11 Δεκεμβρίου 2021 at 23:34

Η απόβαση στον Κόλπο των Χοίρων

από

Η απόβαση στον Κόλπο των Χοίρων

Γράφει ο Μανόλης Πλούσος

Η Κούβα των αρχών της δεκαετίας του ΄50 αποτελούσε κλασικό δείγμα «μπανανίας». Την εξουσία κατείχε ένας διεφθαρμένος δικτάτορας, ο Φουλχένσιο Μπατίστα, ο οποίος κυβερνούσε αυταρχικά από το 1952 (για τις Η.Π.Α. ήταν απλώς ο… δικός τους δικτάτορας) έχοντας εκχωρήσει πλήθος προνομίων στις αμερικανικές εταιρίες, που εκμεταλλεύονταν τις πλουτοπαραγωγικές πηγές του νησιού, ενώ ο λαός ήταν παραδομένος στην έσχατη ένδεια. Το 80% των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, το 90% των ορυχείων, το 40% των φυτειών ζάχαρης και το 50% των σιδηροδρόμων ήταν σε αμερικανικά χέρια, ενώ το 1.5% του πληθυσμού, που αποτελούσε και την οικονομική ελίτ του νησιού, κατείχε κοντά στο 50% της γης. Το καθεστώς Μπατίστα, αδιαφορώντας πλήρως για τους ντόπιους, είχε χτίσει στην πρωτεύουσα Αβάνα έναν παράδεισο για την αμερικανική αστική τάξη. Μάλιστα, επενδύσεις στο νησί είχε και η αμερικανική Μαφία, που ήλεγχε μεγάλο μέρος της παραοικονομίας και του λαθρεμπορίου μαζί με πλήθος καζίνο και πορνείων. Όπως το θέτει γλαφυρά ο Howard Hunt, μυστικός πράκτορας της C.I.A.: «Η Αβάνα ήταν μια πολύ ζωντανή πόλη, γεμάτη μαφιόζους, κατασκόπους και μέθυσους γυναικάδες, με την καλύτερη νυχτερινή ζωή του κόσμου. Ήταν μοναδική στο δυτικό ημισφαίριο». Η μόνη σταθερά του συστήματος Μπατίστα ήταν η διαφθορά και η καταπίεση κάθε αντιφρονούντα.

Αιχμάλωτοι της Ταξιαρχίας 2506
Αιχμάλωτοι της Ταξιαρχίας 2506

Το καθεστώς Μπατίστα στηριζόταν απροκάλυπτα στην αμερικανική υποστήριξη, υλική και ηθική. Η παραγωγή ήταν παραδομένη στις αμερικανικές εταιρίες, που απομυζούσαν τον πλούτο της Κούβας στηριζόμενες σε λεόντειες συμφωνίες, ο στρατός εξοπλιζόταν με αμερικανικά όπλα, ενώ παράλληλα διαφύλαττε την «backyard» των Η.Π.Α. μακριά από τις κομμουνιστικές επιρροές. Όσο όμως και να εκτελούσε τα καθήκοντά του πιστά ο Μπατίστα, η κακοδιαχείριση, η διαφθορά και η ωμότητα του καθεστώτος άρχισαν να μην γίνονται αποδεκτές από τις Η.Π.Α., οι οποίες σταδιακά απέσυραν την υποστήριξή τους στον δικτάτορα. Αυτά επίσημα, διότι κεκαλυμμένα συνέχιζαν την στήριξη του καθεστώτος, ελλείψει καλύτερου… Από την άλλη, οι ντόπιοι σταδιακά κινητοποιούνταν θέλοντας να απαλλαγούν από την μακροχρόνια παραμονή της χούντας Μπατίστα στην εξουσία. Ήδη από το 1953 ο Φιντέλ Κάστρο είχε αποπειραθεί να ξεκινήσει μια εξέγερση, αλλά συνελήφθη, φυλακίστηκε και εν συνεχεία διέφυγε εξόριστος στο Μεξικό, περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή να επιστρέψει για την τελική αναμέτρηση με τον δικτάτορα. Η στιγμή δεν άργησε να έρθει, και στα 1956 ο Κάστρο με 79 συντρόφους του αποβιβάζονται στην Κούβα και στήνουν αντάρτικο στα ορεινά της Σιέρα Μαέστρα. Μέχρι το 1958 η ανικανότητα του καθεστώτος Μπατίστα να αντιμετωπίσει τα χρόνια προβλήματα της καθυστερημένης κουβανικής οικονομίας και οι εσωτερικές αναταραχές είχαν οδηγήσει μεγάλο μέρος του κουβανικού λαού στις τάξεις του Κάστρο. Το μήνυμα του νεαρού επαναστάτη για κοινωνική αλλαγή, δικαιοσύνη και απαγκίστρωση από την αμερικανική πατρωνία κατάφερε να συσπειρώσει γύρω του όχι μόνο το μικρό Κομουνιστικό Κόμμα της Κούβας, αλλά και πολλούς εθνικιστές. Η θέση του Μπατίστα είχε αρχίσει να τρίζει για τα καλά, οπότε ο δικτάτορας έκανε αυτό που κάθε τύραννος κάνει σε τέτοιες στιγμές. Την 1η Ιανουαρίου 1959 μάζεψε τα υπάρχοντά του και αρκετά εκατομμύρια δολάρια, από αυτά που χρόνια έκλεβε από τον λαό του, μπήκε σε ένα αεροπλάνο και ζήτησε άσυλο στον «συνάδελφο» δικτάτορα της Πορτογαλίας, Σαλαζάρ, ο οποίος και τον καλωσόρισε, με την προϋπόθεση να μην ασχοληθεί ξανά με τα κοινά…

