Ο Ιούλιος Καίσαρ (ΙΙ)
Γράφει ο Χρήστος Μπαρμπαγιαννίδης
Έπειτα από την κατάκτηση της Γαλατίας από τον Ιούλιο Καίσαρα, η Ρώμη απέκτησε μια επαρχία για εκμετάλλευση δυο φορές μεγαλύτερη από την Ιταλία που έμελλε να διαδώσει τον πολιτισμό και την γλώσσα της σε όλη την Ευρώπη. Όμως, εκείνη τη στιγμή, δεν μπορούσε να ασχοληθεί με κάτι άλλο παρά μόνο με τις διχόνοιές της.
Ο Κράσσος, μέσα στη μανία του για στρατιωτική δόξα, έφυγε για τη Συρία, όπου κίνησε πόλεμο εναντίον των Πάρθων, αλλά κατά την διάρκεια διαπραγματεύσεων δολοφονήθηκε. Αντιθέτως, ο Πομπήιος με τον στρατό που έπρεπε να βρίσκεται στην Ισπανία, παρέμεινε στην Ιταλία. Ο σύνδεσμός του με τον Καίσαρα, μέσω του γάμου με την Ιουλία είχε χαθεί, μετά τον θάνατό της. Ο Καίσαρας του πρότεινε να παντρευτεί την Οκταβία, την εγγονή του ή να χωρίσει και να παντρευτεί ο ίδιος την κόρη του Πομπηίου, αλλά απέρριψε και αυτή την πρόταση. Ο Πομπήιος είχε έρθει σε συμφωνία με τους συντηρητικούς και είχε γίνει αρχηγός τους! Η θητεία του Καίσαρα έληγε το 49 π.Χ. και προέκτεινε τη δική του μέχρι το 46 π.Χ. Έτσι, θα ήταν ο μόνος που θα διέθετε στρατό.
Ύστερα από επεισόδια στη Ρώμη, που προκάλεσε ο Κλαύδιος, ζητήθηκε από τον στρατό του Πομπήιου να επιβάλλει την τάξη και του δόθηκαν εξουσίες δικτάτορα. Κατόπιν επανέφερε νόμο που απαιτούσε την παρουσία στην πόλη των υποψηφίων υπάτων. Ο Καίσαρας δεν προλάβαινε να επιστρέψει! Αυτά συμβαίνουν το 49 π.Χ. Οι δήμαρχοι πρόβαλλαν βέτο, αλλά αυτό είχε προϋπόθεση την ύπαρξη δημοκρατικής νομιμότητας που δεν υπήρχε πια. Ο Κάτωνας πρότεινε να δικαστεί ο Καίσαρας και να εκδιωχτεί. Ήταν η ευγνωμοσύνη για τον κατακτητή της Γαλατίας!
Ο Καίσαρας δεν επιθυμούσε διαμάχη μεταξύ Ρωμαίων και αποδέχτηκε τις προτάσεις της Συγκλήτου και του Πομπήιου: έστειλε μια λεγεώνα του στην Ανατολή για να εκδικηθεί τον θάνατο του Κράσσου και να επιστρέψει μια που είχε δανειστεί από τον Πομπήιο. Η Σύγκλητος όμως του έθεσε και ένα δεύτερο δίλλημα: ή να διαλύσει τον στρατό του ή να θεωρηθεί εχθρός του λαού! Αν αποφάσιζε το πρώτο ήταν σα να παρέδιδε το κεφάλι του στους εχθρούς του.
Τότε έστειλε τους αξιωματικούς του Κουρίωνα και Αντώνιο να θέσουν στη Σύγκλητο την πρότασή του: να παραδώσει οχτώ από τις δέκα λεγεώνες, αλλά να μείνει άλλο ένα χρόνο, έως και το 48 π.Χ., κυβερνήτης της Γαλατίας. Η σύγκλητος όμως έδιωξε τους απεσταλμένους και ενέκρινε να δοθούν έκτακτες εξουσίες στον Πομπήιο για να εμποδίσει «βλάβη δημοσίου συμφέροντος», που απλώς σήμαινε στρατιωτικό νόμο. Ο Καίσαρας βρέθηκε με την πλάτη στον τοίχο!
