Παροιμίες για τις γυναίκες

«Αγέρας και γυναίκα δεν κλειδώνονται.»

[= είναι δύσκολο να ελέγξει κάποιος τη συμπεριφορά μιας γυναίκας· ότι δυσφύλακτον η γυνή· παραπλήσιες οι ιταλικές «Όπου βρίσκονται κορίτσια ερωτευμένα δεν ωφελεί να κλειδώνονται οι θύρες.», «Σε κακή γυναίκα λίγο χρησιμεύει η φύλαξη.», «Φυλάγεται καλύτερα ένα σακί ψύλλοι παρά μια γυναίκα.», οι καταλανικές «Αμπέλια και ωραίες γυναίκες δύσκολο να φυλαχτούν.», «Αμπέλι και κορίτσι, απιδιώνας και χωράφι με κουκιά κακά φυλάγονται.», η πορτογαλική «Ωραία γυναίκα, αμπέλι και συκοπερίβολο δύσκολα φυλάγονται.», η ρωμουνική «Μπορείς να φυλάξεις ένα σακί ψύλλους, ένα κοπάδι λαγούς, μα όχι μια γυναίκα.», οι δανέζικη «Κορίτσι της παντρειάς δύσκολα φυλάγεται.», «Πλένει κόκκινη κεραμίδα όποιος φυλάγει γυναίκα.», οι ολλανδικές «Πιο εύκολο είναι να φυλάγει κανείς ένα καλάθι με ψύλλους παρά μια δωδεκάδα νέα κορίτσια.», «Ευκολότερο είναι να σαλαγήσει κανείς ένα κοπάδι ποντίκια ως τα Ιεροσόλυμα, παρά να φυλάγει δύο γυναίκες.» και η γερμανική «Να φυλάγει κανείς γυναίκες είναι χαμένος κόπος.»]^[1]

«Ένα κομμάτι άνθρωπος και δεκαοχτώ γυναίκες.»

[= δεκαοχτώ γυναίκες δεν ισοφαρίζονται μ’ έναν άντρα.^[2] δηλαδή «παρά να ζουν μύριες γυναίκες, κάλλιο ένας άντρας να ζει (ή να βλέπει το φως της μέρας).» Όμοιες οι ιταλικές «Αξίζει πλειότερο ένας άντρας από εκατό γυναίκες.», «Αξίζει πλειότερο μια μπερέτα από εκατό σκούφιες.», «Όπου είναι καπέλα δεν χρειάζονται σκούφιες.», «Τα καπέλα δεν είχαν ποτέ ανάγκη από τις σκούφιες.», η γαλλική «Αξίζει πλειότερο ένα καπέλο παρά δυο σκούφιες.», η ρωμουνική «Η γυναίκα, όσο κι αν είναι δυνατή, το μισό του ανδρός.», η γερμανική «Ένας άντρας έχει βάρος όσο δέκα γυναίκες.», «Η γυναίκας είναι μισοψημένος άντρας.», «Όπου είναι πανταλόνια, δεν αξίζουν τα φουστάνια.»]^[3]

Ένας επέταγε τη γυναίκα του από το παραθύρι και χίλιοι την εκαρτέραγαν.^[4]

Ακόμα κι ο τόπος που κάθεται η γυναίκα θέλει ξύλο.

Δείρε τη γυναίκα σου κι ας μην ξέρεις γιατί· αυτήν ξέρει.

Άμα η γυναίκα αρχίσει τη δουλειά της δε θ’ αφήσει.^[5] [= αν μια γυναίκα κερατώσει τον άντρα της μία φορά, θα συνεχίσει να το κάνει.]

Κάλλια να θάφτεις γυναίκα, παρά να παίρνεις. [= όμοιες η γερμανική «Να θάφτεις γυναίκες είναι καλύτερο, παρά να τις πηγαίνεις στην εκκλησία (για στεφάνωμα).», η ρωσική «Δυο φορές η γυναίκα είναι αγαπητή· όταν μπαίνει στην καλύβα κι όταν τη βγάζουν όξω.» και η σέρβικη «Δυο φορές χαίρεται ο άνδρας· όταν παντρεύεται κι όταν θάφτει τη γυναίκα.»]^[6]

Κοίτα τη γάτα και το σκυλί να ιδείς πώς θε να ‘χει και τη γυναίκα. & Κοίτα το σπερδούκλι για να ιδής το φρούτο σου.  [= ενν. αν ακόμη και τα οικόσιτα ζώα ενός σπιτιού είναι καλοθρεμμένα, το σπίτι είναι πλούσιο.]^[7]

«Αλιά σ’ εκειόν που γελαστεί και γυναικός πιστέψει!»