Ένα από τα συνολικά 8 Τ-33 Shoting Star της Κουβανικής αεροπορίας
Ένα από τα συνολικά 8 Τ-33 Shoting Star της Κουβανικής αεροπορίας

Η ξαφνική ανάρρηση του Κάστρο στην εξουσία, ενός επαναστάτη με κομμουνιστικές τάσεις, θορύβησε τους Αμερικάνους, οι οποίοι, κινούμενοι πραγματιστικά, προσπάθησαν να βρουν διαύλους επικοινωνίας με το νέο καθεστώς, κυρίως λόγω των αμερικανικών συμφερόντων που διακυβεύονταν. Η C.I.A. στην αρχή θεώρησε εφικτό και θεμιτό να υποστηρίξει τον Κάστρο, με σκοπό να τον χρίσει αντικαταστάτη του Μπατίστα. Ο Al Cox, επικεφαλής της διεύθυνσης παραστρατιωτικών επιχειρήσεων της C.I.A., πρότεινε να επικοινωνήσουν μυστικά με τον Κάστρο, να του προσφέρουν πολεμοφόδια, χρηματοδότηση και να τον βοηθήσουν να στεριώσει μια δημοκρατική κυβέρνηση. Ο ίδιος δήλωνε χαρακτηριστικά ότι: «Το επιτελείο μου κι εγώ ήμασταν όλοι φιντελικοί εκείνη την εποχή»… Αντίθετα με τις εκτιμήσεις των «ειδικών» της C.I.A. ο τότε πρόεδρος Αϊζενχάουερ, είχε άλλη άποψη. Αναφέρει στα απομνημονεύματά του: «Μολονότι οι ειδικοί μας στην κατασκοπία αμφιταλαντεύονταν επί σειρά μηνών, τα γεγονότα τους οδηγούσαν σιγά σιγά στο συμπέρασμα ότι, με την έλευση του Κάστρο, ο κομμουνισμός είχε παρεισφρήσει σε αυτό το ημισφαίριο». Ούτε η επίσκεψη που πραγματοποίησε ο Κάστρο στις Η.Π.Α. τον Απρίλιο και τον Μάη του 1959 στάθηκε ικανή να αλλάξει την άποψη του προέδρου. Η συνάντηση, μάλιστα, του Κάστρο με τον αντιπρόεδρο, Νίξον, στις 19 Απριλίου 1959, δημιούργησε αμοιβαία αντιπάθεια μεταξύ των δυο πολιτικών ανδρών. Γράφει στην αυτοβιογραφία του ο Κάστρο: «Είπα στον αντιπρόεδρο Νίξον ότι δεν χρειάζεται να υπάρχει πρόβλημα ανάμεσα στις δύο χώρες μας, αν υπάρχει αμοιβαία αντιμετώπιση σε βάση ισότητας». Η αναφορά και μόνο της λέξης «ισότητα» δημιούργησε μεγάλη έκπληξη στον Νίξον, ο οποίος, μάλλον, δεν περίμενε μια τέτοια δήλωση από έναν άσημο επαναστάτη μιας «μπανανίας». Το γεγονός δεν διέλαθε της προσοχής του Κάστρο: «Χαράχτηκε στο μυαλό μου όχι επειδή μου έγινε σαφές ότι με κοίταζε σαν παλιό υποτελή που δεν ήταν σε θέση να καταλάβει, αλλά λόγω της ταπείνωσης που δεχόμουν». Εν ολίγοις η συνάντηση δεν απέφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα για καμία πλευρά. Συνοψίζει χιουμοριστικά ο Κάστρο: «Τη βάψαμε», είπα μέσα μου. «Τη βάψαμε μ’ αυτόν το μαλάκα»…