Συγκέντρωσε την περίφημη δέκατη τρίτη λεγεώνα του, που αργότερα έγινε θρύλος, και τους μίλησε. Τους εξήγησε πώς είχε η κατάσταση και, αν είχαν τα κότσια, να αντιμετωπίσουν τη Ρώμη, κινδυνεύοντας να χαρακτηριστούν προδότες σε περίπτωση ήττας. Όλοι απάντησαν ναι! Οι περισσότεροι ήταν Γαλάτες του Πεδεμοντίου και της Λομβαρδίας, σκληροτράχηλοι έμπειροι βετεράνοι του πολέμου, που τους είχε κάνει Ρωμαίους πολίτες, αν και η Σύγκλητος δεν το αποδεχόταν, και πολεμούσαν μαζί του δέκα χρόνια. Ο Καίσαρας τους αποκαλούσε συντρόφους και εκείνοι τον έβλεπαν όχι ως στρατηγό τους, αλλά σαν την ίδια τους την πατρίδα! Κι όταν τους πληροφόρησε ότι δεν είχε καν χρήματα να τους πληρώσει τους μισθούς τους, εκείνοι έθεσαν όλες τις οικονομίες τους στη διάθεσή του! Μόνο ένας λιποτάκτησε προς τον Πομπήιο: ο Τίτος Λαβιηνός. Ο Καίσαρας του έστειλε τα πράγματά του και τον μισθό του, καθώς τα είχε ξεχάσει όταν αποχωρούσε!
Στις 10 Δεκεμβρίου του 49 π.Χ. «ο κύβος ερρίφθη», όπως είπε ο ίδιος ο Καίσαρας. Διάβηκε τον ποταμό Ρουβικώνα, που έγινε διάσημος από αυτά τα γεγονότα, και πέρασε από την Εντεύθεν των Άλπεων Γαλατία (σημερινή βόρεια Ιταλία) στην κυρίως Ιταλία, μόνο με την πιστή λεγεώνα του, δηλαδή έξι χιλιάδες άντρες, εναντίον των εξήντα χιλιάδων του Πομπήιου. Στο δρόμο συνάντησε την δωδέκατη και την όγδοη λεγεώνα που ενώθηκαν μαζί του και με εθελοντές σχημάτισε άλλες τρεις λεγεώνες, αφού, απ’ όπου περνούσε, ο λαός δεν είχε ξεχάσει τον Μάριο, τον ήρωα της Δημοκρατίας, και έβλεπε στο πρόσωπο του Καίσαρα τον ανιψιό και διάδοχό του.
«Οι πύλες των πόλεων άνοιγαν σα να ήταν Θεός», έγραψε ο Κικέρωνας, και ο Καίσαρας τους αντάμειβε με μεγαλοψυχία: όχι λεηλασίες, όχι αιχμάλωτοι, όχι εκκαθαρίσεις. Στην αναίμακτη πορεία προς την Ρώμη, ο Καίσαρας εξακολουθούσε να αναζητά έναν συμβιβασμό. Έγραψε στον Λέντουλο και στον Κικέρωνα να μεταφέρουν στον Πομπήιο πως ήταν διατεθειμένος να ιδιωτεύσει, αν εγγυόταν την προσωπική του ασφάλεια. Χωρίς όμως να περιμένει απάντηση προχωρούσε εναντίον του Πομπήιου.