[= όμοιες οι γαλλικές «Είναι τρελός όποιος εμπιστεύεται σε γυναίκα.», «Από κακή γυναίκα φυλάγου και στην καλή μην εμπιστεύεσαι.», η ρωμουνική «Γυναίκα και σκυλί να μην πιστεύεις.», η δανέζικη «Μην εμπιστεύεσαι καμμιά κόρη της Εύας.», η γερμανική «Δεν πρέπει να πιστεύει κανείς τη γυναίκα, ακόμα κι όταν είναι πεθαμένη.», «Όποιος πιστεύει γυναίκα έχασε το νου του.» και η ρωσική «Όποιος γυναίκα πιστεύει τρεις μέρες δε θα ζήσει.»]^[8]

«Καλή κακή γυναίκα με βγάνει από καθενού κερατά την πόρτα.»

[= ο έγγαμος, κι αν ακόμα η γυναίκα του είναι άσχημη διάγει βίον ήσυχον μη έχω χρείαν να θυραυλή εις τας οικίας μοιχαλίδων. Όμοια η γερμανική «Ο γάμος είναι που γιατρεύει από την πουτανιά.»]^[9]

«Ποια ημέρα χωρίς ήλιο, ποια γυναίκα χωρίς φίλο;»

[= & Ποιο Σαββάτο χωρίς ήλιο, ποια γυναίκα χωρίς φίλο; Ειρωνική δικαιολογία μοιχαλίδων γυναικών· όμοιες οι ιταλικές «Δεν είναι γυναίκα χωρίς αγάπη και γέρος χωρίς πόνο.», «Δεν υπάρχει Σαββάτο χωρίς ήλιο, δεν υπάρχει κόρη χωρίς αγάπη, δεν υπάρχει καρδιά χωρίς πόνο.», η γαλλική «Ποτέ χήρα χωρίς παρηγοριά, ούτε Σαββάτο χωρίς ήλιο.», η καταλανική «Δεν είναι Σαββάτο δίχως ήλιο, ούτε γριά χωρίς πονηριά, ούτε κόρη χωρίς αγάπη, ούτε γκαστρωμένη χωρίς πόνους.», η ολλανδική «Σπάνιο όμορφη κόρη χωρίς αγαπητικό.», η γερμανική «Ούτε Σαββάτο χωρίς ήλιο ούτε γυναίκα χωρίς τη γλύκα της αγάπης.»]^[10]

 «Όπου ιδείς κακή γυναίκα, τρεις φορές την εχαιρέτα.»

[= τυπικώς τουλάχιστον, καλό είναι να έχεις καλές σχέσεις με γυναίκες κακόγλωσσες και να μη δίνεις αφορμές. Κι αρχίζω με μεγάλο καρδιοχτύπι να τσοι διπλοχαιρετώ και ν’ αναστορούμαι και ν’ ανιστορούμαι την παροιμία του γερω Ατσιποθόδωρου· «όπου ιδείς κακή γυναίκα, τρεις φορές την εχαιρέτα.»]^[11]

«Στη μάστρα και στο πλύμα γνωρίζετε τη γυναίκα.»^[12]

[= στο σκαφίδι του ζυμώματος και στη σκάφη γνωρίζετε τη γυναίκα· επειδή και το ζύμωμα και το πλύσιμο είναι δουλειές πολύ κοπιαστικές, οι γυναίκες γίνονται λίαν ευερέθιστες και αδυνατούν να κρύψουν τον φυσικό τους χαρακτήρα. Παραπλήσιες οι ιταλικές «Ψωμί και μπουγάδα κάνουν τη γυναίκα να θυμώνει.», «Όταν οι γυναίκες κάνουν πλύση ή ψωμί, στέκου μακριά.», «Όταν οι γυναίκες έχουν πλύση, στέκα μακριά σαράντα μίλια.», η γαλλική «Γυναίκα που φουρνίζει ή κάνει μπουγάδα είναι μισότρελη ή λυσσασμένη.», η ολλανδική «Όσο η γυναίκα πλένει δεν ακούει ο άνδρας έναν καλό λόγο.» και η γερμανική «Όταν οι γυναίκες πλένουν και φουρνίζουν τις έχει καβαλικεμένες ο διάολος.»]