Κουβανοί στρατιώτες με αντιαεροπορικό
Κουβανοί στρατιώτες με αντιαεροπορικό

Το κλίμα εναντίον του Κάστρο έγινε ακόμη πιο βαρύ όταν ξεκίνησε να εφαρμόζει το πολιτικό του πρόγραμμα. Τα σχέδια του για εξάλειψη του αναλφαβητισμού, μείωση των ενοικίων, αύξηση του κατώτατου μισθού και βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης, αρχικά, δεν προξένησαν μεγάλη ταραχή στις Η.Π.Α.. Όταν, όμως, ξεκίνησε την μεταρρύθμιση της γης και την εθνικοποίηση πολλών τομέων της παραγωγής, αρκετοί στις Η.Π.Α. έχασαν τον ύπνο τους… Μεταξύ αυτών και ο «πολύς» Allen Dulles, διοικητής της C.I.A., που είχε στενές σχέσεις με την United Fruit Company (ο αδερφός του John Foster Dulles ήταν εκπρόσωπος της εταιρίας και υπουργός εξωτερικών των Η.Π.Α). Εν τω μεταξύ ο σύμβουλος της αμερικανικής πρεσβείας στην Αβάνα, Ντάνιελ Μ. Μπράντοκ ανέφερε για τον Κάστρο: «Δε χωρούν πολλές αμφιβολίες ότι η βασική του στάση απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι στάση δυσπιστίας και εχθρότητας. […] Είναι βαθιά, και δυστυχώς ίσως θα είναι για πάντα, επαναστάτης, με την ανάγκη των επαναστατών για κάτι στο οποίο να επιτίθενται ή τουλάχιστον να εναντιώνονται. Στις σημερινές συνθήκες, με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο, βρίσκει τα απαραίτητα σύμβολα στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε «δικτατορικές» κυβερνήσεις». Στο σκεπτικό των Αμερικάνων ο Κάστρο είχε αρχίσει να κινείται όλο και περισσότερο προς το κομμουνιστικό στρατόπεδο. Τούτων δοθέντων, η C.I.A. τον Ιανουάριο του 1960 συγκρότησε ειδική ομάδα δράσης με σκοπό την απομάκρυνση του Κάστρο. Ενδεικτικό των αμερικανικών προθέσεων είναι το γεγονός ότι η C.I.A. είχε έρθει σε επαφή και με την αμερικάνικη Μαφία με σκοπό την δολοφονία του Κάστρο… Παράλληλα, η επίσημη επίσκεψη του Αναστάς Μικογιάν, αντιπροέδρου της σοβιετικής κυβέρνησης, στην Κούβα τον Φεβρουάριο του 1960 διέλυσε κάθε αμφιβολία των Αμερικανών. Ο Κάστρο ήταν έτοιμος να συνεργαστεί με το αντίπαλον δέος και ως εκ τούτου η απομάκρυνσή του από την εξουσία κατέστη επιτακτική για τα αμερικανικά συμφέροντα.

Ο Κάστρο οργανώνει την επίθεση των Κουβανικών δυνάμεων
Ο Κάστρο οργανώνει την επίθεση των Κουβανικών δυνάμεων

Το σχέδιο της C.I.A., που περιελάμβανε τρεις βασικούς τομείς δράσης, ήτοι πολιτική δράση, προπαγάνδα και παραστρατιωτική δράση, παραδόθηκε στον Αϊζενχάουερ τον Μάρτιο του 1960. Ουσιαστικά επρόκειτο για μια προσαρμογή ενός παλαιότερου σχεδίου ανατροπής, που χρησιμοποιήθηκε ενάντια στον αριστερό πρόεδρο της Γουατεμάλας, Jacobo Arbens, στα 1954. Οι υπεύθυνοι σχεδιασμού Allen Dulles και Richard Bissel, σημειώνει ο Tim Weiner: «Είπαν στον Αϊζενχάουερ ότι θα μπορούσαν να ανατρέψουν τον Κάστρο με ένα απλό ταχυδακτυλουργικό κόλπο. Θα δημιουργούσαν μια «υπεύθυνη, ελκυστική και ενωμένη κουβανική αντιπολίτευση», υπό την καθοδήγηση στρατολογημένων πρακτόρων. Ένας παράνομος ραδιοφωνικός σταθμός θα εξέπεμπε μηνύματα προπαγάνδας στην Αβάνα, προκειμένου να πυροδοτήσει μια εξέγερση. Αξιωματικοί της C.I.A., στο στρατόπεδο εκπαίδευσης για ανταρτοπόλεμο του αμερικανικού στρατού, θα εκπαίδευαν εξήντα Κουβανούς για εισβολή στο νησί. Η C.I.A. θα τους προμήθευε με όπλα και πυρομαχικά». Σύμφωνα με του υπολογισμούς της ομάδας δράσης ο Κάστρο θα έπεφτε σε οκτώ μήνες… Στο σχέδιο βασικό ρόλο θα έπαιζαν οι Κουβανοί φυγάδες που βρίσκονταν στο Μαϊάμι. Στην περιοχή της Μικρής Αβάνας (Little Havana) είχαν συγκεντρωθεί αρκετές χιλιάδες αντίπαλοι του Κάστρο και τώρα ήταν πρόθυμοι να συνδράμουν στην ανατροπή του. Ο Howard Hunt με κεντρικό ρόλο στον σχεδιασμό γράφει σχετικά: «Την εποχή εκείνη στο Μαϊάμι της Φλόριντα υπήρχαν τρεις μεγάλες οργανώσεις εξόριστων με μερικές χιλιάδες μέλη η καθεμιά και αρκετές δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες μικρότερες ομάδες […] όλοι ήταν αποφασισμένοι να επιστρέψουν σε μια μη κομμουνιστική Κούβα, και ο καθένας ισχυριζόταν ότι είχε μια ισχυρή ομάδα υποστηρικτών στην πατρίδα που θα εξεγείρονταν κατά του Κάστρο την κατάλληλη στιγμή. […] οι πιο μεγάλες ομάδες καυχιόνταν ότι είχαν περισσότερους οπαδούς στο νησί απ’ όσους είχαν στ’ αλήθεια». Τελικά, από αυτή την δεξαμενή αντιφρονούντων η C.I.A. κατάφερε να στρατολογήσει περίπου 1.500 Κουβανούς εθελοντές που συγκρότησαν την «Ταξιαρχία 2506». Αντί του ανταρτοπόλεμου οι αμερικανοί επιτελείς προέκριναν την ιδέα μιας κανονικής αμφίβιας εισβολής στο νησί. Το κέντρο εκπαίδευσης τους οργανώθηκε στην Γουατεμάλα, αφού πρώτα η C.I.A. ήρθε σε μυστική συμφωνία με τον πρόεδρο της χώρας, Manuel Ydigoras Fuentes. Αναφέρει για την εκπαίδευση των Κουβανών ο Howard Hunt: «Είχαμε στήσει ένα πεδίο παραστρατιωτικής εκπαίδευσης στη Γουατεμάλα, σε μια πρώην φυτεία καφέ […] Επικεφαλής «των παιδιών μας» ήταν μια ανομοιόμορφη ομάδα από άτομα που μισούσαν τον Μπατίστα, μερικά από τα οποία είχαν πολεμήσει στην επανάσταση πλάι στον Φιντέλ προτού αυτομολήσουν όταν αυτός ασπάστηκε τον κομμουνισμό».