Οι συντηρητικοί απέρριψαν τις προτάσεις, μάζεψαν τα υπάρχοντά τους και ακολουθούσαν τον Πομπήιο. Αυτός δεν είχε σταθερό χαρακτήρα ούτε όταν ήταν νέος, πόσο μάλλον τώρα που είχε μεγαλώσει και βαρύνει. Φοβισμένος δίχως να παίρνει κάποια απόφαση, οπισθοχώρησε προς το Βρινδήσιο και επιβίβασε τον στρατό σε πλοία για να περάσει στο Δυρράχιο, αν και είχε δυνάμεις διπλάσιες από του Καίσαρα. Έλεγε πως ήθελε να εξασκήσει τον στρατό του πριν τη μεγάλη μάχη.
Ο Καίσαρας μπήκε στη Ρώμη στις 16 Μαρτίου του 48 π.Χ. αφήνοντας τον στρατό έξω από την πόλη. Ζήτησε τον τίτλο του δικτάτορα, αλλά η Σύγκλητος αρνήθηκε. Ζήτησε να σταλούν προτάσεις ειρήνης στον Πομπήιο και πήρε πάλι άρνηση. Ζήτησε να του διατεθεί το κρατικό θησαυροφυλάκιο και ο δήμαρχος Λούκιος Μέτελλος έθεσε βέτο. Ο Καίσαρας τότε είπε: «Όσο δύσκολο μου είναι να απειλώ με λόγια, τόσο εύκολα μπορώ να πραγματοποιήσω τις απειλές μου». Και έθεσε το κρατικό θησαυροφυλάκιο στη διάθεσή του!
Οι συντηρητικοί ετοίμασαν τρεις στρατιές: μια του Πομπήιου στην Αλβανία, μια δεύτερη του Κάτωνα (του νεότερου) στην Σικελία και μια τρίτη στην Ισπανία. Ο στόχος όλων ήταν να κόψουν τον ανεφοδιασμό του στρατού του Καίσαρα. Δυο λεγεώνες που έστειλε με τον Κουρίωνα να αντιμετωπίσουν τον Κάτωνα ηττήθηκαν. Αυτοπροσώπως ο Καίσαρας κινήθηκε για την Ισπανία, αλλά βρήκε δυσκολίες. Ενώ ήταν πολιορκημένος, κατάφερε να εκτρέψει την κοίτη ενός ποταμού και βρέθηκε πολιορκητής. Ο εχθρός συνθηκολόγησε και η Ρώμη πήρε την Ισπανία υπό τον έλεγχό της. Με αυτό ο Καίσαρας εξασφάλισε τον ανεφοδιασμό σε στάρι και γλίτωσε την Ρώμη από το φάσμα της πείνας. Ο λαός ζητωκραύγαζε και η Σύγκλητος του έδωσε τον τίτλο του δικτάτορα. Ο Καίσαρας αρνήθηκε. Του έφτανε ο τίτλος του υπάτου που του έδωσαν οι ψήφοι των εκλογέων!
Έβαλε τάξη στις υποθέσεις του κράτους χωρίς δίκες, ούτε διωγμούς, ούτε διώξεις. Με είκοσι χιλιάδες στρατιώτες, ακολούθησε στην Αλβανία τον Πομπήιο, περνώντας την Αδριατική μέσα στον χειμώνα. Οι κωπηλάτες είχαν πανικοβληθεί από την θύελλα και ο Καίσαρας τους φώναζε: «Μη φοβάστε, μεταφέρετε τον Καίσαρα και το άστρο του». Ο κυκλώνας τους πέταξε στα βράχια και ήταν τυχεροί που ο Πομπήιος δεν πήρε την πρωτοβουλία να τους εξοντώσει! Ο Καίσαρας με τη βοήθεια του αξιωματικού Μάρκου Αντώνιου, που ήρθε για βοήθεια, επιτέθηκε, αλλά ο Πομπήιος αντιστάθηκε και έπιασε πολλούς αιχμαλώτους. Οι στρατιώτες του Καίσαρα ζήτησαν από τον ίδιο να τους τιμωρήσει, γιατί δεν είχαν πολεμήσει καλά, αλλά αυτός αρνήθηκε και τους οδήγησε στην Θεσσαλία για να ξεκουραστούν και να ανεφοδιαστούν.
