Το Οθωμανικόν κράτος επί των διαδόχων του Οσμάν, Ουρχάν (1326-1389) και Μουράτ (1361-1389).
Κείμενο: Παύλος Καρολίδης
Ο Οσμάν ετελεύτησε (1326) ευτυχήσας να μάθη ακόμη την υπό του στρατού αυτού κατάληψιν της Προύσης, ένθα ετάφη και ο νεκρός αυτού. Επί του υιού και διαδόχου αυτού Ουρχάν το Οθωμανικόν κράτος έλαβε νέαν δύναμιν ου μόνον εξωτερικήν, αλλά και εσωτερικήν. Η γένεσις και ανάπτυξις του Οθωμανικού κράτους είναι έν των θαυμασιωτάτων εν τη ιστορία γεγονότων. Το κράτος τούτο, ως είπομεν, συνέστη υπό ολίγων τινών εκατοντάδων πολεμιστών και όμως εντός βραχυτάτου χρόνου κατέλαβε σύμπασαν σχεδόν την τότε Ελληνικήν Ασίαν και μετ’ ολίγον μεταβιβάσαν το κέντρον της δυνάμεως αυτού εξ Ασίας εις Ευρώπην καθυπέταξε πάντας τους εν τη Ελληνική χερσονήσω προς αλλήλους περί επικρατήσεως πολιτικής ερίζοντας λαούς, κατέστη δε φοβερόν εις Ευρώπην. Η αιτία της θαυμαστής ταύτης ταχείας αναπτύξεως της δυνάμεως των Οθωμανών εξηγείται πολλαχώς. Πρώτον το Οθωμανικόν κράτος εν αυτή τη γενέσει αυτού ήτο στρατιωτικόν, όπως η αρχαία Ρώμη, ιδρυθέν υπ’ ανδρών πολεμιστών και ενισχυθέν, ως εκ του πολεμικού αυτού χαρακτήρος ευθύς εξ αρχής εκ των πέριξ συρρευσάντων πολεμιστών.
Ευθύς δε εξ αρχής διωργανώθη στρατιωτικώς στηριχθέν επί αριστοκρατίας τιμαριωτικής στρατιωτικής, καθ’ ήν πας πολεμιστής γενναίος ανδραγαθήσας εν τω πολέμω ήτο και αριστοκρατικός τιμαριούχος και πας τιμαριούχος ήτο στρατιωτικός άρχων του τιμαρίου, υποχρέωσιν κυριωτάτην έχων να εξοπλίση πάντας τους δυναμένους να φέρωσιν όπλα κατοίκους του τιμαρίου (ή σαντζακίου) αυτού άνδρας. Ήσαν δε τα τιμάρια ταύτα ουχί όπως τα ευρωπαϊκά φέουδα μεγάλαι κτήσεις δυνάμεναι να εξασθενώσι την δύναμιν του κράτους, αλλά μικρά, ως τα Νορμανδικά της Αγγλίας, προωρισμένα να δώσωσι τω κράτει διοργάνωσιν ασφαλή στρατιωτικήν. Είναι δε χαρακτηριστικόν ως προς τον στρατιωτικόν χαρακτήρα του κράτους και τούτο, ότι παν τιμάριον ή διοίκησις εκαλείτο σανδζάκι ήτοι σημαία, ως αποτελούν διαίρεσιν απλώς στρατιωτικήν του κράτους. Δεύτερον το Οθωμανικόν κράτος δεν ιδρύθη εν χώραις, ουχί μωαμεθανικαίς, αλλά χριστιανικαίς. Η κοιτίς αυτού υπήρξεν η τότε πυκνότατον ελληνικόν πληθυσμόν έχουσα χώρα της Μικράς Ασίας, η Βιθυνία, αυτή η κοιτίς και εστία δηλονότι του τοσούτον προ μικρού ακμάζοντος Ελληνικού κράτους της Νικαίας. Πολλοί δε Έλληνες αρνησίθρησκοι ήσαν οι πρώτοι ήρωες του κράτους προσελκυόμενοι υπ’ αμοιβών, τιμής και αξιωμάτων και τιμαρίων. Προς τούτοις, επειδή η κοιτίς του Οθωμανικού κράτους υπήρξε χώρα Ελληνική και οι πρώτοι πόλεμοι εγίνοντο κατά Χριστιανών, οι πόλεμοι ούτοι, όπως οι εν αρχή της διαδόσεως του Ισλάμ είχον χαρακτήρα θρησκευτικόν, ιερών πολέμων, μετά φανατισμού μεγάλου διεξαγόμενοι υπό των Τούρκων μαχητών και υπό των νεοφωτίστων Χριστιανών αρνησιθρήσκων.
