής δραστηριότητας και της εθνικής οικονομίας οδηγούν σε συρρίκνωση των μισθών και των εισοδημάτων, την μείωση της κατανάλωσης, σε παραλυσία της αγοράς, κλείσιμο επιχειρήσεων, μαζική ανεργία, απορύθμιση του κοινωνικού ιστού και σε ανθρωπιστική κρίση, σε έλλειψη ελπίδας και προοπτικής.
Η στενότητα στη χρηματοδότηση από θεσμικά όργανα δίνει χώρο σε κερδοσκοπικά κεφάλαια να καλύψουν τα κενά ρευστότητας, με υψηλό κοινωνικό και οικονομικό κόστος και από την άλλη οδηγεί την αγορά και την οικονομία γενικότερα σε καταστάσεις ολιγοπωλίων και κερδοσκοπικές συμπεριφορές.
Η συσσώρευση πλούτου, αντί για πηγή επένδυσης και ανάπτυξης, λόγω της ανασφάλειας και της αβεβαιότητας της οικονομίας, μετατρέπεται σε διαρκή πληγή διαρροής κεφαλαίων προς το εξωτερικό.
Η μείωση της οικονομικής δραστηριότητας και των εισοδημάτων έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση της φορολογικής βάσης και των φορολογικών εσόδων, με αποτέλεσμα νέες φορολογίες, που συρρικνώνουν τα διαθέσιμα εισοδήματα και επιτείνουν την ύφεση
Επιθετικές – ισοπεδωτικές πολλές φορές- φορολογικές πολιτικές αυτοσυντήρησης του συστήματος, οδηγούν σε περαιτέρω επιδείνωση της ήδη ασθενικής οικονομικής δραστηριότητας και ειδικά αυτής της παραγωγικής οικονομίας.
Οι διάφορες, περιορισμένες συνήθως, πολιτικές ρευστότητας προσφέρουν κάποια πρόσκαιρη ανακούφιση, εφόσον όμως δεν συνοδεύονται από αντίστοιχες παραγωγές, οδηγούν συνήθως σε καταναλωτικές φούσκες, σε αύξηση των εισαγωγών και των διαρροών στη μαύρη τρύπα.
Τυχόν προγράμματα ανάπτυξης και στήριξης της πραγματικής οικονομίας προσκρούουν στην έλλειψη των απαραίτητων κεφαλαίων, με αποτέλεσμα αρνητικούς ή πολύ μικρούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Η αβεβαιότητα της οικονομίας απωθεί ξένα επενδυτικά κεφάλαια, και αν υπάρξει ενδιαφέρον, κατά κανόνα, είναι ακραία κερδοσκοπικά και στόχο έχουν συνήθως τις βασικές υποδομές και τον φυσικό πλούτο της χώρας, με τίμημα συνήθως αποικιοκρατικό, και όχι νέες επενδύσεις.
Συνθήκες επιτήρησης της οικονομίας, και περιορισμοί ή αδυναμία άσκησης νομισματικής πολιτικής, βάζουν φραγμούς σε κάθε πρόγραμμα ανάπτυξης μέσω δημοσίων δαπανών και επενδύσεων.
Ένας «φαύλος κύκλος» παραλυσίας της οικονομίας και μιας ανθρωπιστικής κρίσης ,στα οποία η κλασσική οικονομία δυσκολεύεται, ή ακόμα, αδυνατεί να δώσει λύσεις, με τις συνήθεις μεθόδους αντιμετώπισης.
Ελλάδα 2015
Όσον αφορά την Ελλάδα του 2015, η κρίση και η ύφεση, εκτός άλλων που δεν είναι του παρόντος, είναι και αποτέλεσμα διαμόρφωσης και βασικών δομών της οικονομίας.