Στο στρατόπεδο του Πομπήιου θεωρούσαν τον Καίσαρα σχεδόν ηττημένο και αποφάσισαν να τον προλάβουν να του δώσουν το τελειωτικό χτύπημα. Τον βρήκαν στα Φάρσαλα. Ήταν πενήντα χιλιάδες πεζικάριοι και εφτά χιλιάδες ιππείς. Ο Καίσαρας είχε είκοσι χιλιάδες πεζικάριους και χίλιους ιππείς. Την παραμονή της μάχης, στο στρατόπεδο του Πομπήιου άρχισαν τα τραπεζώματα και τις κρασοκατανύξεις για τη βέβαιη νίκη τους. Ο Καίσαρας μοιράστηκε το λιτό συσσίτιο με τους στρατιώτες του.
Στην μνημειώδη μάχη των Φαρσάλων, ο Καίσαρ κατατρόπωσε τους αντιπάλους του. Έχασε μόνο διακόσιους άνδρες, σκότωσε δεκαπέντε χιλιάδες και αιχμαλώτισε είκοσι χιλιάδες, στους οποίους χάρισε τη ζωή και γιόρτασε τη νίκη του μέσα στην πολυτελή σκηνή του Πομπήιου, τρώγοντας τα φαγητά που είχαν ετοιμάσει οι μάγειροί του για την σίγουρη επικράτηση, όπως υπέθεταν. Ο Πομπήιος χαμένος κάλπαζε για τη Λάρισα με μια συνοδεία άχρηστων αριστοκρατών και ανάμεσα τους βρισκόταν κάποιος Βρούτος, του οποίου το πτώμα έψαχνε ο Καίσαρας στο πεδίο της μάχης και είχε ανακουφιστεί, όταν δεν το είχε βρει. Ο Βρούτος ήταν γιος μιας παλιάς του ερωμένης και ίσως ήταν και δικός του γιος. Έστειλε από την Λάρισα γράμμα στον Καίσαρα που ζητούσε την συγχώρεσή του, καθώς και του κουνιάδου του Κάσσιου που ήταν αιχμάλωτος. Ο Καίσαρας τους συγχώρεσε και τους έδωσε αμνηστία.
Στο μεταξύ, ο Πομπήιος κατέφυγε στην Αλεξάνδρεια στην αυλή του σαχλού και εκφυλισμένου έφηβου Πτολεμαίου ΙΒ΄, υποτελή της Ρώμης. Ο ευνούχος πρωθυπουργός του, Ποτίνος, για να εξασφαλίσει την ευγνωμοσύνη του Καίσαρα, δολοφόνησε με μια μαχαιριά στην πλάτη τον Πομπήιο. Το κεφάλι του στάλθηκε στον Καίσαρα, που έστρεψε το βλέμμα του με φρίκη. Γιατί είχε σκοπό να δώσει χάρη στον Πομπήιο, αν τον έπιανε ζωντανό!
Ο πατέρας του Πτολεμαίου ΙΒ΄ είχε αφήσει διαθήκη στον γιο του να μοιραστεί τον θρόνο με την αδελφή του Κλεοπάτρα, αφού την παντρευτεί. Αλλά ο Ποτίνος την είχε σε περιορισμό. Ο Καίσαρας την κάλεσε μυστικά, όταν έφτασε στην Αίγυπτο, να τον συναντήσει. Δεν ήταν ιδιαίτερα όμορφη, αλλά ήταν αισθησιακή, ξανθιά (και όχι μελαχρινή, όπως έχει καθιερωθεί στις συνειδήσεις μας), με φιδίσιο κορμί και με μια φωνή μελωδική που δεν πρόδιδε τον άπληστο και υπολογιστικό χαρακτήρα της. Ήταν τόσο διανοούμενη, όσο χρειαζόταν να διατηρεί μια συζήτηση, ειδική στα δηλητήρια και χωρίς ίχνος αιδούς! Ήταν ακριβώς ό,τι ήθελε ο Καίσαρας: μια γυναίκα χωρίς προκαταλήψεις και αναστολές, για έναν άντρα που πολεμούσε μήνες στα χαρακώματα!