Σημειωτέον δε ότι οι Οθωμανοί ηύξησαν το κράτος αυτών εν αρχή μόνον διά χριστιανικών χωρών και διά πολέμων κατά Χριστιανών. Αφού εν Μικρά Ασία εκυρίευσαν την Ελληνικήν χώραν Βιθυνίαν, δεν εστράφησαν εναντίον των εν τη Μικρά Ασία μωαμεθανικών κρατών, αλλ’ ετράπησαν ευθύς επί την Ευρώπην, μόνην βάσιν έχοντες εν Ασία την εγγύς της Κωνσταντινουπόλεως κειμένην Βιθυνίαν αφού δε εν Ευρώπη ηύξησαν και ενίσχυσαν το κράτος αυτών, τότε από της Ευρώπης ήρξαντο να στρατεύωσι κατά των εν Ασία μωαμεθανικών χωρών. Άπας δε ο μέγας στρατός ή το πλείστον του στρατού, δι’ ού εξέτειναν το κράτος αυτών εν Ευρώπη, συνεκροτείτο από Χριστιανών γενομένων μωαμεθανών. Τούτο εγένετο ιδίως επί του Ουρχάν διά της συστάσεως του περιβοήτου τάγματος των γιανιτσάρων.
Οι Γενίτσεροι εστρατολογούντο από χριστιανών διά του περιβοήτου στρατολογικού συστήματος του καλουμένου ελληνιστί «Παιδομαζώματος». Πάσα χώρα καταλαμβανομένη υπό των Οθωμανών έδει να δίδη εις τον στρατόν ωρισμένων αριθμόν παίδων χριστιανών, ανανεούμενον κατ’ έτος. Οι παίδες ούτοι, έχοντες ηλικίαν 7-15 ετών, εγίνοντο φανατικοί μωαμεθανοί, ανατρεφόμενοι και ασκούμενοι ως φανατικοί στρατιώται του Ισλάμ ούτε γονείς έχοντες, ούτε οικογένειαν άτε μη νυμφευόμενοι, αλλά μόνην κατοικίαν γνωρίζοντες το στρατόπεδον, μόνην οικογένειαν το τάγμα αυτών και μόνον πατέρα τον Σουλτάνον.
Ο Ουρχάν διωργάνωσε πολιτικώς και στρατιωτικώς τελειότερον το Οθωμανικόν κράτος, έχων άνδρας δύο βοηθούς εις το έργον τούτο, τον αδελφόν αυτού Αλαεδδίν, όν κατέστησε βεζίρην, και τον περίφημον Καρά-Χαλίλ Τσεντερελί, δι’ ού διωργάνωσε τον στρατόν. Ο στρατός συνέκειτο από ελαφρού ιππικού των δρομέων (Ακινδζί) και από βαρέος ωπλισμένου ιππικού των τιμαριούχων (εσπαχί)· και το πεζικόν δε συνεκροτήθη εκ πολλών, νέων διάφορα ονόματα φερόντων στρατιωτικών συστημάτων, ών το σπουδαιότατον και φοβερώτατον υπήρξε το των Γενιτσέρων, ήτοι του νέου τάγματος.
