Το μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Αλεξανδρούπολης
…ως σύμβολο στην καιόμενη Θράκη…
Θορυβήθηκα όταν Θρακιώτης φίλος και συνάδελφος με ενημέρωσε ότι, αν η φωτιά περνούσε από την βορεινή πλευρά της Εγνατίας οδού στην απέναντι, όπου βρίσκεται το μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Αλεξανδρούπολης (περιοχή Μαΐστρου), κινδύνευε κι αυτό… Και δεν θα επρόκειτο μόνο για μια ακόμη απώλεια, όπως αυτή του δάσους που κατακαίει η πυρκαγιά. Θα σηματοδοτούσε -και μέσα από μια άλλη οπτική- την ανικανότητα της κεντρικής εξουσίας να προστατεύσει το φυσικό περιβάλλον, που το ίδιο το μουσείο έστω και σημειολογικά συμβάλλει σ’ αυτό…
Αξιέπαινη ήταν ασφαλώς η πρωτοβουλία του Δήμου Αλεξανδρούπολης να ιδρύσει, πριν δυο περίπου δεκαετίες, ένα τέτοιο Μουσείο σε μια από τις περισσότερο ενδιαφέρουσες περιοχές του Ελληνικού χώρου, κοντά στον Έβρο και στο δάσος της Δαδιάς. Δικαιολογημένος λοιπόν ήταν ο ενθουσιασμός των ευαισθητοποιημένων σε ζητήματα περιβάλλοντος πολιτών, των διαφόρων φορέων της πόλης και βεβαίως των οικολογικών οργανώσεων. Και ήταν αυτό το γενικευμένο κλίμα ευφορίας που έδινε κουράγιο και σ’ εμάς τους μελετητές του έργου να ανταποκριθούμε με συνέπεια στις απαιτήσεις του ως προς τους χώρους και τον εξοπλισμό του.
Οι προσδοκίες των αρχιτεκτόνων και όσων άλλων συνεργαστήκαμε για να προκύψει το βραβευμένο αυτό μουσείο της Φυσικής ιστορίας, δικαιώθηκαν και διάχυτη ήταν η ικανοποίηση του ευρύτερου κοινού. Η κεντρική εξουσία ωστόσο απαξίωσε, όπως άλλωστε συχνά συμβαίνει, το πολύτιμο για τη περιβαλλοντική εκπαίδευση έργο κι ας εμείς ως μελετητές του παίρναμε από παντού επαίνους… Τους θυμάμαι ακόμη όταν το 2005 κατέβηκα στο Μουσείο Μπενάκη της Αθήνας και παρέλαβα το βραβείο. Κάτι αντίστοιχο εισπράξαμε πριν δέκα περίπου χρόνια στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Θεσσαλονίκης (πανεπιστημιακό), όταν τον Ιούνιο του 2016 εγκαινιάστηκε η Έκθεση των αρχιτεκτονικών έργων, που είχαν δημοσιευτεί στο περιοδικό «Κτίριο».
Συχνά μονολογούσα χαρούμενος, πιστεύοντας ότι και οι ιθύνοντες του δικού μας τόπου άρχισαν να …ευαισθητοποιούνται! Η περιβαλλοντική εκπαίδευση, σκεπτόμουν, θα περάσει σύντομα στα σχολεία, στην κοινωνία και ο «πατριωτισμός» δεν θα «πιστοποιείται» μέσα από εκφωνήσεις μονότονων πανηγυρικών λόγων… Αγαπώ το τόπο μου σημαίνει πριν απ’ όλα ότι προστατεύω το φυσικό περιβάλλον του, νοιάζομαι για τις πολιτισμικές αξίες του, τα μνημεία, τα λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά δημιουργήματά του, τη λαϊκή παράδοση…
Ύστερα όμως από λίγα χρόνια το μουσείο έμεινε έρημο στον κάμπο, ούτε ένας δεν διορίστηκε -απ’ όσο ξέρω- για να το κρατά ανοιχτό, για να ενημερώνονται οι μικροί μαθητές, οι πολίτες, οι επισκέπτες… Ούτε ένας δεν αποσπάστηκε από τους χίλιους διορισμένους που προόριζαν για την φύλαξη των πανεπιστημιακών κυλικείων… Τώρα που όλα – μαζί και η ψυχή μας – έχουν μαυρίσει στην πολύπαθη Θράκη, καθώς η φωτιά δεν αφήνει τίποτα όρθιο και οι δικαιολογίες περισσεύουν, θα ήθελα επιτέλους ως πολίτης να ακούσω από τους υπεύθυνους για την προστασία του περιβάλλοντος θεσμικούς παράγοντες μια τεκμηριωμένη εξήγηση για τα αίτια της συμφοράς…
1-9-2023
Γιάννης Κύρκου Αικατερινάρης
αρχιτέκτων
