ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο;

ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο;

«Δεν είναι μαλλιά τα γένια»

(λαϊκή παροιμία)

Γράφει ο καφετζής

Όπως είναι γνωστό, η Ελλάδα έγινε μέλος της ΕΟΚ το 1981, με απόφαση της τότε κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) υπήρξε η σημαντικότερη και γνωστότερη από τις τρεις Ευρωπαϊκές Κοινότητες (οι άλλες δύο ήταν η ΕΚΑΧ και η ΕΥΡΑΤΟΜ). Ιδρύθηκε την 1η Ιανουαρίου 1958 με τη θέση σε ισχύ της ομώνυμης Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (υπογραφή 25.3.1957). Με την έναρξη ισχύος της Συνθήκης του Μάαστριχτ το 1993 μετονομάστηκε σε Ευρωπαϊκή Κοινότητα και αποτέλεσε το σπουδαιότερο τμήμα του πρώτου από τους τρεις πυλώνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατά τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 η ΕΟΚ σταδιακά επεκτείνεται με την ένταξη σ’ αυτήν του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ιρλανδίας και της Δανίας το 1973, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας το 1986.

Στο ΝΑΤΟ, τη λεγόμενη «βορειοατλαντική συμμαχία», η χώρα συμμετέχει από το 1952. Η συμμαχία αυτή υπογράφτηκε τον Απρίλιο του 1949 στην Ουάσινγκτον από 12 χώρες της Ευρώπης και της βόρειας Αμερικής (Βέλγιο, Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Δανία, ΗΠΑ, Ισλανδία, Ιταλία, Καναδάς, Λουξεμβούργο, Νορβηγία, Ολλανδία, Πορτογαλία). Το 1952 προσχώρησαν η Τουρκία και το 1955 η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας. Η προσχώρηση της τελευταίας προκάλεσε ως αντίδραση τη σύναψη του συμφώνου της Βαρσοβίας από τα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης. Σήμερα, η Βορειοατλαντική Συμμαχία αριθμεί 28 χώρες μέλη.

Το ΚΚΕ και το μεγαλύτερο κομμάτι της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς είχαν ως κεντρικό πολιτικό σύνθημα το γνωστό «έξω απ’ την ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ»,  το οποίο συνδέθηκε με το πολιτικό πρόγραμμα τους, ολόκληρη τη περίοδο της μεταπολίτευσης. Ωστόσο, το ΚΚΕ εσωτερικού, οι αποκαλούμενοι «ευρωκομουνιστές», «ανανεωτικοί» ή «ρεφορμιστές», υποστήριζαν από τότε την ένταξη της Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό όρους βεβαίως και με το σκεπτικό ότι η ΕΟΚ μπορεί να μετεξελιχθεί σε «Ευρώπη των εργαζομένων», να γίνει, ας πούμε, πιο δημοκρατική και φιλολαϊκή. Οι «ορθόδοξοι» κομουνιστές απαντούσαν, ότι η καπιταλιστική Ευρώπη δεν παίρνει «μεταρρύθμιση», αλλά «ανατροπή», όπως κι ο καπιταλισμός, ενώ άλλοι, ακόμα πιο επαναστατικά, διακήρυσσαν ότι «αν οι εκλογές άλλαζαν τον κόσμο θα ήταν παράνομες»· (Σύμφωνα με την ανιστόρητη αυτή φράση, αφού όλα τα καθεστώτα στην ιστορία υπήρξαν «εκμεταλλευτικά», οι εκλογές, παντού και πάντα, δεν άλλαξαν «τίποτα».)

Αξίζει να σημειώσουμε, ότι την περίοδο της αλησμόνητης «περεστρόικας», το ΚΚΕ συμμαχεί με τον άσπονδο εχθρό του, το ΚΚΕ εσωτερικού, και φαίνεται να εγκαταλείπει τη θέση για έξοδο από την ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ ή να τη βάζει σε δεύτερη μοίρα. H περεστρόικα (ρωσικά: перестройка, που σημαίνει αναδόμηση, ανασυγκρότηση, αναδιάρθρωση) ήταν το όνομα των οικονομικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ που έλαβαν χώρα στη Σοβιετική Ένωση από τον Απρίλιο του 1985 μέχρι το Δεκέμβριο του 1991.