«Όποιος δέρνει τη γυναίκα δέρνει το κεφάλι του.»

[= σαφής· παραπλήσιες οι κουτσοβλάχικες «Όποιος δέρνει τη γυναίκα χτυπά το κεφάλι του.», «Όποιος χτυπά το μουλάρι χτυπά το πουγγί του.», η δανέζικη «Όποιος χτυπά τη γυναίκα του χτυπά το ζεβρί του χέρι με το δεξί.», οι γερμανικές «Όταν ο άνδρας δέρνει τη γυναίκα του γελάει ο διάβολος.», «Όποιος βρίζει τη γυναίκα του βρίζει τον εαυτό του.» και η βουλγάρικη «Δέρνει τη γυναίκα του, δέρνει το κεφάλι του.»]^[13]

«Έχεις γυναίκα με μυαλό, έχεις στο σπίτι θησαυρό.»

[= η συνετή και φρόνιμη γυναίκα είναι ανεκτίμητης αξίας. Παραπλήσιες οι ιταλικές «Όποιος βρίσκει καλή σύζυγο έχει μεγάλη τύχη.», «Η καλή νοικοκυρά είναι η τιμή κι ο πλούτος του σπιτιού.» η ισπανική «Με καλά άρματα είναι αρματωμένος όποιος με καλή γυναίκα είναι παντρεμένος.», η πορτογαλική «Η καλή γυναίκα είναι ασήμι που πολύ κουδουνίζει.», η σουηδική «Ευσεβής γυναίκα είναι κελλάρι αρετής.», η ολλανδική «Μια καλή γυναίκα δεν μπορείς να πληρώσεις με κανένα χρυσάφι.»]^[14]

Δημήτρης Τζήκας

Περισσότερες παροιμίες, παροιμιώδεις φράσεις και γνωμικά μπορείτε να βρείτε στο αρχείο μας ΕΔΩ.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ομάδα του facebook Παροιμίες & γνωμικά.

Αν θέλετε να γίνετε μέλη της ομάδας, επισκεφτείτε τη διεύθυνση: https://www.facebook.com/groups/2285257741730850/

Πηγές και παραπομπές

[1] Πολ. Δ’.

[2] Πολ. Δ’.

[3] Πολ. Δ’.

[4] Πολ. Δ’.

[5] Πολ. Δ’.

[6] Πολ. Δ’.

[7] Πολ. Δ’.

[8] Πολ. Δ’.

[9] Πολ. Δ’.

[10] Πολ. Δ’.

[11] Συλλογή Κρητικών επιστολών εις την εγχώριον διάλεκτον. Ή Το κάτοπτρον του δημοσίου των χριστιανών της Κρήτης φρονήματος από του έτους 1868-1878. Εκ του τυπογραφείου των συζητήσεων. Εν Αθήναις, 1878.

[12] Καλαβρία. Πολ. Δ’.

[13] Πολ. Δ’.

[14] Πολ. Δ’.

[15] Steven Runciman. Μυστράς. Μετάφραση: Πέι Κορρέ, Τζίνα Καπατσώρη. Εκδ. Καρδαμίτσα. Αθήνα, 1986.

[16] Ιωάννης Βηλαράς. Άπαντα. Εκδοτικός Οίκος Δημητράκου. Αθήναι, 1935.

[17] Λεωνίδας Χ. Ζώης. Λεξικόν Φιλολογικόν και Ιστορικόν Ζακύνθου. Τυπογραφείον «Ο Φώσκολος». Εν Ζακύνθω, 1898.

[18] Σπ. Αναγνώστου. Λεσβιακά. Ήτοι συλλογή λαογραφικών περί Λέσβου πραγματειών. Εν Αθήναις. 1903.

[19] Ευάγγελος Μπαλέρμας. Το ημερολόγιο ενός βαρυποινίτη. Εκδ. Κέδρος. Αθήνα, 1980.