Διότι ὅλοι οἱ Ἕλληνες ὠπλοφόρουν λόγω του ὅτι αἳ κατὰ κώμας διεσπαρμένοι ἐγκαταστάσεις τῶν ἤσαν ἀνοχύρωτοι καὶ αἳ πρὸς ἀλλήλους συγκοινωνίαι ἐπισφαλεῖς καὶ οὕτως ἐσυνήθισαν νὰ διαιτῶνται, φέροντες ὄπλα ὅπως οἱ βάρβαροι.

Στον Όμηρο βρίσκουμε την απόδειξη για τα προηγούμενα: «…μολονότι έζησε πολύ ύστερον και από τα Τρωικά, πουθενά δεν ονόμασε με το όνομα αυτό όλους, ούτε άλλους εκτός εκείνων που ακολούθησαν τον Αχιλλέα από την Φθιώτιδα, οι οποίοι ήσαν και οι πρώτοι Έλληνες, αλλ’ αποκαλεί αυτούς εις τα ποιήματά του γενικώς Δαναούς και Αργείους και Αχαιούς. Ούτε βαρβάρους, άλλωστε, μνημονεύει διά τον λόγον, ως νομίζω, ότι ούτε οι Έλληνες είχαν ακόμη διακριθή διά κοινού αντιθέτου ονόματος.»

Οι Σπαρτιάτες λοιπόν θα μετατρέψουν τους ντόπιους κατοίκους σε περίοικους, που θα έχουν αυτονομία στην εσωτερική τους ζωή, αλλά θα είναι υποχρεωμένοι να κατασκευάζουν τα όπλα τους και να τους ακολουθούν στρατιωτικά, ενώ, όσοι δεν συνεισέφεραν με αυτούς τους τρόπους, έδιναν έναν ελάχιστο φόρο. Πάντως οι σχέσεις των περιοίκων με τους Σπαρτιάτες ήταν φιλικές.

Ο Αριστοτέλης επέκρινε τον σπαρτιατικό νόμο που επέτρεπε στις γυναίκες, σε αντίθεση με τους άνδρες, να ζουν άσωτα και με πολυτέλεια. Από τις μαρτυρίες συμπεραίνουμε ότι οι γυναίκες δε χρειαζόταν να ασκούνται ύστερα από τη γέννηση παιδιών ή αφού πέρασαν την ηλικία που μπορούσαν να τεκνοποιήσουν.

Ένα αξιόλογο βιβλίο που συμβάλλει στη μελέτη και την έρευνα του Θουκυδίδη, χαρακτήρισε το πόνημα του φιλολόγου Θανάση Μπαντέ με τίτλο «Ο Θουκυδίδης, ο πόλεμος και η πολιτική» ο δρ. Φιλολογίας Γιάννης Ζαρογιάννης, χθες σε εκδήλωση στο Γαλλικό Ινστιτούτο Λάρισας.

Το τέλος του 12ου αι. π. Χ. εγκαινίασε για το χώρο του Αιγαίου μια περίοδο ανακατατάξεων που διήρκησε χρονικά περίπου μέχρι τον 8ο αι. π. Χ. Αιτία ήταν η πτώση του μυκηναϊκού πολιτισμού που έσβησε σταδιακά, μάλλον υπό την συνεχή πίεση φυλών από τον βορά, γεγονότος που στην συλλογική μνήμη των ανθρώπων που έζησαν στα ίδια εδάφη αιώνες αργότερα έμεινε γνωστό ως «η κάθοδος των Ηρακλειδών».

Το βέβαιο είναι ότι ο Αριστοτέλης στο δεύτερο βιβλίο των «Πολιτικών» του (τα «Πολιτικά τα ολοκληρώνει μετά το 335 π. Χ.) εκφράζει ξεκάθαρες επιφυλάξεις ως προς την αξιοπιστία των δύο αυτών βασιλιάδων: «Αλλά βεβαίως θα ήταν καλύτερα, κάθε βασιλιάς να εκλέγεται με βάση τον τρόπο της ζωής του, και όχι όπως γίνεται τώρα.

Από την άλλη, στο στρατόπεδο των Αθηναίων οι εξελίξεις ήταν επίσης ραγδαίες. Όταν έφτασαν οι απεσταλμένοι των Τετρακοσίων ολιγαρχικών της Αθήνας από τη Δήλο στη Σάμο, έγινε σάλος. Στη συνέλευση που πραγματοποιήθηκε οι στρατιώτες δεν ήθελαν καν να τους ακούσουν και φώναζαν ότι πρέπει να θανατωθούν αυτοί που κατέλυσαν τη δημοκρατία.

Η δημοκρατία που παραπαίει ανάμεσα στην πολιτική διαφθορά και τον εφησυχασμό των πολιτών δεν είναι τίποτε άλλο από τον προθάλαμο της ολιγαρχίας. Γι’ αυτό η δημοκρατία είναι καθημερινή και ακατάπαυτη μάχη. Γιατί το ίδιο ακατάπαυτα είναι και τα συμφέροντα της ολιγαρχίας.

Ο Αλκιβιάδης, αποδιωγμένος πλέον από τους Λακεδαιμονίους, δεν μπορούσε να προσδοκά τίποτε περισσότερο από την επιστροφή του στην Αθήνα. Έχοντας ως μοναδικό όπλο την επιρροή του στον Τισσαφέρνη θα παίξει το τελευταίο του χαρτί μέχρι το τέλος. Εξάλλου, η παντελώς αποδυναμωμένη Αθήνα μετά τα σικελικά, δεν έχει και πολλά περιθώρια διαπραγματεύσεων. Υπό αυτούς τους όρους μια ενδεχόμενη συμμαχία με τον Τισσαφέρνη είναι εξόχως δελεαστική.