Οι Γενίτσεροι εστρατολογούντο από χριστιανών διά του περιβοήτου στρατολογικού συστήματος του καλουμένου ελληνιστί «Παιδομαζώματος». Πάσα χώρα καταλαμβανομένη υπό των Οθωμανών έδει να δίδη εις τον στρατόν ωρισμένων αριθμόν παίδων χριστιανών, ανανεούμενον κατ’ έτος. Οι παίδες ούτοι, έχοντες ηλικίαν 7-15 ετών, εγίνοντο φανατικοί μωαμεθανοί, ανατρεφόμενοι και ασκούμενοι ως φανατικοί στρατιώται του Ισλάμ ούτε γονείς έχοντες, ούτε οικογένειαν άτε μη νυμφευόμενοι, αλλά μόνην κατοικίαν γνωρίζοντες το στρατόπεδον, μόνην οικογένειαν το τάγμα αυτών και μόνον πατέρα τον Σουλτάνον. Είχον δε και πολλά προνόμια, εν οίς τα σπουδαιότατον ήτο ότι απετέλουν την σουλτανικήν φρουράν και εστράτευον μόνον μετά του Σουλτάνου, όστις ην υπόχρεως ένεκα τούτου να μετάσχη πάντοτε της στρατείας ως αρχιστράτηγος. Ο βίαιος τρόπος της εις τον Μωαμεθανισμόν προσαγωγής των χριστιανών παίδων, ο αντιβαίνων εις τας αρχάς του Κορανίου, εδικαιολογήθη σοφιστικώς υπό του εισηγητού του συστήματος Καρά-Χαλίλ (= Μαύρου Χαλίλ), αποφαινομένου ότι πάντες οι άνθρωποι γεννώνται εν τω κόσμω δυνάμει Μουσλίμ ήτοι προωρισμένοι να ώσι μουσλίμ και ότι πας ανήλικος πρέπει να θεωρήται μουσλίμ ως μη γινώσκων έτι εκ της ηλικίας το πεπλανημένον της θρησκείας (της χριστιανικής), εις ήν ανήκει, και ότι μόνον εις τους ενήλικας χριστιανούς επιτρέπεται να εμμείνωσιν εν τη πλάνη. Διά του φοβερού συστήματος της από χριστιανών στρατολογίας των γενιτσάρων διπλή προσεγίνετο δύναμις και ωφέλεια υλική και ηθική εις το Οθωμανικόν κράτος• α’) ηυξάνετο ο πληθυσμός ο μωαμεθανικός (εντεύθεν δε και ο οθωμανικός) κατ’ ευθύν λόγον της ελαττώσεως του χριστιανικού, διηνεκώς και συστηματικώς αφαιμασσομένου χάριν των μωαμεθανών Οσμάνων, και ούτω, δεινόν ειπείν, συνεκροτείτο κράτος φοβερόν μωαμεθανικόν από των τέκνων των χριστιανών, κράτος Οθωμανικόν εξ Ελλήνων·, β’) η Ελλάς διά των ιδίων αυτής τέκνων, διά των ιδίων αυτής χειρών, εσπάρασσε τα σπλάγχνα αυτής χάριν του Ισλάμ και του Οθωμανικού κράτους. Διά τοιούτων δυνάμεων οι Οθωμανοί εν μέσω του Ελληνισμού και διά ζύμης Ελληνικής ιδρύσαντες και διοργανώσαντες το κράτος αυτών επί του Οσμάν και του Ουρχάν, ετράπησαν επί των διαδόχων τούτων εις την κατάκτησιν της Ευρωπαϊκής Ελληνικής χερσονήσου.
Ο Παύλος Καρολίδης (1849 – 1930) ήταν Έλληνας ιστορικός, πολιτικός και καθηγητής πανεπιστημίου. Το κείμενο που δημοσιεύουμε είναι από το βιβλίο του «Εγχειρίδιον βυζαντινής ιστορίας. Μετά των κυριωτάτων κεφαλαίων της λοιπής μεσαιωνικής ιστορίας.», το οποίο κυκλοφόρησε το 1908 από τις εκδόσεις ΝΙΚ. ΤΖΑΚΑΣ· όπως σημειώνει ο συγγραφέας στην εισαγωγή, το εγχειρίδιο συντάχθηκε «προς χρήσιν των φοιτητών της Φιλοσοφικής Σχολής» του Πανεπιστημίου της Αθήνας και είναι «ανάγνωσμα ιστορικόν διδακτικόν εύληπτον τοις πάσι.»
Οι φωτογραφίες είναι από εδώ:
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AF%D0%BD%D1%8B%D1%87%D0%B0%D1%80%D1%8B