Η κ. Αλέκα Παπαρήγα, γραμματέας τότε του ΚΚΕ, είχε χαρίσει στον Γκόρμπι ένα μικρό άγαλμα του Ηρακλή, διότι είχε αναλάβει ηράκλειο έργο· ο Γκόρμπατσόφ διέλυσε σύντομα τη χώρα του κι ακολουθώντας τη μοίρα πολλών ηγετών της πρώην ΕΣΣΔ ανακηρύχτηκε «προδότης» του σοσιαλισμού. Λίγο πριν, το ΚΚΕ είχε προλάβει να συνεργαστεί κυβερνητικά με την «επάρατο δεξιά», και με το Πασόκ στη συνέχεια, για να γίνει η περιβόητη «κάθαρση» και να διασφαλιστεί «θεσμικά» το δημόσιο συμφέρον. (Η οικουμενική του 1989, μεταξύ άλλων, ευθύνεται και για το διαρκές σκάνδαλο με τις άδειες των ιδιωτικών καναλιών).

Μπορούμε να θέσουμε το απλό και γι’ αυτό δύσκολο ερώτημα: ωφελήθηκε η χώρα και οι εργαζόμενοι από την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ;

Κατά την εκτίμησή μου, η Ελλάδα έπρεπε οπωσδήποτε να συμμαχήσει με κάποιους, διότι αυτό επέβαλλε και επιβάλλει η γεωπολιτική της θέση στον παγκόσμιο καταμερισμό. Γεωπολιτικοί κυρίως και όχι οικονομικοί λόγοι επέβαλλαν την ένταξη στην ΕΟΚ: η ανάδειξη της Τουρκίας σε σημαντική περιφερειακή δύναμη ήταν προφανής από τότε, ακόμα και με βάση απλά δημογραφικά δεδομένα.  Ο Μακιαβέλι, που κάτι γνώριζε από πολιτική, έλεγε πως η ουδετερότητα είναι η χειρότερη στάση στα πολιτικά πράγματα: σε περίπτωση πολέμου ή άλλης γενικευμένης σύγκρουσης, ο ουδέτερος είναι στη διάθεση του νικητή και εισπράττει τη χλεύη του ηττημένου. Είναι ακριβές, ότι εκατοντάδες συμμαχίες μεταξύ κρατών αποδείχτηκαν «λυκοσυμμαχίες» και σε τελική ανάλυση κάθε κράτος κοίταζε τα συμφέροντα του: το σύμφωνο της Βαρσοβίας αποδείχτηκε επίσης μια «λυκοσυμμαχία» και η ΕΣΣΔ εκμεταλλεύτηκε άγρια τις σύμμαχες χώρες.

Χρειάζεται ίσως να δούμε τα πράγματα στην μακρά ιστορική τους διάσταση, αν και η πραγματικότητα μοιάζει να είναι επείγουσα: εδώ και χιλιάδες χρόνια, ο ελλαδικός χώρος και οι λαοί που τον κατοικούσαν ήρθαν αντιμέτωποι με αμέτρητους και κάποτε ισχυρότατους εισβολείς· τέτοιες και άλλες ιστορικές συνθήκες δημιούργησαν αυτό που ονομάστηκε «αντιστασιακό ήθος» του Ελληνισμού.