Ο Κάστρο στο σημείο της εισβολής.
Ο Κάστρο στο σημείο της εισβολής.

Ο Κάστρο, από την μεριά του, ενημερωνόταν από ένα ευρύ δίκτυο κατασκόπων, όπως σημειώνει στην αυτοβιογραφία του: «Για μας ήταν εξαιρετικά εύκολο να αποκτήσουμε πληροφορίες από κάθε επίπεδο της εκτελεστικής, πολιτικής, στρατιωτικής και κατασκοπευτικής αμερικανικής κοινότητας, επειδή ποτέ δεν φαντάστηκαν ότι θα είχαμε το θράσος να εισβάλουμε-πρώτα εμείς σε αυτούς- με μια μάζα τόσο ικανών πρακτόρων. Λέω μάζα απολύτως συνειδητά. Ήταν μια μαζική εισβολή κατασκόπων […] Εκείνους τους μήνες διείσδυσαν χωρίς κανενός είδους ατυχήματα στις αμερικανικές υπηρεσίες». Κατασκόπους, μάλιστα, είχε τοποθετήσει και μέσα στο State Department… Είχε εξ αρχής στα χέρια του τα λεπτομερή σχέδια της C.I.A. για την ανατροπή του: «Αλλά οι πληροφορίες έρρεαν. Μπορεί να προέρχονταν από μια φυλή απογόνων των Μάγιας εγκατεστημένων κοντά στις βάσεις που έστηνε η C.I.A. στις ζούγκλες της Κεντρικής Αμερικής για να εκπαιδεύσει τους 2.000 αντεπαναστάτες ή από κάποιους γραφειοκράτες που κινούνταν με αυτοπεποίθηση στα γραφεία της Ουάσιγκτον. Αποτελούσαν μέρος της τεράστιας προσπάθειας που καταβάλαμε και που είχαμε ήδη προβλέψει. Της οικοδόμησης ενός από τους πιο αποτελεσματικούς και εκτεταμένους μηχανισμούς επεξεργασίας πληροφοριών που γνώρισε ο κόσμος». Και ο Tim Weiner επιβεβαιώνει τους ισχυρισμούς του Κάστρο: «Το Μαϊάμι ήταν γεμάτο φλύαρους Κουβανούς, έτοιμους να ενταχθούν στον τομέα μυστικών επιχειρήσεων της C.I.A., που μαθευόταν όλο και περισσότερο, ωστόσο στις τάξεις τους υπήρχαν πάμπολλοι κατάσκοποι του Κάστρο και έτσι ο Φιντέλ μάθαινε μεγάλο μέρος των σχεδίων της C.I.A.».