Την επόμενη, φρόντισε να μονιάσουν τα αδέλφια και παραμέρισε τον Ποτίνο, δίνοντας ουσιαστικά την εξουσία στην Κλεοπάτρα. Η πόλη όμως ξεσηκώθηκε και ο Καίσαρας ζήτησε ενισχύσεις από την Μικρά Ασία. Έκαψε τον στόλο, – για να μην πέσει στα χέρια του εχθρού – αλλά η φωτιά επεκτάθηκε και έκαψε μέρος της περίφημης βιβλιοθήκης. Ο Καίσαρας κολυμπώντας έφτασε στο νησί του Φάρου, απέναντι από το λιμάνι, και περίμενε τις ενισχύσεις. Ο Πτολεμαίος πήγε με τους αντάρτες, αλλά μάλλον δολοφονήθηκε. Η Κλεοπάτρα έμεινε στο πλευρό του Καίσαρα και, όταν ήρθαν οι ενισχύσεις, αποκαταστάθηκε στον θρόνο.
Ο Καίσαρας έμεινε εννέα μήνες μαζί της, όσο χρειάστηκε για να γεννηθεί ο γιος τους, ο Καισαρίων. Οι Ρωμαίοι είχαν ανησυχήσει γιατί υπήρχε η φήμη ότι ο Καίσαρ ήταν πολύ ερωτευμένος με την Κλεοπάτρα και σκεφτόταν να μείνει μαζί της στην Αίγυπτο ως βασιλιάς! Ο Καίσαρας όμως κινήθηκε και μπήκε στη Μικρά Ασία, νίκησε τον Φαρνάζη, τον γιο του Μιθριδάτη, όπου είπε «ήλθα, είδα, νίκησα».
Ύστερα επιβιβάστηκε για τον Τάραντα και, όταν έφτασε εκεί, όλοι οι συντηρητικοί παρουσιάστηκαν μετανιωμένοι για να συγχωρεθούν. Ο Καίσαρας τους έτεινε το χέρι του και όλοι ησύχασαν. Ήταν τόσο ευτυχισμένοι, ώστε δεν έδωσαν σημασία στη βυθισμένη στην αναρχία Ρώμη και στη γυναίκα που συνόδευε τον Καίσαρα, με περίεργο βάψιμο και ντύσιμο και ένα μωρό στο καροτσάκι! Παρουσιάστηκε, μαζί με την ερωμένη του Κλεοπάτρα, στην σύζυγό του Καλπουρνία, η οποία ήταν συνηθισμένη στις απιστίες του. Η Καλπουρνία ήταν η πρώτη που επισήμανε ότι η Κλεοπάτρα είχε κάπως μεγάλη μύτη! Και μάλλον αυτό της έδωσε κάποια ευχαρίστηση!
- Καίσαρ : Commentarii de Bello Gallico (Απομνημονεύματα περί του Γαλατικού Πολέμου), Commentarii de Bello Civilli (Απομνημονεύματα περί του Εμφύλιου Πολέμου.
- Πλούταρχος : «Καίσαρ», «Βρούτος», «Κράσσος», «Πομπήιος», «Κάτων ο νεώτερος», «Κικέρων», «Αντώνιος».
- Σουητώνιος: «De Vita Caesarum – Divus Iulius»
- Αππιανός : «Ρωμαϊκά»
- Δίων Κάσσιος : «Ρωμαϊκή ιστορία»
- http://el.wikipedia.org/wiki
Ένα σχόλιο