Δεν είναι καθόλου υπερβολικό να πούμε ακόμη, πως είναι αδιανόητος ο σημερινός ευρωπαϊκός πολιτισμός, χωρίς τους αρχαίους Έλληνες και τους βυζαντινούς· τα περασμένα μεγαλεία, βέβαια, ποτέ δεν έσωσαν κανέναν, και είναι αφελής όποιος πιστεύει ότι το νεοελληνικό κράτος θα έχει «ευνοϊκή» αντιμετώπιση, επειδή στην αρχαία Αθήνα γεννήθηκε η Δημοκρατία και στη μάχη του Μαραθώνα κρίθηκαν οι τύχες της δυτικής Ευρώπης· μόνο τα τελευταία 180 χρόνια, τρεις εμφύλιοι πόλεμοι, η βαλκανική περιπέτεια και όσα συνέβησαν στους δύο παγκόσμιους πολέμους θα έπρεπε να μας είχαν κάνει σοφότερους και πιο προνοητικούς.

Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα της βαλκανικής -στα δύσκολα σύνορα της Ευρώπης- με βαρύ ιστορικό φορτίο και ανήσυχους γείτονες· οι πιο δυνατοί γείτονες πάντα ενοχλούσαν κάποιους αδύναμους, έτσι άλλωστε έγιναν δυνατοί. Εκ των ιστορικών πραγμάτων λοιπόν -και όχι για ηθικούς ή άλλους λόγους- η Ελλάδα ούτε μπορεί ούτε θέλει να παίξει το ρόλο της μεγάλης ιμπεριαλιστικής δύναμης -τέτοιοι ρόλοι προϋποθέτουν, τουλάχιστον, ικανή γεωπολιτική ισχύ και ακμαία δημογραφικά δεδομένα. Αυτό που επείγει λοιπόν δεν είναι η επέκταση της αλλά η επιβίωση και η παραγωγική της ανάπτυξη, σ΄ένα εξαιρετικά δύσκολο και ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον. Όσοι λένε στα σοβαρά, ότι η χώρα πρέπει να έρθει σε ρήξη με την ΕΕ και τους στρατιωτικούς συμμάχους της, θα πρέπει να μας εξηγήσουν με ποιούς θα συμμαχήσει στο άμεσο μέλλον, σε όλα τα επίπεδα, και για ποιό λόγο οι νέες συμμαχίες δε θα είναι κι αυτές επικίνδυνες λυκοσυμμαχίες.

Μια δήθεν ηρωική έξοδος της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση θα ισοδυναμούσε με γεωπολιτική αυτοκτονία, ειδικά στις σημερινές συνθήκες. Είναι άλλο πράγμα η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα, υπό προϋποθέσεις, κι άλλο η στρατηγική κατεύθυνση -νομίζω δεν χρειάζεται να το εξηγήσω περισσότερο. Οι επιθυμίες του καθένα δεν είναι φυσικά λόγος να υποθέσουμε ότι τέλειωσε η Ιστορία, και στο εξής όλα θα λύνονται με την καλή πίστη ή έστω με την επίκληση οικουμενικά αποδεκτών αρχών. Τέτοιες αρχές δεν υπάρχουν, ούτε υπήρξαν ποτέ.

Είτε οικονομικός, είτε πραγματικός, ο πόλεμος είναι στην ημερήσια ιστορική διάταξη. Η Δημοκρατία, τα πολιτικά δικαιώματα και τα δικαιώματα των εργαζομένων, έχουν ως απαραίτητη προϋπόθεση την εθνική ανεξαρτησία και φυσικά την ύπαρξη κράτους, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό. Ο ελληνικός λαός, σοφά κατά τη γνώμη μου, δεν υπερψήφισε τα κόμματα που ήταν προγραμματικά υπέρ της εξόδου της χώρας απ΄την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Ψήφισε καθαρά υπέρ της ευρωπαϊκής προοπτικής. Είναι πραγματικό ιστορικό θαύμα, πώς η Ελλάδα βρίσκεται ακόμα ανάμεσα στις 100 καλύτερες χώρες του πλανήτη και φυσικά παραμένει κοινοβουλευτική Δημοκρατία -ας μην το ξεχνάμε αυτό, δεν είναι καθόλου δεδομένο για την πλειονότητα των κρατών του κόσμου.