Μια οικονομία εικονική, κρατικοδίαιτη, έντασης υπηρεσιών, με πλήθος συντεχνιακών προστατευτισμών, που χαρακτηρίζεται από έλλειψη πραγματικών παραγωγών και παραγωγικότητας, που καλύπτει τα παραγωγικά κενά της με ένα τεράστιο όγκο εισαγωγών
Μία οικονομία ανορθολογική, προσανατολισμένη στην υπερβολική ενίσχυση των διαδικασιών, του παρασιτισμού, της διαφθοράς και την αυτοσυντήρηση του συστήματος, που, χρόνια, έχει δομηθεί και συντηρηθεί με δανεικά και εις βάρος της πραγματικής οικονομίας
Μια οικονομία που έχει εγκλωβίσει χρηματοδοτικά (Τειρεσίας) και φορολογικά με την επιβολή δυσβάστακτων φόρων, υγιείς παραγωγικές δυνάμεις της χώρας, προς όφελος των εισαγωγέων, του μαύρου χρήματος και των κάθε μορφής κερδοσκόπων.
Μια οικονομία με παντελή έλλειψη, ή, ανεπάρκεια συστηματικών υποδομών τεχνικοοικονομικής και επιστημονικής στήριξης, σύγχρονων δικτύων εμπορίας και διακίνησης, σύγχρονων μαζικών εργαλείων προβολής και διασύνδεσης παραγωγού-καταναλωτή, και με πληθώρα πολιτικών σε βάρος της πραγματικής οικονομίας, προς όφελος των εισαγωγέων και των κερδοσκόπων.
Τελικό αποτέλεσμα, εκτός της ύφεσης και των επιπτώσεών της, ένα τεράστιο χρέος και οικονομία σε επιτήρηση με όλα όσα αυτά συνεπάγονται.
Κρίσιμοι στρατηγικοί στόχοι οικονομιών σε ύφεση
Σε αυτό το οικονομικό περιβάλλον καλείται η οικονομική επιστήμη να βρει λύσεις και να δώσει απαντήσεις.
Να ιεραρχήσει και να καθορίσει τους κρίσιμους στόχους, να εντοπίσει τα κατάλληλα οικονομικά εργαλεία ανάκαμψης, να αναπροσανατολίσει, να προγραμματίσει και να συντονίσει πολιτικές και πόρους στην άμεση υλοποίησή αυτών των στόχων
Τέτοιοι κρίσιμοι στρατηγικοί στόχοι σε συνθήκες ύφεσης, ανεργίας και έλλειψης παραγωγικότητας δεν μπορεί να είναι άλλοι παρά:
1.-Η παραγωγική απασχόληση του άνεργου δυναμικού
2.- Η ενίσχυση των τοπικών παραγωγών και της πραγματικής οικονομίας
3.-Η εξυγίανση της αγοράς και ο εξορθολογισμός της οικονομίας
Η κοινωνική δυναμική αντίδοτο της κρίσης
Σε αυτά τα δεδομένα, της στενότητας δημοσιονομικών κεφαλαίων, λόγω της ύφεσης και περιορισμών λόγω της επιτήρησης, αλλά και αυτών που απορρέουν από την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η κλασσική οικονομία αδυνατεί να δώσει λύσεις, ή, εάν κάπου, είναι λύσεις αργές, χρονοβόρες, συνήθως υψηλού κόστους και αμφίβολης αποτελεσματικότητας.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον επιβάλλεται να εντοπισθούν νέα εργαλεία, άμεσης απόδοσης και οικονομικές πολιτικές τέτοιες, που να ξεπερνούν τους περιορισμούς και οι οποίες, χωρίς ιδιαίτερο δημοσιονομικό κόστος, να δίνουν στα προβλήματα άμεσες λύσεις, και στην οικονομία προοπτική.
Τέτοια εργαλεία – αντίδοτα στην οικονομική κρίση, μπορούμε να βρούμε μόνο μέσα στην κοινωνία, την Κοινωνική Οικονομία, την Οικονομία της Αλληλεγγύης.
Υπάρχει πάντα στον αντίποδα κάθε κρίσης μια κοινωνική δυναμική, που είναι ικανή, εφόσον ενεργοποιηθεί, να δώσει την κατάλληλη απάντηση σε κάθε μορφή δυσλειτουργίας της αγοράς και της οικονομίας.
Κατ’ αρχήν, υπάρχει ένα τεράστιο αναξιοποίητο παραγωγικό δυναμικό, ανθρώπινο και μη. Ανθρώπινο δυναμικό με γνώσεις και δεξιότητες, με θέληση και ανάγκη για εργασία. Μέσα παραγωγής και υποδομές που υπολειτουργούν ή βρίσκονται σε πλήρη αδράνεια. Ένα τεράστιο κεφάλαιο συνολικά, η ενεργοποίηση του οποίου μπορεί να αλλάξει ριζικά την πορεία κάθε οικονομίας.