Ο πρόεδρος Κένεντι
Ο πρόεδρος Κένεντι

Το πράσινο φως για την επιχείρηση εισβολής δόθηκε τον Μάρτιο του 1960 μαζί με 4,4 εκ. δολάρια (τελικά το κόστος θα υπερβεί τα 10 εκ. δολάρια…) για τον εξοπλισμό της ταξιαρχίας. Ως επί το πλείστον θα χρησιμοποιούταν παροπλισμένο πολεμικό υλικό του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Για την αεροπορική κάλυψη θα χρησιμοποιούνταν 16 ειδικά μετασκευασμένα Β-26 με Κουβανούς πιλότους και κουβανικά χαρακτηριστικά, για να μην γίνει εξ αρχής ορατή η αμερικανική συμμετοχή. Τον Ιανουάριο του 1961 ο Λευκός Οίκος άλλαξε ένοικο, αλλά το σχέδιο ανατροπής του Κάστρο συνέχισε να «τρέχει» απρόσκοπτα. Ο Κένεντι, αν και σε πρώτη φάση είχε χαρακτηρίσει τον Κάστρο «μέρος της κληρονομιάς του Μπολιβάρ», με την ανάρρησή του στον προεδρικό θώκο, άλλαξε στάση. Στην μεταστροφή του αυτή σημαντικό ρόλο έπαιξε και η επιτυχία των Σοβιετικών τον Μάη του 1960, όταν και κατάφεραν να καταρρίψουν ένα κατασκοπευτικό αεροπλάνο U-2, που ανήκε στην C.I.A., κοντά στο Σβερντλόφσκ. Η σύλληψη του πιλότου, Γκάρυ Πάουερς, διαφημίστηκε δεόντως από τους Σοβιετικούς και ψύχρανε ακόμη περισσότερο τις σχέσεις των δυο υπερδυνάμεων. Η C.I.A. θεωρούσε πλέον ζήτημα τιμής να πάρει την ρεβάνς… Έτσι, ο Κένεντι θα συναινέσει στην συνέχιση του σχεδίου εξόντωσης του Κάστρο, θέλοντας, παράλληλα, να δείξει από την αρχή της θητείας του ένα πιο σκληρό προφίλ. Η μόνη εντολή που έδωσε ήταν η συμμετοχή των αμερικανικών δυνάμεων να είναι όσο το δυνατόν πιο διακριτική, αφού η εικόνα των Η.Π.Α. δεν έπρεπε να πληγεί για δεύτερη φορά μπροστά σε όλο τον πλανήτη. Όπως επιβεβαιώνει και ο Howard Hunt: «Δυστυχώς ο Κένεντι, που κέρδισε τις εκλογές είχε έμμονη ιδέα με την παγκόσμια κοινή γνώμη και ενέκρινε το σχέδιο μόνο αφού τον καθησύχασαν ότι η δυνατότητα άρνησης της ανάμειξής μας θα γινόταν απόλυτη βεβαιότητα, πράγμα που έκανε τη δουλειά μας ακόμη πιο δύσκολη». Από την μεριά τους οι εθελοντές της «Ταξιαρχίας 2506» θεωρούσαν δεδομένο ότι κατά την διάρκεια και αμέσως μετά την εισβολή θα είχαν την κάλυψη των αμερικανικών δυνάμεων. Όπως σημειώνει ο Κάστρο: «Οι ηγέτες της εξορίας είχαν θεωρήσει μέχρι τότε ότι η Ταξιαρχία θα ήταν μόνο ο πυροκροτητής, αλλά τη λύση στο πρόβλημα θα την έδινε το Πεντάγωνο, δηλαδή τα αμερικανικά στρατεύματα». Μέσα στους κόλπους της C.I.A., πάντως, ακούγονταν, ήδη από τον Νοέμβριο του 1960 φωνές που αμφισβητούσαν την βιωσιμότητα του σχεδίου χωρίς την συμμετοχή των Αμερικανών πεζοναυτών, φωνές που, όμως, αγνοήθηκαν…

