Νικόλαος Ι. Χαλκιάς, ο πρώτος Δήμαρχος της Κοζάνης
Δημοσιεύουμε, σε νεοελληνική απόδοση, αποσπάσματα από το βιβλίο του φιλολόγου Παναγιώτη Λιούφη Ιστορία της Κοζάνης, έκδοση 1924.
Κείμενο: Παναγιώτης Λιούφης
απόδοση στα νέα ελληνικά: Δημήτρης Τζήκας*
Νικόλαος Ι. Χαλκιάς
Γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1835 κι ήταν γιος του Ιωάννη Πλη. Μετά τις πρώτες σπουδές επιδόθηκε στο εμπόριο· καθώς ήταν επιχειρηματικό πνεύμα απ’ τη φύση του, ανέπτυξε ζωηρά τις εργασίες του καταστήματος. Αρχικά εργαζόταν στα Ιωάννινα, όπου έμεινε μια πενταετία, αργότερα δε, μετακόμιζε εμπορεύματα, ιδίως βαμβάκι, στο Μοναστήρι. Επισκεπτόμενος την Κωνσταντινούπολη διεύρυνε τον κύκλο των εμπορικών του επιχειρήσεων. Έπειτα, αφού νυμφεύτηκε στην Κοζάνη την Ελισάβετ Πάπουρα και σύστησε τέλειο εμπορικό κατάστημα, έγινε σπουδαίος παράγοντας εμπορικής συναλλαγής με το εξωτερικό. Συγχρόνως όμως ασχολήθηκε με την εκμάθηση της Τουρκικής γλώσσας και της νομοθεσίας -χρημάτισε μάλιστα επανειλημμένα δικαστικός πάρεδρος- ενώ, με την εξυπνάδα του (αγχίνοιαν), τη μελέτη και το κύρος του, έγινε νομομαθής και πολλάκις επέβαλε τη γνώμη του στους ειδικούς (επαΐοντες), προς ωφέλεια των Χριστιανών, ερμηνεύοντας σοφά αμφίβολες διατάξεις και ρήτρες του θεμελιώδους νόμου (μεντζελέ). Γι’ αυτό το λόγο, κατέστη σεβαστός όχι μόνο στους Χριστιανούς αλλά και στους Μουσουλμάνους, διετέλεσε δε σ’ όλα τα κοινοτικά αξιώματα, παρέχοντας ευδόκιμες υπηρεσίες, ευφήμως μνημονευόμενος.
Το 1879, αναδείχθηκε πρώτος Χριστιανός δήμαρχος κι επιτέλεσε σπουδαία έργα· παρ’ όλες τις αντιδράσεις, ρυμοτόμησε κάποια μέρη της πόλης, την κόσμησε με υπονόμους και οδοποιίες, διαφυλάσσοντας πάντοτε στο ακέραιο το γόητρο της δημοτικής αρχής, δια της επιβλητικότητας του χαρακτήρα του. Το 1878, με τη διπλωματική του λεπτότητα και την οξυδέρκεια που τον διέκρινε, συντέλεσε πάρα πολύ, ώστε να καταπραϋνθεί ο Σαλήχ πασάς, ο οποίος προχωρούσε εναντίον της πόλης, με σκοπό να την καταστρέψει, αφού είχε κατηγορηθεί για επαναστατικές τάσεις. Οι σχέσεις του με τους πασάδες Χαλή και Ρετζέπ συνέβαλαν στην ενίσχυση της αγοράς και την ελευθεριώτερη διαβίωση των Χριστιανών.
Τέλεσε δε πανηγυρικά τα εγκαίνια της πρώτης αμαξιτής οδού απ΄την Κοζάνη προς τα Σέρβια, το 1882. Κατά το διάστημα της πολιτείας του όμως, είχε και ισχυρή αντιπολίτευση· ο θάνατος του μεγαλύτερου γιού του Ιωάννη πλήγωσε ισχυρά την φύσει αδάμαστη θέληση του, ενώ αλλεπάλληλα δυστυχήματα της οικογένειάς του, και η καταγγελία, ότι βρίσκεται σε σχέσεις με το Ελληνικό Κομιτάτο, ανάγκασαν τον Νικόλαο Χαλκιά ν’ απομακρυνθεί από την ενεργό πολιτική, γύρω στο 1892. Έκτοτε, ζούσε ιδιωτεύων, παρέχοντας τις σοφές συμβουλές του στις δικαστικές υποθέσεις των συμπολιτών, τιμώμενος και απολαμβάνοντας γενική υπόληψη για τα αγαθά έργα που είχε επιτελέσει. Αν και απείχε απ΄ την ενεργό κοινοτική δράση, δεν έπαυε να δείχνει ενδιαφέρον για την πρόοδο και την πολιτεία των νεότερων· απ’ τη φύση του δε φιλομαθής, αγαπούσε να γνωρίζει την παγκόσμια πολιτική κατάσταση. Κατά τον Μάρτιο του 1905 πέθανε· ήταν δε τιμημένος δια του παρασήμου «Μετζητιέ».
Οι φωτογραφίες είναι από εδώ: http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/1995/10/01101995.pdf