Η κοινωνία των εργαζομένων μπορεί να αποτελέσει τη δύναμη υποστήριξης, στα πλαίσια μιας πολιτικής αλληλεγγύης. Να χορηγήσει τα απαραίτητα κεφάλαια ή τις εγγυήσεις που απαιτούνται, ενώ παράλληλα να αποτελέσει τον εγγυητή της επιτυχίας, αξιοποιώντας την καταναλωτική δύναμη που διαθέτει. Μάλιστα, χωρίς κανένα κόστος και προς όφελος όλων.
Η σύγχρονη οικονομία διαθέτει τα απαιτούμενα χρηματοοικονομικά εργαλεία, αλλά και σύγχρονα συστήματα οργάνωσης, διαχείρισης και ανάπτυξης.
Η κοινωνία είναι έτοιμη, όσο ποτέ άλλοτε, να αποδεχθεί και να στηρίξει ένα σχέδιο που να δίνει λύσεις στα προβλήματα, ελπίδα και προοπτική.
Αυτό που μένει είναι πολιτική πρωτοβουλία ικανή να ενσωματώσει αυτές τις δυναμικές και να τις μετουσιώσει σε Δύναμη Παραγωγικής Ανάπτυξης και Απασχόλησης μέσα από μια πολιτική ενεργοποίησης του παραγωγικού δυναμικού, με κοινωνική στήριξη , στα πλαίσια:
1.-Μιας Κοινωνικής Συμφωνίας, που να αποτυπώνει τη θέληση της κοινωνίας και την απόφασή της για ανατροπή της κατάστασης, με ενεργητική συμμετοχή.
2.-Ενός καλά σχεδιασμένου προγράμματος οργανωμένης παραγωγικής ανασυγκρότησης του ανθρώπινου και του λοιπού ανενεργού παραγωγικού δυναμικού.
3.-Της αξιοποίησης έξυπνων εργαλείων χρηματοοικονομικής υποστήριξης, σύγχρονων τεχνικών οργάνωσης, διαχείρισης και ανάπτυξης.
4.- Της διαμόρφωσης υποστηρικτικού τεχνικού, οικονομικού και νομικού περιβάλλοντος.
Μια Κοινωνική Σύμπραξη, με άλλα λόγια, μεταξύ των παραγωγικών και κοινωνικών τάξεων αφενός και της κοινωνίας των ανέργων αφετέρου, με πρωτοβουλία της πολιτείας, που θα δίνει στους ανέργους την απαραίτητη στήριξη και τη δυνατότητα να ενσωματωθούν στο παραγωγικό ιστό της χώρας προς όφελος όλων. Στα πλαίσια της Κοινωνικής Αλληλεγγύης και ενός εθνικής εμβέλειας Ολοκληρωμένου Προγράμματος Απασχόλησης & Ανάπτυξης.
Η Κοινωνική Οικονομία και η Οικονομία της Αλληλεγγύης αποτελούν ίσως την τελευταία γραμμή άμυνας της κοινωνίας απέναντι στις κερδοσκοπικές επιθέσεις των «αγορών» και των κάθε λογίς κερδοσκοπικών κεφαλαίων, ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες της παγκοσμιοποίησης.
Μπορούν να αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό εργαλείο αντίστασης, ένα ασφαλές καταφύγιο απασχόλησης, αξιοπρεπούς διαβίωσης και ανάπτυξης μιας κοινωνίας, ιδιαίτερα σε καταστάσεις ύφεσης, οικονομικής κρίσης, πτώχευσης και περιορισμών λόγω επιτήρησης.
Αντίστοιχα αυτής της αναγκαιότητας, επομένως πρέπει να διαμορφώνονται οι οικονομικές πολιτικές και το θεσμικό περιβάλλον. Έτσι ώστε, να δίνουν στην κοινωνία εργαλεία ισχυρά και ευέλικτα, ικανά να αντιμετωπίσουν κάθε δυσλειτουργία της αγοράς και της οικονομίας γενικότερα.
* Οικονομολόγος, απόφοιτος της Α.ΣΟ.Ε.Ε.