Πανοραμική άποψη του Κόλπου των Χοίρων
Πανοραμική άποψη του Κόλπου των Χοίρων

Στην Κούβα ο Κάστρο οργάνωνε με τη σειρά του την άμυνα του νησιού βασιζόμενος όχι τόσο σε υποθέσεις, πράγμα που ουσιαστικά έκαναν οι Αμερικάνοι, αλλά σε πραγματικές πληροφορίες. Τα δεδομένα καθόριζαν την στάση του και όχι οι προσδοκίες… Γράφει ο Tim Weiner σχετικά με τις προετοιμασίες του Κάστρο: «Οι κατάσκοποί του τον ενημέρωσαν ότι μια υποκινούμενη από την Αμερική εισβολή ίσως να ήταν κοντά κι εκείνος αύξησε τις στρατιωτικές και κατασκοπευτικές του δυνάμεις, εξουδετερώνοντας τους πολιτικούς αντιφρονούντες, τους οποίους η C.I.A. ήλπιζε να χρησιμοποιήσει ως δυνάμεις κρούσης για το πραξικόπημα». Και ο ίδιος ο Κάστρο σημειώνει: «… ήταν περίπου μισό εκατομμύριο αντεπαναστάτες ή ύποπτοι ως αντεπαναστάτες, ακόμη και επιρρεπείς σ’ αυτήν την συμπεριφορά εκείνοι που κατέληξαν σε κάποια από τις εγκαταστάσεις όπου μπορέσαμε να αυτοσχεδιάσουμε μια φυλακή. Αποκεφαλίσαμε όλη την Πέμπτη φάλαγγα ή κάθε πιθανότητα ύπαρξης της στο μέλλον. Δεν αφήσαμε να κινείται τίποτα στα μετόπισθέν μας». Όλοι αυτοί που θεωρήθηκαν «αντικαθεστωτικοί» κρατήθηκαν σε τρία μεγάλα κέντρα κράτησης για μια εβδομάδα. Αλλά και πληροφορίες να μην διέθετε ο Κάστρο, η δράση της C.I.A. δεν άφηνε περιθώρια για παρερμηνείες. Όπως σημειώνει ό ίδιος: «Η Κρατική Ασφάλεια μου λέει ότι σημειώθηκαν 30 επιχειρήσεις βομβαρδισμού με φώσφορο κι άλλες εμπρηστικές ή εκρηκτικές ουσίες εναντίον 35 εργοστασίων ζάχαρης, διαφόρων οικισμών και φυτειών ζαχαροκάλαμου, ανάμεσα στον Οκτώβριο του 1959 και στις 17 Μαρτίου 1960». Η C.I.A. θέλοντας να αποφύγει να εκτεθεί, χρησιμοποιούσε στις αεροπορικές αυτές επιχειρήσεις αεροσκάφη της πολιτικής αεροπορίας (συνήθως Cessna 310C), ειδικά τροποποιημένα ώστε να φέρουν οπλισμό. Η κουβανική αεροπορία διέθετε μια μοίρα Β-26, που είχε παραλάβει ο Μπατίστα, καθώς και 8 Τ-33 «Shooting Star». Ουσιαστικά, επρόκειτο για μια σπιθαμιαία δύναμη μπροστά στη δύναμη πυρός των Αμερικανών, αλλά αρκετά ικανής να αντιπαρατεθεί στα ίσια απέναντι στους αντιφρονούντες εισβολείς. Ο Κάστρο οργάνωσε τις δυνάμεις των πολιτοφυλάκων, μοιράζοντας νέα όπλα που είχε προμηθευτεί από το Βέλγιο, και τοποθέτησε σε στρατηγικά σημεία του νησιού αντιαεροπορικά πολυβόλα.

Παρά τα χαμόγελα Κάστρο και Νίξον, η συνάντηση δεν άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις σε κανέναν από τους δυο...
Παρά τα χαμόγελα Κάστρο και Νίξον, η συνάντηση δεν άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις σε κανέναν από τους δυο…

Τον Απρίλιο του 1961 η C.I.A. θεώρησε ότι η ταξιαρχία ήταν έτοιμη για δράση. Σύμφωνα με τον Howard Hunt: «Τη δύναμη των περίπου 1500 αντρών αποτελούσαν κυρίως φοιτητές, αλλά υπήρχαν επίσης αγρότες, εργάτες στις φυτείες ζαχαροκάλαμου, ψαράδες, μηχανικοί, ακόμη και μια χούφτα πρώην συντρόφων του Κάστρο και του Μπατίστα, άνθρωποι από κάθε κοινωνικό στρώμα που τους ένωνε η φλογερή επιθυμία να πετάξουν τον Κάστρο από την Κούβα». Στις 15 Απριλίου οι Αμερικάνοι έπληξαν τρία στρατιωτικά αεροδρόμια της Κούβας σηματοδοτώντας την έναρξη των προκαταρκτικών ενεργειών της απόβασης. Το σχέδιο περιελάμβανε απόβαση στον Κόλπο των Χοίρων, μια περιοχή στα νοτιοδυτικά του νησιού. Οι δυνάμεις της Ταξιαρχίας 2506 αφού κατελάμβαναν την ακτή θα έστηνα μια βάση με αεροδρόμιο και θα καλούσαν τον κόσμο από ραδιοφώνου να συνδράμει τις αντικαστρικές δυνάμεις εισβολής. Οι επιτελείς της C.I.A. εκτιμούσαν, εντελώς εσφαλμένα όπως αποδείχτηκε, ότι ένα 80% των δυνάμεων του Κάστρο θα αυτομολούσαν ή θα κατέθεταν τα όπλα… Η απόβαση ξεκίνησε το πρωί της 17ης Απριλίου 1961 και από την πρώτη στιγμή εξελίχθηκε σε ένα στρατηγικό φιάσκο. Οι δυνάμεις του Κάστρο, έχοντας γνώση των κινήσεων των εισβολέων, όχι μόνο δεν κατέθεσαν τα όπλα, αλλά κινήθηκαν γρήγορα, συγκροτημένα και αποτελεσματικά. Μέσα σε λίγες ώρες περίπου 20.000 Κουβανοί είχαν συγκεντρωθεί και αντιμετώπιζαν τους εισβολείς. Βαρύ πυροβολικό, άρματα μάχης και τεθωρακισμένα αποδείχτηκαν ικανά να αναχαιτίσουν το πρώτο κύμα της εισβολής. Παράλληλα, η αεροπορία του Κάστρο σημείωσε αρκετές επιτυχίες, παρά το ελάχιστο των μέσων. Βύθισε εξ αρχής δυο από τα μεγάλα αποβατικά του εχθρού, στερώντας του την δυνατότητα ανεφοδιασμού. Οι μόνοι ικανοί πλέον να συνδράμουν ήταν οι Αμερικανοί, που βρίσκονταν αγκυροβολημένοι λίγα μίλια εκτός κουβανικών χωρικών υδάτων και βασικά απλώς… παρακολουθούσαν. Η εντολή τους ήταν να εμπλακούν μόνο αν δεχτούν επίθεση από τις δυνάμεις του Κάστρο, αλλά ο βετεράνος Κομαντάντε δεν έπεσε στην παγίδα των Αμερικανών: «Παρέμειναν αγκυροβολημένα (ενν. τα αμερικανικά πλοία) μπροστά στον Κόλπο των Χοίρων μέχρι το τέλος της μάχης, περιμένοντας μόνο την πρώτη ευκαιρία για να μπουν στην μάχη. Φυσικά, εγώ πρόσεξα πάρα πολύ να μην τους προσφέρω το ρήγμα, ενώ ταυτόχρονα ο πρόεδρος Κένεντι έκανε επίδειξη αναποφασιστικότητας και της στρατιωτικής του ανικανότητας».

