Τον καιρό που ο Ολλανδός ιερέας, θεολόγος και λόγιος Έρασμος έγραψε το Μωρίας Εγκώμιον (1509), ο Αναγεννησιακός Ανθρωπισμός είχε μόλις αρχίσει να συγκρούεται με τον Σχολαστικισμό και πνευματικοί άνθρωποι έρχονταν σε αντιπαράθεση με κληρικούς.

Στις αριστοφανικές Νεφέλες (39-55), είναι βαρύ το φορτίο του βίου, έτσι όπως το εξηγεί στον γιο του ο αγροίκος Στρεψιάδης. Βλάστημα της υπαίθρου αυτός, παιδί μιας φύσης αθώας, απονήρευτης κι ανέμελης, έχει εφ’ όρου ζωής να πληρώνει ορέξεις αστικές και πολυδάπανες.

Το χρυσόβουλο ανήκει στη μονή Ολυμπιώτισσας, βασίζεται δε σε προηγούμενα χρυσόβουλα και καταγράφει τα κτήματα που ανήκουν στο μοναστήρι, ανάμεσα στα οποία σαφώς και ονομαστικά γίνεται λόγος για την Κοζάνη (περί Κόζιανης), όπως θα δούμε παρακάτω.

Η ήττα στην Ιψό, ο θάνατος του Αντιγόνου και η φυγή του Δημητρίου σημείωσαν το τέλος αυτού που ήταν να αποδειχθεί ως η μόνη προσπάθεια ενώσεως της πατρίδας και των κατακτήσεων του Μεγάλου Αλεξάνδρου υπό μια και μόνη εξουσία.