Συλληφθέντες της Ταξιαρχίας 2506
Συλληφθέντες της Ταξιαρχίας 2506
Χάρτης της Κούβας
Χάρτης της Κούβας

Στο επιτελείο του Κένεντι επικρατούσε κυριολεκτικά τρικυμία… Ο Tim Weiner αναφέρει ότι ο ναύαρχος Arleigh Burke δήλωνε αγανακτισμένος: «Κανείς δεν ήξερε τι να κάνει, ούτε η C.I.A., που διοικούσε την επιχείρηση και ήταν πλήρως υπεύθυνη γι’ αυτήν, γνώριζε τι να κάνει ή τι συνέβαινε. Μας είχαν αφήσει στο σκοτάδι για την επιχείρηση και μας έλεγαν μόνο την μισή αλήθεια». Στο επείγον συμβούλιο που συγκάλεσε ο Αμερικανός πρόεδρος του έγιναν προτάσεις για άμεση επέμβαση των αμερικανικών δυνάμεων, αλλά η άρνηση του ήταν κάθετη. Η C.I.A. θεωρούσε στον σχεδιασμό της, ότι ο Κένεντι μπροστά σε ένα ακόμη φιάσκο θα αναγκαζόταν να δώσει εντολή εμπλοκής των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων. Κάτι τέτοιο, όμως, ποτέ δεν συνέβη… Όπως το έθεσε ο Hans J. Morgenthau: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν αποφασισμένες να παρέμβουν λόγω των συμφερόντων τους, αλλά αποφάσισαν επίσης να παρέμβουν με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην παραβιάσουν τις αρχές της μη παρέμβασης»… Οι δυνάμεις της Ταξιαρχίας 2506 βρισκόντουσαν πλέον με την πλάτη στον τοίχο. Χωρίς πολεμοφόδια και με το ηθικό τους καταρρακωμένο προσπάθησαν για μια τελευταία φορά στις 19 Απριλίου να ζητήσουν την εμπλοκή των Αμερικανών. Όταν δεν έλαβαν απάντηση, παραδόθηκαν. Από τους 1443 άντρες της Ταξιαρχίας 1189 αιχμαλωτίστηκαν, 114 σκοτώθηκαν και μόλις 144 κατάφεραν να διαφύγουν και να φτάσουν στα αμερικανικά πλοία στα ανοιχτά. Οι δυνάμεις του Κάστρο είχαν 176 νεκρούς και 300 τραυματίες.

Συνάντηση του Κάστρο με τον Μάλκομ Χ κατά την διάρκεια του ταξιδιού του πρώτου στις Η.Π.Α.
Συνάντηση του Κάστρο με τον Μάλκομ Χ κατά την διάρκεια του ταξιδιού του πρώτου στις Η.Π.Α.

 Οι συλληφθέντες αντικαθεστωτικοί ενώ περίμεναν έντρομοι να αντιμετωπίσουν τις κάνες των όπλων του εκτελεστικού αποσπάσματος βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις… τηλεοπτικές κάμερες: «Έσπευσα», γράφει ο Κάστρο, «να παρουσιαστώ στα στούντιο της τηλεόρασης για να αναγγείλω τη νίκη και ύστερα από λίγες ώρες να παρουσιάσω χίλιους αιχμαλώτους σε απευθείας μετάδοση από το στάδιο […] θα εφάρμοζα το πειστικό στρατήγημα της παρουσίασης τους στην τηλεόραση και με βάση το θέαμα αυτό δεν υπήρχε συγγενής τους στο Μαϊάμι που θα ήταν διατεθειμένος να συνεχίσει τις μαλακίες». Η εικόνα των συλληφθέντων αντεπαναστατών έκανε ακόμη πιο πικρή την ήττα για τους Αμερικάνους. Στην C.I.A. ξεκίνησαν αμέσως έρευνα για τα αίτια του φιάσκο. Ο Tim Weiner αναφέρει ότι ο Γενικός Επιθεωρητής της C.I.A. Lyman Kirkpatrick: «Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Allen Dulles (Διοικητής της C.I.A.) και ο Richard Bissel (επικεφαλής της διεύθυνσης μυστικών επιχειρήσεων) είχαν αποτύχει να ενημερώσουν για την επιχείρηση με ακρίβεια και ρεαλισμό δυο προέδρους». Ο Allen Dulles κατάφερε να σώσει την θέση του, ωστόσο, οι υπόλοιποι που είχαν εμπλακεί στον σχεδιασμό της επιχείρησης απολύθηκαν όλοι… Μάλιστα, ο πρόεδρος Κένεντι έφτασε στο σημείο να σκέφτεται ακόμη και την κατάργηση της C.I.A., αλλά ο αδερφός του, Ρόμπερτ, κατάφερε να τον συνετίσει… Ο J.F.K. αργότερα θα εκμυστηρευτεί σε φίλο του: «Πώς ήταν δυνατόν να είμαστε τόσο ανόητοι; Όταν αντιληφθήκαμε το εύρος της αποτυχίας, αναρωτηθήκαμε γιατί κανένας δεν μπόρεσε να το καταλάβει από την αρχή. Υποθέτω ότι, όταν κανείς επιθυμεί τόσο έντονα να στεφθεί το σχέδιό του με επιτυχία, τότε απομακρύνεται από την πραγματικότητα». Εδώ βρίσκεται και η βασική αιτία της αποτυχίας των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Η C.I.A. από την αρχή του σχεδιασμού της επιχείρησης, κινήθηκε στη βάση εκτιμήσεων και προσδοκιών, που αποδείχτηκαν πέρα για πέρα λανθασμένες, αντί της συλλογής και επεξεργασίας πληροφοριών, που θα καθόριζαν την μετέπειτα δράση της. Από την μεριά του ο Κάστρο δεν θα μπορούσε να είναι πιο ευχαριστημένος. Είχε καταφέρει να ταπεινώσει μια των υπερδυνάμεων και να οδηγήσει την άλλη να επιθυμεί διακαώς την συνεργασία μαζί του. Η επιτυχία αυτή ενδυνάμωσε την υποστήριξη των Κουβανών στο πρόσωπό του και στο καθεστώς. Γράφει στην αυτοβιογραφία του ο Κάστρο: «Είχαμε νικήσει τους γιάνκηδες. Τέλος για πάντα ο φόβος. Ήταν αυτό που αντιλήφθηκα από εκείνη την στιγμή». Έπειτα από έναν περίπου χρόνο οι συλληφθέντες αντεπαναστάτες ανταλλάχτηκαν για φάρμακα και παιδικές τροφές… Ο John L. Gaddis συνοψίζει σωστά τις συνέπειες του Κόλπου των Χοίρων: «Η αποτυχημένη απόβαση […] εξέθεσε την πιο φιλόδοξη μυστική επιχείρηση που είχε εξαπολυθεί ως τότε, απείλησε τη νέα κυβέρνηση Κένεντι, ενίσχυσε τις σχέσεις Μόσχας- Αβάνας και έθεσε σε κίνηση μια σειρά γεγονότων που, ενάμιση χρόνο αργότερα, έφεραν τον κόσμο στο χείλος του πυρηνικού πολέμου».

Το πλοίο ανεφοδιασμού της Ταξιαρχίας 2506, Χιούστον, παραδομένο στις φλόγες
Το πλοίο ανεφοδιασμού της Ταξιαρχίας 2506, Χιούστον, παραδομένο στις φλόγες

O Μανόλης Πλούσος είναι ιστορικός.

Διαβάστε:

  • Norberto Fuentes, «Η αυτοβιογραφία του Φιντέλ Κάστρο», τομ. 2, εκδ. Πατάκη.
  • Tim Weiner, «Η ιστορία της CIA, ερείπια και στάχτες», εκδ. Γκοβόστη.
  • Howard Hunt, «Ο Αμερικανός κατάσκοπος», εκδ. Μοντέρνοι Καιροί.
  • Odd Arne Westad, «Ο ψυχρός πόλεμος, μια παγκόσμια ιστορία», εκδ. Πατάκη.
  • Karlheinz Deschner, «Ο Μολώχ, μια κριτική ιστορία των Η.Π.Α. », εκδ. Κάκτος.
  • John Lewis Gaddis, «Ο ψυχρός πόλεμος», εκδ. Παπαδόπουλος.
  • Mario Del Pero, «CIA, η ιστορία των Μυστικών Αμερικανικών Υπηρεσιών», εκδ. Κέδρος.
(Εμφανιστηκε 582 φορές, 1 εμφανίσεις σήμερα)

Δείτε ακόμη:

Τα σχίλα είναι κλειστά.